Δευτέρα, Ιανουαρίου 09, 2012

Το Χρέος (μέρος 1ο): Η κοινωνία των "εντός" και "εκτός" συστήματος

Αναδημοσίευση από το blog koblopoulos.

(Τύψεις, παραλείψεις, αφιερώσεις, άγχη και λοιπές προσωπικές υποχρεώσεις ανάβαλλονται μέχρι νεωτέρας. Προέχει το ζουμί. Καλή χρονιά σε όλους φυσικά!)

Έχοντας αμελήσει το blogging λόγω διαφόρων προσωπικών υποχρεώσεων και έλλειψης χρόνου, νιώθω ανεύθυνος: δημόσιος λόγος σημαίνει ευθύνη και πόσο μάλλον σε ταραγμένους καιρούς σαν τους δικούς μας. Το να έχεις, λοιπόν, blog, ακόμα και της ελάχιστης αναγνωσιμότητας και να μην παίρνεις θέση για τα φλέγοντα ζητήματα της τρέχουσας συγκυρίας, στο δικό μου αξιακό σύστημα τουλάχιστον, μεταφράζεται σε ανευθυνότητα. Εξαιρώντας αναδημοσιεύσεις, σε τούτο το blog δεν έχουμε πάρει θέση.

Για την παραπάνω ανευθυνότητα έχει παίξει σημαντικό ρόλο η τεχνοκρατική μας ιδιότητα: ο συντάκτης είναι μεταπτυχιακός φοιτητής Οικονομικής Θεωρίας στην ΑΣΟΕΕ. Οι απαιτητικές υποχρεώσεις του μεταπτυχιακού δυσκολεύουν την έκφραση δημοσίου λόγου (καθώς ρουφάνε όλο μας το χρόνο!), αλλά οι γνώσεις που σου προσφέρει την επιβάλλουν. Ο συνδυασμός οδηγεί σε μια σειρά αναρτήσεων, στις οποίες θα αναλύονται οι θεμελιώσεις ιδέες της διπλωματικής εργασίας του συντάκτη, για την απόκτηση του προαναφερθέντος μεταπτυχιακού τίτλου.

Το θέμα της διπλωματικής μου είναι, ουσιαστικά, να αναλυθούν μερικοί λόγοι που οδήγησαν την ελληνική οικονομία και κοινωνία στα σημερινά τους χάλια. Όχι, όλοι οι λόγοι, αλλά μερικοί που έχουμε εντοπίσει και θεωρούμε εξαιρετικά σημαντικούς με τον επιβλέποντά μου, καθηγητή Τρύφωνα Κολλίντζα. Αυτή και μερικές άλλες αναρτήσεις, λοιπόν, θα επεξεργάζονται μια σειρά ιδεών που νομίζουμε ότι έχουν παίξει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της σημερινής κατάστασης. Νομίζω πως μέσα από αυτές θα φανεί πολύ καλά η άποψη μου για το γιατί έγιναν έτσι τα πράγματα, ποιοι ευθύνονται και πόσο και τελικά το τι πρέπει να γίνει.

Η πρώτη και βασικότερη ιδέα ανήκει καθηγητή μου (δείτε εδώ) και θα είναι το θεμέλιο της ανάλυσης μας. Για να καταλάβουμε τι έχει συμβεί, πρέπει να δούμε την Ελλάδα σαν μια κοινωνία ανθρώπων χωρισμένων σε δύο θεμελιώδεις κατηγορίες: τους "εντός συστήματος"(ή insiders) και τους "εκτός συστήματος" (ή outsiders). Περισσότερα για την ιδέα αυτή (και πολύ καλύτερα γραμμένα) μπορείτε να διαβάσετε εδώ.

Οι όροι "insiders" και "outsiders" προέρχονται από τη βιβλιογραφία των Οικονομικών της Εργασίας (Labour Economics- βλ. Lindbeck and Snower, "The insider- outsider theory of employment and unemployment", MIT Press, 1989), αλλά στο παρόν πλαίσιο δεν έχουν το ίδιο νόημα. Τα μοντέλα insiders- outsiders χρησιμοποιήθηκαν για να εξηγήσουν τα διάφορα είδη διαχωρισμού (segmentations) που παρατηρούνται στην αγορά εργασίας (πχ μέλη του συνδικάτου και μη μέλη, ειδικευμένοι- ανειδείκευτοι εργαζόμενοι κοκ) και τις επιδράσεις τους στην απασχόληση και την παραγωγικότητα. Θεωρούνται γενικώς αρκετά επιτυχημένα και ήταν πολύ της μόδας στη βιβλιογραφία στη δεκαετία του '90. Μπορείτε να διαβάσετε μια ωραία παρουσίαση εδώ.

Εμείς απλά θα δανειστούμε τα ονόματα γιατί πιστεύουμε ότι αντικατοπτρίζουν σχετικά επιτυχημένα τα χαρακτηριστικά των δύο θεμελιωδών ομάδων που είναι χωρισμένη η ελληνική κοινωνία. Οι εντός συστήματος απολαμβάνουν θεμιτά και αθέμιτα οφέλη, ενώ το σύστημα τους προστατεύει από τον ανταγωνισμό και την αξιοκρατία. Σκεφτείτε για παράδειγμα τις εξής κατηγορίες πολιτών: οι εργαζόμενοι σις ΔΕΚΟ, στους κλάδους του ιδιωτικού τομέα με έντονη συνδικαλιστική παρουσία ή/και επιδοτήσεις, επιχειρηματίες που προμηθεύουν το Δημόσιο, τα ΜΜΕ, επαγγελματίες κλειστών επαγγελμάτων και επιχειρήσεις που προστατεύονται από τον ανταγωνισμό.

Στην αντίπερα όχθη βρίσκονται οι εκτός συστήματος, που είναι μεν πολύ περισσότεροι, αλλά είναι διάσπαρτοι και, σε αντίθεση με τους εντός συστήματος, πολύ λίγο ή καθόλου οργανωμένοι, όσον αφορά την προάσπιση των συμφερόντων τους. Φέρτε στο μυαλό σας τη σιωπηρή πλειοψηφία, αποτελούμενη από:μισθωτούς του μη προστατευόμενου ιδιωτικού τομέα, νέους, συνταξιούχους, ανέργους, οικονομικούς μετανάστες, μικρομεσαίες επιχειρήσεις, επαγγελματίες που δε φοροδιαφεύγουν και ξένους που προσπαθούν να επενδύσουν στην Ελλάδα.

Ο διαχωρισμός είναι αρκετά γενικός και αυτό είναι μια ακόμη ομοιότητα με τα αυθεντικά insiders-outsiders models: προσπαθούν να "πιάσουν" το γενικότερο δυνατό segmentation που μπορεί να υπάρχει στην αγορά εργασίας, με την έννοια ότι όλοι οι διαχωρισμοί (και άλλα παραδείγματα: white- blue collar workers, λευκοί- μαύροι, άντρες-γυναίκες κοκ) μπορούν να θεωρηθούν υποπεριπτώσεις του ίδιου γενικού πλαισίου. Προσπαθούμε να βρούμε τη γενικότερη έννοια διαχωρισμού των κοινωνικών ομάδων στην Ελλάδα, μετά τη μεταπολίτευση, έτσι ώστε όλες οι συγκρούσεις συμφερόντων να μπορούν να ενταχθούν σε αυτή.

Το σκηνικό είναι απλό και βρίσκεται στην καρδιά της Public Choice βιβλιογραφίας: οι εντός συστήματος επιδιώκουν προσόδους (rents), για τα μέλη των διαφόρων ομάδων τους και μόνο, από το πολιτικό σύστημα και, κυρίως, την εκάστοτε κυβέρνηση. Είναι νομίζω εμφανής η αντίθεση ανάμεσα στα συμφέροντα των εντός και εκτός συστήματος. Στις συγκρούσεις κερδίζουν σχεδόν πάντα οι εντός συστήματος. Δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς το γιατί: έστω κι αν αντιλαμβάνονται την προσοδοθηρία (rent seeking) των insiders, οι outsiders δεν αντιδρούν σε αυτή, ακολουθώντας επακριβώς μια συμπεριφορά τύπου free rider. "Ότι είναι να γίνει, θα γίνει και χωρίς εμένα. Γιατί, λοιπόν, να πάρω το κόστος εναντίωσης στην όποια δεδομένη προσοδοθηρία, οποιασδήποτε ομάδας βολεμένων; Αφού δεν αντιδρά κανένας, εγώ θα βγάλω το φίδι απ' την τρύπα;!".

Ας σημειώσουμε παρακαλώ κάτι: εδώ δεν υπάρχουν καλοί και κακοί. Υπάρχουν μόνο ορθολογικοί δρώντες που προσπαθούν να προστατεύσουν τα συμφέροντά τους: insiders, outsiders, πολιτικοί. Όλοι καλοί είμαστε φυσικά, αλλά και το συμφέρον, συμφέρον. Υπό την έννοια αυτή, ο διαχωρισμός που προτείνουμε είναι "φυσικός", σύμφωνα με τα standards της Public Choice βιβλιογραφίας.

Για να συμπληρωθεί το σκηνικό χρειάζεται ακόμη μια έννοια: ο διάμεσος ψηφοφόρος (median voter). Είπαμε ότι οι outsiders είναι πλειοψηφία. Το ποιο κόμμα θα κυβερνήσει, λοιπόν, εξαρτάται από αυτούς. Πριν από κάθε εκλογική διαδικασία ξεκινάει η ίδια ρητορική, η οποία απευθύνεται στον αδικημένο, εκτός συστήματος ψηφοφόρο. Μιλάει για εξάλειψη αδικιών, ανάπτυξη, δικαιοσύνη κλπ προεκλογικά συνθήματα, χτυπώντας στο κέντρο του φαντασιακού του απελπισμένου outsider. Αυτό που συμβαίνει είναι το εξής: οι outsiders "τσιμπάνε" και εκλέγουν τον πολιτικό που έχει υποσχεθεί να γκρεμίσει, κάνοντας μεταρρυθμίσεις, τη θεμελιώδη αδικία. Όταν, όμως, τα κόμματα που χρησιμοποίησαν την προαναφερθείσα ρητορική γίνουν κυβέρνηση, δεν μπορούν να υλοποιήσουν τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις γιατί θίγουν τα συμφέροντα των insiders! Αυτοί, μαχητικοί, οργανωμένοι και με σημαντική εκλογική επιρροή, αντιδρούν βάναυσα σε κάθε μεταρυθμιστική προσπάθεια που τους παίρνει το κομμάτι της πίτας, που άξια έχουν προστατεύσει τόσα χρόνια.

Υπάρχουν και άλλοι λόγοι ακύρωης των μεταρρυθμίσεων, αλλά αυτό θα αποτελέσει μια ξεχωριστή ανάρτηση από μόνο του. Ας κάνουμε και μια κοινότυπη σημείωση ακόμα: όλες οι μεταρρυθμίσεις ζημιώνουν κάποιους και οφελούν κάποιους άλλους. Αν, όμως, τα οφέλη μιας μεταρρύθμισης είναι μεγαλύερα από τις ζημίες, τότε η μεταρρύθμιση αυτή είναι ωφέλιμη για το κοινωνικό σύνολο και, στο βαθμό που υπάρχει η πολιτική βούληση και οι κατάλληλες τεχνολογίες, οι ζημιωμένοι θα μπορούσαν να αποζημιωθούν και να δεχτούν την αλλαγή.

Αυτό, λοιπόν, είναι το σκηνικό στο οποίο πιστεύουμε ότι παίζεται η θεατρική παράσταση της Ελληνικής κοινωνίας, από τη μεταπολίτευση και μετά. Πού αντικατοπτρίζεται η διαμάχη; Στο τεράστιο δημοσιονομικό χρέος, στα μόνιμα ελλείμματα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, στην υψηλή διαρθρωτική ανεργία, στις κακές δημόσιες υπηρεσίες, στην ανισοκατανομή εισοδήματος υπέρ των εντός συστήματος και στην παντελή έλλειψη αξιοπιστίας του ελληνικού πολιτικού σκηνικού.

Και άραγε υπάρχει λύση; Υπάρχει τρόπος να ξεφύγουμε από την ακολουθία "κακών Nash ισορροπιών" (θα εξηγηθεί εκτενώς σε επόμενη ανάρτηση) που αποτελούν τη σημερινή ελληνική οικονομία και κοινωνία; Πιστεύω πώς ναι: η μαγική λέξη είναι η "δέσμευση". Αλλά περισσότερα στις επόμενες αναρτήσεις. Προς το παρόν, στήσαμε το σκηνικό και αναφέραμε τους χαρακτήρες. Ακολουθούν οι πράξεις και η λύση του δράματος! Σας εύχομαι καλή χρονιά!

9 σχόλια:

sylvio είπε...

s

sylvio είπε...

κατ'αρχας καλη χρονια και καλη επιτυχια στο μετπ/κο σου και στο ιστολογιο σου.
βρισκω πολυ ενδιαφερουσα την προσεγγιση σου, μου θυμιζει την ιδιοφυη ρηση του Χαρυ Κλυν (!) προ αμνημονευτων ετων, πως 'αν οι μισοι ελληνες γνωριζαν πως ζουν οι αλλοι μισοι, θαταν κι αυτοι απατεωνες'!!
ρηση η οποια διαφοροποιειται ριζικα ομως στο σημειο οπου εσυ υποστηριζεις οτι 'δεν υπαρχουν καλοι και κακοι, αλλα μονο ορθολογικα δρωντες', σε αντιθεση με το θυμοσοφο Χαρουλη οπου σαφως θετει θεμα και ηθικης στασης!
θα συμφωνησω δε μαλλον μαζι του παρα μαζι σου, γιατι αν αμφοτεροι δρουσαν 'ορθολογικα' μαλλον δε θα φταναμε στα σημερινα 'χαλια' οπως ολοι(?) αλλα και συ ο ιδιος δεχεσαι. εκτος αν χρησιμοποιεις το 'ορθολογικα' με τη στενη-ατομικιστικη- φιλελευθερη ΑνταμΣμιθιακη ενοια, η οποια ομως -ιστορικα- αποδειχθηκε ανορθολογικη, αφου ευθυνεται σε μεγαλο βαθμο για την διευρυνση των ανισοτητων-παρα τη διαχυση πλουτου- στις 'ανεπτυγμενες' χωρες, στη διαιωνηση της φτωχιας στις υπαναπτυκτες, μεσω της ασυμμετρης εως επιθετικης εκμεταλευσης τους, καθως και στην οικολογικη υποβαθμιση ολου του πλανητη.
Αρα λοιπον η δραση των απανταχου 'insiders' -και οχι μονο των ελληνων-ειναι 'γκλομπαλυ' ειδομενη, βαθια ανορθολογικη και γιαυτο και 'ανηθικη'. Για να το θεσω κι αλλιως, και οι μαφιοζικες 'φαμιλιες' δρουν ορθολογικοτατα για παρτη τους, αλλα δε θα τους ελεγες ακριβως 'καλους' αμα σε ποντιζαν τσιμεντωμενο στα παγωμενα νερα του Χαντσον ή οπου αλλου ε?!
εν κατακελιδι λοιπον, τα οπου γης κοινωνικοοικονομικα χαλια-γιατι καθε αλλο παρα τα πρωτεια εχουμε- δεν εξηγουνται μονο με οικονομικους ή οικονομιστικους ορους: το "Κακο" με οποια εννοια, ειναι απαραιτητη παραμετρος ερμηνειας. Η μεγαλη δυσκολια ειναι οτι ως κακο, εχει πολλα προσωπα κι ακομη περισσοτερα ποδαρια!

mantz είπε...

Εξαιρετικά ενδιαφέρον. Το διαχωρισμό των Ελλήνων σε εντός και εκτός "συστήματος" τον είχα στο μυαλό μου εδώ και καιρό χωρίς να γνωρίζω ότι αποτελεί και αντικείμενο θεωρητικής προσέγγισης.
Δεν ξέρω αν σας έχει απασχολήσει ή αν αφορά την εργασία σας αλλά βρίσκω ενδιαφέρουσα και την παρουσία "εντός" και "εκτός" υποομάδων, ακόμη και μέσα στις ομάδες που θεωρητικά είναι "εντός".
Ως προς το "ορθολογικά" θα εκφράσω κι εγώ μια επιφύλαξη. Θα το διατύπωνα ως "βραχυπρόθεσμα ή κοντόφθαλμα ορθολογικά" (καθότι μακροπρόθεσμα και οι περισσότεροι από τους εντός συστήματος βλέπουν την κατάσταση τους να χειροτερεύει)

Καλή συνέχεια (θα την περιμένω).

Αναρχοφιλελευθερος είπε...

Αγαπητέ φίλε, σε μια ανάρτησή μου(10/1/12) είχα γράψει ότι: το σπορ του Έλληνα είναι να χώνει το χέρι του στην τσέπη του άλλου (κάτι ανάλογο κάνουν και οι Πακιστανοί με τις απαγωγές), ανάλογα με την κοινοβουλευτική ισχύ της συντεχνίας του.

Όταν διάβασα το άρθρο σου, το συνειδητοποίησα πολύ καλύτερα.

Το πρόβλημα είναι ότι ο κάθε “Βορίδης”, κλείνοντας το μάτι του συγκαταβατικά στα συμφέροντα π.χ των αυτοκινητιστών, αποσκοπεί στις ψήφους τους, χωρίς να υπολογίζει την συντριπτική πλειονότητα των πολιτών που θα ταλαιπωρηθούν από αυτούς.

Αν ήξερε ο κάθε “Βορίδης” ότι οι εξαπατημένοι, ταλαιπωρημένοι, προσβεβλημένοι και κατακαημένοι πολίτες, θα τον θεωρήσουν υπεύθυνο για τα δεινά τους, τότε κανείς δεν θα τολμούσε να εξυπηρετεί συμφέροντα συντεχνιών.

Το χειρότερο φίλε μου είναι ότι ο αρμός που κρατά ενωμένη μια κοινωνία ή ένα έθνος, δεν είναι ούτε το αίμα, ούτε η γλώσσα, ούτε η θρησκεία, αλλά το κοινό συμφέρον. Όταν όλοι οι πολίτες δεν έχουν κοινό συμφέρον, τότε οι εξελίξεις ερμηνεύονται διαφορετικά, αφού διαφορετικά είναι και τα συμφέροντα.

Greek food online review είπε...

Εγώ θα συμφωνήσω με τον sylvio το θέμα δεν είναι μόνο οικονομικό και δεν μπορούμε να το βλέπουμε ως αποκληστικά τέτοιο είναι και κοινωνικό. Σύμφωνα και με τον Αναρχοφιλελεύθερο οι πολιτικοί ακολουθούν τα προσωπικά τους συμφαίροντα και συμφωνώ και το ίδιο κάνουν και οι πολίτες. Δεν κοιτάει κανείς το δάσος αλλά το δέντρο στο οποίο βρίσκετε η φωλιά τους.

Ο διαχειρηστής,
www.greekfoodshop.com

Yiannis είπε...

Lesvos island
Mytilini island
Lesvos Greece

Entertaining Game Channel είπε...

This is Very very nice article. Everyone should read. Thanks for sharing and I found it very helpful. Don't miss WORLD'S BEST

BikeRacingGames

Công ty dịch thuật chuyên nghiệp MIDtrans είπε...

Khi thị trường dịch thuật ở nước ta ngày càng trở nên sôi động và phát triển mạnh về số lượng như vậy, các doanh nghiệp có nhu cầu sử dụng dịch vụ dịch thuật cảm thấy bối rối khi không biết đâu mới là những công ty dịch thuật uy tín nhất Việt Nam? trong trường hợp này, lựa chọn dịch vụ của ; dịch thuật chuyên nghiệp - MIDtrans một công ty dịch thuật chuyên nghiệp có trụ sở tại 01 Tây Sơn, Nam Lý, Đồng Hới, Quảng Bình là sự lựa chọn sáng suốt.
Chúng tôi cung cấp dịch vụ dịch thuật đa ngôn ngữ: Anh, Trung, Pháp, Nhật, Hàn Quốc, Đức, Nga, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Ý, Hà Lan, Ả-rập, Iran, Séc, Thụy Điển, Đan Mạch, Ba Lan, La Tinh, Hungari, Bungari, Slovakia, Ukraina, Lào, Campuchia, Thái Lan, Myanma, Philipin, Indonesia, Malaysia, Hán Nôm và các ngôn ngữ khác.
Quý khách hàng có nhu câu biên dịch, phiên dịch vui lòng liên hệ
Công ty dịch thuật chuyên nghiệp MIDtrans
ĐC: 01 Tây Sơn, Nam Lý, Đồng Hới, Quảng Bình
ĐT: 0963918438
Email: info@dichthuatchuyennghiep.com.vn

soula είπε...

bgvesti ekemel

Enter your email address:

Delivered by FeedBurner
















Join the Blue Ribbon Online Free Speech Campaign








Referrers

Based on original Visionary template by Justin Tadlock
Visionary Reloaded theme by Blogger Templates | Distributed By Magazine Template

Visionary WordPress Theme by Justin Tadlock