Όταν η σοβαρότητα γίνεται...καπνός...

Λίγες ώρες πριν από την επίσημη πρώτη της λεγόμενης καπνοαπαγόρευσης, είμαστε έτοιμοι να αντικρύσουμε ένα ακόμα ηρωικό και πένθιμο φιάσκο του νεοελληνικού παλαιο-κρατικού μαξιμαλισμού.

Αν και έχει συζητηθεί εξαντλητικά το «ηθικό» μέρος του ζητήματος, -και όλοι γνωρίζετε τις θέσεις μου επ αυτού-, το μεγαλύτερο πρόβλημα τελικά φαίνεται πως θα είναι άλλο: η δυσαναλογία ανάμεσα στις μεγαλόπνοες απαιτήσεις του νόμου και τη φτώχεια των μέσων που επιλέγονται για να επιτευχθούν.

Αν υπάρχει κάτι χειρότερο από έναν «κακό» κανόνα δικαίου, αυτό σίγουρα είναι ένας κακός κανόνας που εφαρμόζεται απρογραμμάτιστα, σπασμωδικά και δύσκαμπτα. Γιατί το πρόβλημα με την απαγόρευση του καπνίσματος δεν είναι μόνο ηθικό και δικαιοπολιτικό. Είναι και πρόβλημα εποπτείας, δηλαδή ελέγχου και διασφάλισης της εφαρμογής του.

Καταρχάς το ίδιο το ρυθμιστικό πεδίο του νόμου 3730/2008 είναι κυριολεκτικά αχανές. Ο ν. θα εφαρμοστεί σε κάθε δημόσιο και ιδιωτικό χώρο όπου απασχολούνται εργαζόμενοι. Αυτό και μόνο το γεγονός ανεβάζει το κόστος της άμεσης εποπτείας σε δυσθεώρητα ύψη. . Φυσικά είναι αδύνατο να ελέγχονται προληπτικά όλοι οι σχετικοί χώροι. Προφανώς το σύστημα θα στηριχτεί στους δειγματοληπτικούς ελέγχους και στη μέθοδο των καταγγελιών. Αυτό σημαίνει πως μια κρίσιμη μάζα παραβάσεων θα μείνει αιωνίως στο σκότος της κρυφής «εγκληματικότητας» καθώς ούτε οι εργαζόμενοι είναι πρόθυμοι να χάσουν τις δουλειές τους για ένα τσιγάρο, ούτε και το κράτος μπορεί να ελέγξει τους χώρους τους οποίους υπάγει στις ρυθμιστικές διατάξεις.

Ταυτόχρονα, ο νομοθετικός οίστρος ανοίγει το δρόμο και στη διαφθορά, τη διαπλοκή, την αρρωστημένη τακτική των δωροδοκιών. Οι «δειγματοληπτικοί» έλεγχοι ή οι καταγγελίες αποτελούν το μαλακό υπογάστριο της καθολικής απαγόρευσης, καθώς οπλίζουν το χέρι «αρμοδίων» με μια αμφιλεγόμενη εξουσία της οποίας η κατάχρηση είναι ίσως ζήτημα χρόνου.

Στο κατώφλι του νέου καθεστώτος η πληροφόρηση επιχειρηματιών και αρμοδίων υπηρεσιών σχετικά με την απαγόρευση στα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος (καφε, εστιατόρια κ.λ.π.) είναι συγκεχυμένη, αόριστη και ελλιπής. Μέχρι και σήμερα δεν είχε ξεκαθαριστεί ούτε η μορφή των εσωτερικών χώρων που θα αποδοθούν στους καπνίζοντες, η μέθοδος διαχωρισμού τους από τους λοιπούς χώρους κλπ. Η σχετική υπουργική απόφαση δημοσιεύτηκε στις 30 Ιουνίου.

Άλλωστε, οι μεταβολές στους χώρους των καταστημάτων απαιτούν ειδική άδεια από τις πολεοδομίες, με τη μικρή όμως λεπτομέρεια πως τα 3/4 των δήμων της χώρας δεν διαθέτουν υπηρεσία πολεοδομίας. Συνεπώς το ζήτημα μεταφέρεται, πού? Στη δικαιοδοσία των νομαρχιών? Και το ερώτημα τότε είναι: έχουν οι νομαρχίες τις υποδομές για να προχωρήσουν στους απαραίτητους ελέγχους? Η απάντηση φυσικά είναι αρνητική.


Παρεπιπτόντως δίδεται η δυνατότητα στους ιδιοκτήτες κέντρων διασκέδασης να διαθέτουν το 40% των χώρων τους στους καπνίζοντες (για ό,τι αφορά χώρους με συνολική επιφάνεια 300 τμ). Η λεπτομέρεια είναι πως αυτή η δυνατότητα δίδεται μόνο στα κέντρα με "ζωντανή έγχορδη μουσική". Καλέ μου άγιε γραφειοκράτη, φώτισε με και πες μου, γιατί η μουσική να είναι ζωντανή, και γιατί να είναι έγχορδη? Δε θα μπορούσε να είναι μη-ζωντανή,αναπαραγόμενη από djs? Τα κέντρα της παραλιακής έχουν λιγότερα δικαιώματα από τα μπουζουξίδικα? Και ένα υποθετικό κέντρο που θα απασχολούσε μπάντες κρουστών? Μόνο οι.. "έγχορδοι" δικαιούνται να φιλοξενούν καπνιστές στο 40% των χώρων τους?

Αυτή η πλήρη έλλειψη προγραμματισμού και ακρίβειας στις απαιτήσεις σημαίνει στην πράξη ότι οι έμποροι μη έχοντας προχωρήσει στον συνετό οικονομικό υπολογισμό κόστους/οφέλους, θα εισέλθουν στη «νέα εποχή» απροετοίμαστοι: το κράτος θα έχει να αντιμετωπίσει μαζικές παραβιάσεις και πιθανώς να συμβιβάσει τις «αυστηρές» αρχές του νόμου με ταχυδακτυλουργικά κόλπα (παρατάσεις της τελευταίας στιγμής, γενική ελαστικότητα- χαλαρότητα στην εφαρμογή, νέες οδηγίες-εγκύκλιοι, αποδυνάμωση κάποιων διατάξεων κλπ).

Το σίγουρο είναι ότι το όλο μπάχαλο θα ενισχύσει την παντοδύναμη γραφειοκρατία σέρνοντας χιλιάδες φιλότιμων επιχειρηματιών σε ατελείωτες ουρές στους δήμους και τις κοινότητες , στο έλεος δημόσιων υπαλλήλων, πιθανόν ανενημέρωτων και εξίσου απροετοίμαστων.

Πιθανώς όμως και να μας συμφέρει τελικά όλους εμάς τους αντιπάλους του νόμου, το χάος στο οποίο θα οδηγηθούν οι αρμόδιοι φορείς πνιγμένοι μέσα στον κονστρουκτιβιστικό μαξιμαλισμό τους. Ίσως αυτό να τους δώσει ένα καλό μάθημα για την αξία του ορθολογισμού και της προσεχτικής μελέτης τέτοιων αυστηρών και αδικαιολόγητα περιοριστικών μέτρων. Οπότε , και μέχρις ότου το μέτρο βυθιστεί στην ανυπαρξία, ή η κοινωνία βυθιστεί στην...καπνιστική παρανομία,lets sit back and enjoy the ride!