Κατά της ποινής της ισόβιας κάθειρξης

Αχρηστευτικές ποινές εισηγείτο κάποτε το μαρβούργειο πρόγραμμα: οι εγκληματίες που δεν είναι βελτιώσιμοι πρέπει να αχρηστευθούν, να αποκοπούν σαν σεσηπότα μέλη από το κοινωνικό σώμα, να αδρανοποιηθούν άπαξ και διά παντός. Άρα, θανατική ποινή, υπερορία, ισόβια δεσμά. Βαρύς ο πέλεκυς.



Τα χρόνια πέρασαν και τα ήθη μαλάκωσαν, χωρίς απαραιτήτως να μαλακυνθούν. Ο εγκληματίας είναι πάντα μέλος της κοινωνίας, ένας από εμάς. Η ποινή ως τιμωρία πρέπει να είναι ανάλογη με το έγκλημά του. Η δικαιότητα μιας ποινής είναι πάντοτε το όριο σε κάθε σκέψη γενικής ή ειδικής πρόληψης. Από τις αχρηστευτικές ποινές συνεπώς μας ξέμεινε μόνο η ισόβια κάθειρξη στο άρ. 52 ΠΚ. Αλλά και αυτή λειψή και μισερή, ένα κέλυφος μόνο: σύμφωνα με το άρ. 105 παρ. 1 ΠΚ

Όσοι καταδικάστηκαν σε ποινή στερητική της ελευθερίας μπορούν να απολυθούν υπό τον όρο της ανάκλησης σύμφωνα με τις πιο κάτω διατάξεις και εφόσον έχουν εκτίσει:
[...] γ) προκειμένου για ισόβια κάθειρξη, τουλάχιστον είκοσι έτη.

Όταν λέμε ισόβια συνεπώς, σήμερα εννοούμε είκοσι ή δεκαέξι ή εικοσιπέντε έτη, με τις ειδικώτερες διακρίσεις του άρ. 105 ΠΚ, και πάντως δεν εννοούμε ισόβια. Αντιθέτως, μεταξύ των προϋποθέσεων της αξιοπρεπούς έκτισης της ισόβιας κάθειρξης ανήκει η πιθανότητα ότι ο καταδικασμένος σε ισόβια κάθειρξη μπορεί να ανακτήση την ελευθερία του. Τα ισόβια έχουν πεθάνει προ πολλού.

Αφού όμως έχει απολεσθή η ουσία της ισοβίου καθείρξεως, γιατί να απομένη το όνομα; Τι αξία έχει ένα όνομα; Παιδαγωγική, συμβολική, τοτεμική και θρησκευτική δηλαδή, ακούω ήδη τον αντίλογο. Εγώ προτιμώ να μην υπεκφεύγω την πραγματικότητα και να ονομάζω τα πράγματα ως έχουν. Όσο νόημα (δεν) είχε να διατηρήται η θανατική ποινή, χωρίς να εφαρμόζεται, άλλο τόσο (δεν) έχει να συμβαίνη το ίδιο με την ισόβια κάθειρξη.

Η ισόβια κάθειρξη πρέπει λοιπόν να καταργηθή και επίσημα, να της δοθή η χαριστική βολή που δόθηκε και στην θανατική ποινή το 1993. Αυτό δεν συνεπάγεται όμως τι πρέπει να συμβή ως προς την πρόσκαιρη κάθειρξη [η οποία, εκλιπούσης της ισοβίου, μάλλον θα λέγεται απλώς κάθειρξη]. Τα σημερινά της όρια των 5-20 ετών είναι εν πολλοίς εικονικά, λόγω της υφ' όρον απολύσεως. Εν πάση περιπτώσει, αυτό είναι ένα θέμα προς συζήτηση. Γνώμη μου είναι πάντως ότι στις μέρες μας δεν νοείται πραγματική παραμονή σε κατάστημα κράτησης άνω των είκοσι πέντε ετών. Εμείς δεν είμαστε ούτε Αγγλία ούτε ΗΠΑ.

Υπάρχει ένα μικρό θεματάκι ακόμη: οι κατάδικοι για το έγκλημα της εσχάτης προδοσίας τιμωρούνται με πραγματικά ισόβια. Ως προς αυτό έχω γράψει κάποια πράγματα και συμπληρώνω τα εξής: Η εξαίρεση ειδικώς του εγκλήματος της εσχάτης προδοσίας από την χορήγηση υφ' όρον απόλυσης πάσχει πολλαπλώς. Καταρχάς βέβαια δεν απαγορεύεται στον νομοθέτη να επιλέξη σε ποια αδικήματα θα ισχύση ένας ποινολογικός θεσμός και σε ποια όχι. Ουδείς θα αντέλεγε επί της αρχής π.χ. αν ωριζόταν ότι υφ' όρον απόλυση δεν χορηγείται σε δράστες βιαίων εγκλημάτων ή σε καταδικασθέντες σε ποινές άνω των 15 ετών. Επιλέγοντας όμως το συγκεκριμένο έγκλημα ο νομοθέτης ατύχησε, πρώτον γιατί αξιολογεί εμμέσως πλην σαφώς την εσχάτη προδοσία ως το βαρύτερο κακούργημα της ποινικής μας νομοθεσίας (βαρύτερο και από την ανθρωποκτονία; και από τον βιασμό;), δεύτερον διότι υπό την προβιά του γενικού κανόνα δικαίου κρύβεται, όπως όλοι γνωρίζουμε, μια ad hoc νομοθέτηση, κατευθυνόμενη ειδικώς εις βάρος των απριλιανών δικτατόρων. Υπενθυμίζω ότι η αρκετά γενναιόδωρη πρόβλεψη της υφ' όρον απόλυσης όπως ισχύει εισήχθη το 1996, οπότε και θεσπίστηκε το πρώτον η υπό συζήτηση εκδικητική εξαίρεση (δεν περιττεύει να θυμίσω ότι οι απριλιανοί είχαν αμνηστεύσει τους δικούς τους πολιτικούς αντιπάλους).

Τέτοια όμως δεν μπορεί να είναι η συμπεριφορά ενός κράτους δικαίου.




Καλά, εσύ έφυγες νωρίς...Φωτογραφία από εδώ.