Όχι νέοι φόροι Ι: Οι πολιτικές επιλογές των νέων φόρων

We contend that for a nation to try to tax itself into prosperity is like a man standing in a bucket and trying to lift himself up by the handle.
Winston Churchill

Πριν λίγες μέρες είχαμε την ανακοίνωση του κ.Αλογοσκούφη μιας σειράς φορολογικών μέτρων για την κάλυψη αδυναμίας εκτέλεσης του φετινού προϋπολογισμού. Μέτρα που πλήττουν την οικονομία και τις παραγωγικές δυνάμεις της χώρας (μικροεπιχειρηματίες, ελεύθερους επαγγελματίες, μικροεπενδυτές, ιδιωτικούς υπαλλήλους).

Οι νέοι αυτοί φόροι μας παρουσιάζονται ως λίγο-πολύ αναπόφευκτοι. Πώς όμως φτάσαμε σε αυτήν την κατάσταση ώστε να παρουσιάζονται τώρα ως απόλυτα αναγκαίοι; Η κυβέρνηση θέλει να μας πείσει ότι είναι αποτέλεσμα την πρόσφατης διεθνούς κρίσης. Τι έκανε όμως η ΝΔ 4,5 χρόνια τώρα που κυβερνάει προκειμένου να προετοιμάσει την χώρα για μια τέτοια κρίση και ελέγξει τις κρατικές σπατάλες, όπως μας είχε προεκλογικά υποσχεθεί το 2004 (με μηδενική αξιοπιστία και τότε βέβαια γιατί ταυτόχρονα υποσχόταν και 230.000 μονιμοποιήσεις! ); Η απάντηση είναι τίποτα. Μελέτες του ΟΟΣΑ δείχνουν ότι χώρα μας ήταν και είναι η λιγότερο προετοιμασμένη χώρα της ΕΕ (μετά την Πολωνία) να αντιμετωπίσει τις διεθνείς κρίσεις.

Εδώ και 4,5 χρόνια οι διεθνείς εκθέσεις καταγράφουν την επιδείνωση (την ήδη τραγικής επί ΠΑΣΟΚ) θέσης της χώρας μας όσων αφορά την διαφθορά και την διαφάνεια, το κόστος της γραφειοκρατίας, την ανταγωνιστικότητα, τις άμεσες ξένες επενδύσεις, την οικονομική ελευθερία. Μέτρα που εφαρμόζονται σε όλη την Ευρώπη, από κυβερνήσεις όλων των πολιτικών αποχρώσεων, εδώ δαιμονοποιούνται ως «νεοφιλελεύθερες» και τίθενται στο περιθώριο.

Η ΝΔ παρέλαβε το 2004 από το ΠΑΣΟΚ μια κακή κατάσταση της οικονομίας και ένα γιγάντιο, αναποτελεσματικό, διεφθαρμένο και παρασιτικό κράτος. Το μόνο που κατάφερε μετά από 4,5 χρόνια; Αντιμετωπίζοντας το κράτος ως λάφυρο, όχι απλά αδιαφόρησε για τις υπεραπαραίτητες μεταρρυθμίσεις, αλλά το γιγάντωσε ακόμα παραπάνω. Οι πολιτικές όμως έχουν συνέπειες, και η πολιτική αδιαφορίας της ΝΔ σήμερα αντανακλάται στην οικονομία. Το δημόσιο χρέος της χώρας φέτος θα υπερβεί τα 250 δισεκατομμύρια ευρώ σε σχέση με τα 167 δις του 2004. Αυτό είναι ευθύνη όσων κυβερνούν από το 2004 και μετά.

Οι δαπάνες αυξάνονται (αντί γα την μείωση κατά 10δις που μας είχαν υποσχεθεί προεκλογικά) καθώς ο δημόσιος τομέας διογκώνεται διαρκώς σε μέγεθος, ατονώντας ωστόσο σε αποτελεσματικότητα. Η κυβέρνηση να αδιαφορεί έστω να εκσυγχρονίσει τις υφιστάμενες διοικητικές δομές που προκαλούν πλήθος προσκομμάτων σε κάθε υποψήφιο επενδυτή και μετατρέπουν τη χώρα σε επενδυτική έρημο. Πάλι σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, η γραφειοκρατία στην Ελλάδα σε συνδυασμό με τα προβλήματα της ελληνικής νομοθεσίας επιφέρει απώλειες περίπου 15,5 δισ. ευρώ, ή 6,8% του ΑΕΠ στο ετήσιο ακαθάριστο εθνικό εισόδημα.

Οι νέοι φόροι του κ.Αλογοσκούφη είναι μια συνειδητή πολιτική επιλογή της κυβέρνησης. Είναι παραδοχή της αντιφιλελεύθερης φύσης της και η επιλογή να επιβαρύνει για άλλη μια φορά τους μικροεπιχειρηματίες, του ελεύθερους επαγγελματίες, του μικροεπενδυτές και τους ιδιωτικούς υπαλλήλους, για να μπορέσει να συνεχίσει να τρέφει το μεγάλο κράτος και τις αργόμισθες, προνομιούχες ομάδες που ζουν από αυτό και αποτελούν την βάση των κομματικών στρατών και των δύο κομμάτων εξουσίας. Είναι η συνειδητή αδιαφορία για την ανάπτυξη, την οικονομία, το μέλλον της χώρας προς όφελος του προσπορισμού των κερδών που παρέχει η νομή της εξουσίας.

Η ΝΔ έκανε, πιο ξεκάθαρα από κάθε άλλη φορά και σε πλήρη αντίθεση με την κούφια ρητορική της περί «μεταρρυθμίσεων» και «προσαρμογών», την επιλογή να μην αντιπροσωπεύει τα συμφέροντα όσων ζουν στην πραγματική οικονομία.

«Δυστυχώς αποτύχαμεν»

Διαβάζω στην Καθημερινή το άρθρο για το νέο πακέτο φορολογικών μέτρων. Μεταξύ άλλων ηρωικών περί επερχόμενης σύγκρουσης με τις συντεχνίες (όχι ανοίγοντας την αγορά, αλλά ανεβάζοντας την φορολογία τους, την οποία βέβαια σαν συντεχνία μπορούν και θα περάσουν στους καταναλωτές), το πακέτο περιλαμβάνει και την περαιτέρω φορολόγηση των μερισμάτων, απο το 25% που είναι τώρα στο 35% (ενώ ο εταιρικός φόρος παραμένει στο 25%).
Μερικές παρατηρήσεις:
Πρώτον, αν θες να χτυπήσεις τις συντεχνίες δεν ανεβάζεις την φορολογία τους (που σαν συντεχνία είναι βέβαιο ότι θα περάσουν στους καταναλωτές), αλλά ανοίγεις την αγορά και τον ανταγωνισμό. Το πολιτικό κόστος βέβαια είναι μεγαλύτερο τότε...
Δεύτερον, για την αποτελεσματικότητα της πρόσθετης φορολόγησης μερισμάτων. Όσο λαοφιλής και να ακούγεται, είναι αφελής, στην καλύτερη περίπτωση άχρηστη και στην χειρότερη επιβαβλής. Εξηγούμαι: η αύξηση της φορολόγησης των μερισμάτων με συντελεστή μεγαλύτερου του εταιρικού φόρου, απλώς θα οδηγήσει πολλές εταιρίες να μειώσουν δραστικά το μέρισμα και να κρατήσουνε τα κέρδη με στόχο να αποφύγουν τη υψηλότερη φορολογία και να προστατέψουν τα συμφέροντα των μετόχων στους οποίους είναι υπόλογες. Στρέβλωση λοιπόν στην αγορά με κατα πάσα πιθανότητα μενιχρά αποτελέσματα.
Τέλος, πέρα από την αποτελεσματικότητα, είναι αξιοσημείωτο πόσο απελπισμένη είναι η κυβέρνηση για να ανεβάσει φόρους. Ας πρόσεχε βέβαια, όταν έπρεπε και μπορούσε να κάνει μεταρρυθμίσεις, ήθελε λέει smooth μεταρρυθμίσεις, by consensus. Που βασικά σημαίνει ότι δεν είχε όρχεις για δύσκολες συγκρούσεις.
Το αποτέλεσμα αναμενόμενο. Δεν έχει τέλος, η πτώση μας στις διεθνείς κατατάξεις ανταγωνιστικότητας. Το 2004, όταν ανέλαβε η Ν.Δ, σύμφωνα με το Global Competitiveness Report του World Economic Forum, η Ελλάδα ήταν 37η σε 104 χώρες, (εκατοστιαία κατάταξη: 36η). Στην ίδια έρευνα για το 2007-08 η Ελλάδα έπεσε κάτω από την μέση, είναι 65η σε 131 χώρες (εκατοστιαία κατάταξη: 50η)*, και μας περνάνε το Μαρόκκο, η Ινδονησία, η Κόστα-Ρίκα, η Τουρκία, η Μάλτα, η Ιορδανία κλπ. Αναλογικά είναι σαν να αναλαμβάνει ένας καινούριος προπονητής μια ομάδα που παίζει Α΄Εθνική και μετά από λίγα χρόνια η ομάδα να παίζει για σωτηρία στην Β’ Εθνική. Ειλικρινά, έναν τέτοιον προπονητή, τι θα τον κάνατε;

* Αυτή η πτώση είναι ακόμα χειρότερη εάν αναλογιστεί κανείς ότι οι καινούριες χώρες που προστέθηκαν στην βαθμολόγηση τα τελευταία χρόνια είναι κυρίως φτωχές αναδυόμενες για τις οποίες μέχρι πρόσφατα δεν υπήρχαν στοιχεία.

Μείωση αφορολόγητου = αύξηση φορολογίας

Μετά το νέο πλαφόν στα καύσιμα, η κυβέρνηση της ΝΔ ετοιμάζεται να εφαρμόσει ένα ακόμη ‘νεοφιλελεύθερο’ μέτρο για την τόνωση του προϋπολογισμού. Το αφορολόγητο όριο των 10500 ευρώ που ισχύει σήμερα για τους ελεύθερους επαγγελματίες και επιτηδευματίες, θα μειωθεί στις 6000 ευρώ. (Σύμφωνα με δημοσίευμα της Καθημερινής.)

Υπάρχουν ελεύθεροι επαγγελματίες, όπως μας βεβαιώνει η κυβέρνηση, που δηλώνουν ψευδώς ότι το εισόδημά τους είναι μικρότερο από 10500 ευρώ για να αποφύγουν τη φορολόγηση. Μέχρι εδώ καλώς. Τι θέλει όμως να κάνει το κράτος για να αντιμετωπίσει τέτοιου είδους φοροδιαφυγές; Υποθέτει ότι όλοι όσοι δηλώνουν εισόδημα μικρότερο των 10500 ευρώ φοροδιαφεύγουν και μειώνει το αφορολόγητο όριο.
Ο δημοσιογράφος της καθημερινής σχολιάζει:

Με τη μείωση αυτή τουλάχιστον 150.000 επιτηδευματίες και 120.000 ελεύθεροι επαγγελματίες που σήμερα παραμένουν αφορολόγητοι, θα υποχρεωθούν να συμβάλουν στα δημόσια βάρη καταβάλλοντας ασήμαντα γι‘ αυτούς ποσά που συναθροιζόμενα όμως θα βοηθήσουν να περιορισθεί το δημόσιο έλλειμμα.

Για ποιον είναι όμως ‘ασήμαντα’ αυτά τα ποσά που θα πρέπει να καταβάλλουν; Ας υποθέσουμε ότι κάποιος δηλώνει εισόδημα 10000 ευρώ. Αν υποθέσουμε ότι φοροδιαφεύγει, καλώς. Η επιπλέον φορολογία θα είναι ουσιαστικά ο φόρος που δεν πλήρωσε ποτέ. Αν υποθέσουμε όμως ότι δεν φοροδιαφεύγει, η κυβέρνηση έρχεται ξαφνικά να του αφαιρέσει περίπου ένα μηνιάτικο. Πόσο ασήμαντο είναι αυτό;

Για τους ελεύθερους επαγγελματίες δε με 15000 ευρώ εισόδημα η αύξηση της φορολογίας που θα πρέπει να καταβάλουν ανέρχεται στο 65%, με εισόδημα 20000 ευρώ στο 28% και με εισόδημα 30000 ευρώ στο 13%. Καθόλου ασήμαντες οι αυξήσεις αυτές – ακόμη κι αν το επιπλέον ποσό που θα κληθούν να καταβάλουν δεν θα είναι πιθανότατα μεγαλύτερο των 700 ευρώ.

Κι αυτό γιατί; Επειδή, γι ακόμη μια φορά τα πραγματικά έξοδα του κράτους ξεπεράσανε τα ήδη τεράστια προγραμματισμένα έξοδα του προϋπολογισμού. Έτσι, τη συνεχόμενη διόγκωση του κράτους καλούνται να πληρώσουν οι φορολογούμενοι επαγγελματίες. Τα ελλείμματα που δημιούργησε η κακοδιαχείριση, η διαφθορά και η πολιτική υπακοή σε διάφορες συντεχνίες που λυμαίνονται το δημόσιο, καλούνται να πληρώσουν οι – εξ ορισμού διαφεύγοντες – επιχειρηματίες.

Κάθε πόλη και στάδιο, κάθε χωριό και γυμναστήριο...!

...Πώς το θυμήθηκα πάλι αυτό το λαϊκίστικο σύνθημα από την εποχή της Επαράτου;

Συνειρμηκά.

Όπως καθε φορολογούμενος Έλλην πολίτης που ήδη πληρώνει τα μαλλιοκέφαλά του -αλλά και των παιδιών του και ίσως ακόμη και των εγγονιών του- για τα περίφημα στάδια, παλαίστρες, σκοπευτήρια, στίβους -υγρούς και μή- κλπ, ώστε να τα βρούν οι επερχόμενες γενιές και να αθλούνται ανάλογα (επιτέλους), θα περίμενε λοιπόν λέγω (ο φορολογούμενος πολίτης δλδ.) εδώ και μιά εβδομάδα τώρα στο Πεκίνο να δεί και κανένα Ελληνικό μετάλλιο στο ταμπλώ.... (να δεί να πιάνουν -τρόπον τινά- λίγο τόπο οι φόροι του)
Μαύρισε το μάτι μας πιά.

Η ιστορική δικαίωση του εθνικισμού και ο εθνικοφιλελευθερισμός στην Ελλάδα

DISCLAIMER (ειδικά για marxist watchdogs): το άρθρο αυτό ΔΕΝ εκφράζει με κανένα τρόπο την Φιλελεύθερη Συμμαχία, αλλά είναι προσωπικές απόψεις ενός μέλους στο πλαίσιο δημιουργικού διαλόγου.

Διαβάζοντας το Foreign Affairs Μαρτίου-Απριλίου, είχα μία από αυτές τις σπάνιες στιγμές όπου μια καινούρια ιδέα αλλάζει τον τρόπο που βλέπεις τα πράγματα, ένα προσωπικό paradigm shift. Εξηγούμαι: η γενιά μου (κι εγώ) έχει μεγαλώσει θεωρόντας δεδομένο ότι ο εθνικισμός θεωρείται ένα ιστορικό ατύχημα, μια ιδεολογία που εμφανίστηκε τον 19ο αιώνα και σαν αρρώστια μεταδόθηκε σε όλον τον κόσμο, με ολέθριες συνέπειες. Οι διαφωτισμένοι της γενιάς μου λοιπόν πιστεύουν ότι έχουν καθήκον να γιατρέψουν τους υπόλοιπους από το μίασμα του εθνικισμού, ωστέ να μπορέσουν τελικά όλοι οι λαοί να προοδεύσουν αδελφωμένοι.

Υπήρχαν κάποια προβλήματα που δεν εξηγούσε η παραπάνω συλλογιστική. Από την μία, ήτανε η παράξενη επιβίωση του εθνικισμού σε όλο τον κόσμο, που όχι μόνο δεν λέει να εξαφανιστεί, αλλά ενυπάρχει ακόμα και σε δηλωμένους διεθνιστές της φωτισμένης ελίτ . Εάν ο εθνικισμός ήτανε τόσο καταστροφικός για την κοινωνία, πως εξηγείται η επιβίωση του στην σύγχρονη εποχή; Ποιό είναι το evolutionary utility του;

Εκεί βρίσκεται και το δεύτερο πρόβλημα με την “αντιεθνικιστική” προσέγγιση. Υπάρχουνε πολλά παραδείγματα κοινωνιών που ωφελήθηκαν και συνεχίζουν να ωφελούνται από τον εθνικισμό. Το raison d’etre του Ισραήλ, ίσως το πιο επιτυχημένο κράτος στον 20 αιώνα, είναι η άρνηση των εβραίων να αλλοτριωθούνε εθνικά και η πίστη ότι ένα εθνικά ομοιογενές κράτος είναι προς το συμφέρον των πολιτών. Και το θαύμα (οικονομικό, πολιτιστικό, πολιτικό) του Ισραήλ αποδεικνύει ότι είχαν δίκιο.

Κάπου εκεί έρχεται και το άρθρο του Foreign Affairs “Us and Them: The Enduring Power of Ethnic Nationalism” το οποίο κάνει την προκλητική υπόθεση οτι ο κύριος λόγος που η ΕΕ έχει ειρήνη τα τελευταία 60 χρόνια είναι η κυριαρχία του εθνικισμού (ούτε καν “πατριωτισμού”, “ethnic nationalism” λέει ο συγγραφέας στα μούτρα μας, έτσι για να μην έχουμε αμφιβολίες). Ο συγγραφέας Jerry Muller πιστεύει ότι οι γενοκτονίες και οι εθνοκαθάρσεις του 20ου αιώνα βοήθησαν να παγιωθεί η ειρήνη στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Με κάποιες εξαιρέσεις, όπως το Βέλγιο, τα εθνικά σύνορα συμπίπτουν τώρα με τα κρατικά . Αυτό το γεγονός έχει αφαιρέσει τον μεγαλύτερο λόγο των πολέμων. Έτσι, η μεταπολεμική ειρήνη δεν σημαίνει την ήττα του εθνικισμού άλλα αντίθετα αποδεικνύει την επιτυχία του. Σύμφωνα με τον συγγραφέα, ένα πρόσφατο παράδειγμα τέτοιας επιτυχίας είναι το Κόσοβο.

Η διαφορά στην προσέγγιση του από τους παραδοσιακούς αναλυτές είναι ότι αντί να θεωρεί τον εθνικισμό σαν ένα ιστορικό ατύχημα, θεωρεί ότι υπάρχει και θα συνεχίσει να υπάρχει για συγκεκριμένους λόγους που σχετίζονται μεταξύ άλλων με την ανθρώπινη φύση. Κατά τον συγγραφέα, όχι μόνο υπάρχουν διακριτές εθνικές ομάδες, αλλά –και εδώ είναι το κρίσιμο σημείο- οι διαφορετικές εθνικές ομάδες έχουνε διαφορετικές αποδόσεις στην ίδια κοινωνία. Σαν παραδείγματα αναφέρει την οθωμανική αυτοκρατορία, όπου Αρμένιοι, Έλληνες και Εβραίοι κατείχαν τις κρίσιμες θέσεις και ουσιαστικά κυριαρχούσαν. Αυτό προκάλεσε τον φθόνο της πλειοψηφίας και στην συνέχεια πογκρόμς. Τα έθνη που είχαν το κρίσιμο μέγεθος για να κάνουν δικό τους κράτος όπως οι Έλληνες και οι Αρμένιοι επαναστάτησαν, με διαφορετικό βαθμό επιτυχίας.

Για να προχωρήσω και το επιχείρημα, θα έλεγα ότι απαραίτητες συνθήκες για εθνική βία και τελικό διαχωρισμό είναι:
Πρώτον, να υπάρχει σημαντικη διαφορά απόδοσης μεταξύ διαφορετικών εθνών στο ίδιο κράτος. Τότε προκαλείται φθόνος από τους underperformers, ο οποίος με την σειρά του μπορεί να προκαλέσει στους overperformers επιθυμία για ανεξαρτητοποίηση.
Δεύτερον, πρέπει να υπάρχει ένα κρίσιμο μέγεθος της εθνικής οντόντητας, το οποίο να επιτρέπει εδαφικές διεκδικήσεις. Παράδειγμα είναι οι Αλβανοί στο Κόσσοβο και την Σλαβομακεδονία.

Σύμφωνα με την παραπάνω ανάλυση λοιπόν, η ενδεδειγμένη ρεαλιστική πολιτική σχετικά με εθνικές μειονότητες και μετανάστες είναι περισσότερη εθνική αφομοίωση. Κάποιος εδώ μπορεί να αναφέρει τις ΗΠΑ σαν αντιπαράδειγμα σχετικής επιτυχημένης συνύπαρξης διαφορετικών εθνών, αλλά θα πρέπει να σημειώσουμε ότι αφενός οι underperforming εθνικές ομάδες στις ΗΠΑ δεν έχουνε κρίσιμη μάζα για εδαφικές διεκδικήσεις και αφετέρου ότι κάτω από τον μανδύα της πολυπολιτισμικότητας, υπάρχει σκληρή αφομοίωση (σημαίες και εθνικός ύμνος παντού, συχνές παρελάσεις κλπ.).

Μια ακόμα ενδιαφέρουσα πτυχή είναι ότι στην περίπτωση της Ελλάδας έχουμε ξεκάθαρα ένα ακόμα εντυπωσιακό success story του εθνικισμού: όχι μόνο δημιουργήθηκε ένα κράτος μέσα σε εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες, αλλά αυτό το κράτος είχε μια άκρως εντυπωσιακή ανάπτυξη, εδαφική, οικονομική, και πολιτιστική για τουλάχιστον μέχρι την έλευση του κρατικισμού και του διεθνισμού. Μην ξεχνάμε ότι μέχρι και πρόσφατα (μέσα 20ού) οι προοδευτικοί Έλληνες ήτανε κατεξοχήν εθνικιστές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Λορέντζος Μαβίλης που πολέμησε για την δημοτική (δικό του είναι το “δεν υπάρχουν χυδαίες γλώσσες...” στην Βουλή) και πέθανε στο μετωπο της Μακεδονίας που είχε πάει εθελοντής το 1912, λέγοντας «πολλές τιμές μου έκανε η πατρίδα, αλλά αυτή ήταν η μεγαλύτερη». Και φαντάζομαι δεν υπάρχει σοβαρή αμφιβολία ότι ο αγώνας της ανεξαρτησίας του 1821 είχε ξεκάθαρα χαρακτήρα εθνικό και φιλελεύθερο.


Για να μας γλυτώσω χρόνο από παρανοήσεις, να ξεκαθαρίσω ότι:
• Δεν πιστεύω στην βιολογική ανωτερότητα συγκεκριμένων εθνών
• Σαν απόγονος genocide survivors δεν πιστεύω στην βία μεταξύ των εθνών
• Πιστεύω ότι οι εθνικοί σχηματισμοί αποφέρουν συγκεκριμένα πλεονεκτήματα για τα μέλη, όπως αλληλεγγύη, πολιτιστικά ή κοινωνικά πλεονεκτήματα, και για αυτό υπήρχαν και θα συνεχίσουν να υπάρχουν διακριτά έθνη
• Πιστεύω ότι ιδανικά οι άνθρωποι θα πρέπει να διαλέγουν το έθνος και την κουλτούρα που τους ταιριάζει καλύτερα, ίσως και με κάποιο μηχανισμό της αγοράς (δες σχετικό άρθρο από τον νομπελιστά Becker εδώ)