Περί Ήπιας Προσαρμογής

Ίσως το κυρίαρχο χαρακτηριστικό της κυβέρνησης Καραμανλή ήταν η λεγόμενη ήπια προσαρμογή, σίγουρα περισσότερο από το άλλο ρητορικό πυροτέχνημα του «σεμνά και ταπεινά». Ο όρος αν και χρησιμοποιήθηκε κυρίως για την δημοσιονομική κατάσταση, ουσιαστικά χαρακτήρισε όλη την φιλοσοφία διακυβέρνησης της ΝΔ:

• Στα δημοσιονομικά, μετά τα μεγάλα ελλείμματα λόγο Ολυμπιακών (και όχι μόνο), έγινε ελάχιστη προσπάθεια για συγκράτηση των ελλειμμάτων κατά έτσι ώστε να πέσει το έλλειμμα από το 6% περίπου το 2004 μόλις στο 3% το 2008 4 χρόνια αργότερα (και στο 12% σήμερα…).

• Στο ασφαλιστικό, παρά τις αντιδράσεις των σωματείων, οι αλλαγές ήταν επίσης διστακτικές με αποτέλεσμα να χρειάζεται η νέα κυβέρνηση να πάρει και άλλα (επίσης διστακτικά) μέτρα.

• Στην παιδεία, οι κάποιες μικρές προσπάθειες με το άσυλο, την αξιολόγηση και τα βιβλία από την κ. Γιαννάκου είτε ακυρώθηκαν είτε δεν εφαρμόστηκαν στην πράξη.

• Στην μεταναστευστική πολιτική, δεν έγινε σχεδόν τίποτα παρά την όποια ρητορική.

• Το σύμφωνο συμβίωσης, ψηφίστηκε αλλά δεν συμπεριέλαβε τα ομόφυλα ζευγάρια.

• Στην δημόσια τάξη, η κυβέρνηση προσπάθησε να μην ρίχνει λάδι στην φωτιά με αποτέλεσμα να κάψουν την μισή Αθήνα.

• Στην δημόσια διοίκηση, το κομματικό κράτος απλώς άλλαξε χρώμα με αποτέλεσμα χιλιάδες προσλήψεις με stage και όχι μόνο.

• Στις ΔΕΚΟ, ο ΟΤΕ και η Ολυμπιακή ιδιωτικοποιήθηκαν αλλά για να αποφευκτούν διαμαρτυρίες από τα συνδικάτα, πληρώθηκαν όλοι χρυσοί από τον δημόσιο κορβανά με πρόωρες συνταξιοδοτήσεις ή μετατάξεις στο δημόσιο τομέα με διατήρηση των αποδοχών τους.

• Στο θέμα της Κύπρου, ο Καραμανλής δήλωσε υπέρ του σχεδίου Ανάν χωρίς κανένα ενθουσιασμό (ή ίσως πιο ρεαλιστικά τέθηκε κατά χωρίς να το διατυμπανίζει)

• Και η λίστα θα μπορούσε να συνεχίσει για πολύ ακόμα.

Η κυβέρνηση θα μπορούσε να κατηγορηθεί για πολιτική δειλία αλλά η αλήθεια είναι ότι τα περισσότερα από αυτά ήταν βάση του προγράμματος της ήπιας προσαρμογής το οποίο είχε ειλικρινέστατα διακηρύξει από την αρχή. Έχει ενδιαφέρον να εξετάσει κανείς γιατί επιλέχθηκε αυτή η πολιτική:

• Η κυβέρνηση της ΝΔ έχασε τις κρίσιμες 100 μέρες της με το να προσπαθεί εναγωνίως (και τελικά πετυχημένα) να διοργανώσει τους Ολυμπιακούς. Όταν τελείωσαν ήταν ήδη ίσως αργά για μεγάλες τομές.

• Η παγκόσμια οικονομία πήγαινε καλά με άφθονη ρευστότητα και δεν υπήρχε μεγάλη πίεση για να γίνει η δημοσιονομική προσαρμογή (αν και βέβαια γι αυτόν ακριβώς τον λόγο ήταν ο κατάληλος χρόνος για μια τέτοια προσαρμογή).

• Μια απότομη προσαρμογή, αν και πιθανότατα θα είχε μεγάλα μακροπρόθεσμα πλεονεκτήματα, θα δημιουργούσε προβλήματα κοινωνικά και οικονομικά τα πρώτα χρόνια (μείωση εισοδημάτων, επιβράδυνση ανάπτυξης, ανεργία), π.χ. δείτε τα μέτρα Μάνου το 2003 (διόρθωση - εννοούσα προφανώς το 1993).

• Ο Καραμανλής είχε κερδίσει τις εκλογές του 2004 υποσχόμενος λαγούς με πετραχήλια με αποτέλεσμα να ήταν δύσκολο να κάνει στροφή 180 μοιρών.

• Το σημαντικότερο, ο Ελληνικός λαός ΔΕΝ ήταν και δεν είναι έτοιμος για μεγάλες αλλαγές παρά την συνεχή γκρίνια του για την κατάσταση της χώρας και του κράτους. Περισσότερες δραστικές αλλαγές πιθανότατα θα οδηγούσαν σε τεράστιες απεργίες και αναταραχή που ίσως να επιδείνωναν περεταίρω την κατάσταση της οικονομίας και θα κόστιζαν στην ΝΔ την δεύτερη τετραετία.

Και πραγματικά, την πρώτη τετραετία, η στρατηγική φαινόταν να δουλεύει σε κάποιο βαθμό:

• Η οικονομία συνέχισε να αναπτύσσεται με ικανοποιητικούς ρυθμούς μετά τους Ολυμπιακούς.
• Η κοινωνική αναταραχή ήταν περιορισμένη (για τα Ελληνικά δεδομένα), και
• Η ΝΔ κέρδισε και δεύτερη τετραετία αντίθετα λόγου χάρη με την κυβέρνηση Μητσοτάκη του 1990-3.

Ωστόσο τα αδιέξοδα αυτής της πολιτικής δεν άργησαν να φανούν με τα γνωστά πολιτικά και οικονομικά αποτελέσματα τα οποία γνωρίζουμε όλοι και δεν θα επαναλάβω εδώ. Τώρα, η νέα διακυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, παρά το γεγονός ότι δεν έχει αυτή την στιγμή σοβαρή αντιπολίτευση (με την ΝΔ 10 μονάδες πίσω και διχασμένη και τον ΣΥΡΙΖΑ στα αριστερά του να μαλλιοτραβιέται), παρά τα επιτακτικά οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα, έχει ακριβώς την ίδια πολιτική με την ΝΔ του 2004: Μικρά βήματα στην σωστή κατεύθυνση και αποφυγή μεγάλων αλλαγών και συγκρούσεων.

Προφανώς ως νέα κυβέρνηση έχουν μια φρεσκάδα και κάνουν λίγες περισσότερες προσπάθειες από τον παραιτημένο στην ουσία Καραμανλή. Αλλά το ίδιο είχε συμβεί το 2004 για όσους θυμούνται. Όπως και τότε, η σημερινή κυβέρνηση έχει παραταθήκη τις λαικίστικες προεκλογικές υποσχέσεις της, κάνει μια απογραφή φουσκώνοντας το σημερινό έλλειμμα, πιέζει την Κομισιόν να μας δώσει παράταση να το μειώσουμε, υπαναχωρεί με τα συνδικάτα του ΟΛΠ κτλ. Ακούγεται σαν déjà vue ή όχι; Οι περίφημες 100 μέρες έχουν σχεδόν περάσει και δεν έχω ακούσει ούτε ένα δραστικό μέτρο σε οποιοδήποτε τομέα. Ελπίζω να βγω λάθος αλλά υποψιάζομαι ότι 5 χρόνια από τώρα θα έχουμε όλοι την ίδια οργή με τώρα για 5 ακόμα χαμένα χρόνια.

Αλλά βέβαια, δεν φταίει (μόνο) η κυβέρνηση, φταίμε όλοι μας που ανελλιπώς τασσόμαστε ενάντια σε κάθε αλλαγή ή έστω δεν την υποστηρίζουμε ενεργά ενώ οι «θιγόμενοι» μονοπωλούν τους δρόμους και τα τηλεοπτικά κανάλια. Άλλωστε την μία φορά στην ιστορία μας που βγήκε πολιτικός σε προεκλογική περίοδο, έστω και πολύ καθυστερημένα, και δήλωσε ότι πρέπει να παρθούν σκληρά μέτρα, το κόμμα του καταποντίστηκε. Άλλωστε το είχε πει και ο Σαββόπουλος: «αν δεν έχεις νέα ευχάριστα να πεις καλύτερα να μην τα πεις καθόλου»…