Κυριακή, Νοεμβρίου 19, 2006

Η ζωή και ο θάνατος του Milton Friedman: Αντικρύζοντας τη βιογραφία μιας εποχής

Ή αλλιώς, σκόρπιες σκέψεις για την Ελευθερία και το Κράτος


Χάσαμε τον Friedman...έφυγε ένα κρύο πρωινό του Νοέμβρη, κλεινοντας την πόρτα της ζωής αθόρυβα, γλυκά, καθώς ο κόσμος όλος ακόμα δονείται και συνταράσσεται απ τις αλλαγές που εκεινος είχε προιδεί...

94 χρόνια. Ο αιώνας της ζωής του συνέπεσε με τον αιώνα της Μηχανής. Την ιλιγγιώδη, οργανική ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων, το βουητό του εργοστασίου, τις λευκές γραμμές των αεροπλάνων στον γαλάζιο ουρανό. Τη βουή της αγοράς, όπου αμέτρητες ανθρώπινες υπάρξεις κυκλοφορούν , επικοινωνούν, ανταλάσσουν, παράγουν, όπου μυριάδες ιδέες μπαίνουν σ εφαρμογή, και άλλες τόσες φωλιασμένες στα έσχατα της φαντασίας περιμένουν την κατάλληλη ευκαιρία για να αναβλύσουν. Ασυγκράτητοι οι ρυθμοί της εποχής, της πατρίδας μας μέσα στο χρόνο...Χαοτικοί συνδυασμοί και σουρεάλ σκηνές, τέχνη παρανοική και μεγαλειώδης, ορθολογισμός και συναίσθημα , χαμόγελα και εφιάλτες, ο κόσμος να ταρακουνιέται συθέμελα, να σερνεται σιγά, να ορθώνεται άλλοτε με μανία, και λίγο-λίγο να ξεπαγώνει από το λήθαργο των προαιώνιων φετίχ.

Και πρώτο απ όλα το μεγαλύτερο φετίχ απ τα φετίχ,όπως έγραψε ο (ο μεγάλος κρατιστής) Τρότσκυ, το κράτος. Το κράτος ως εξουσία, ως δύναμη και κατάρα, ένα μονοπώλιο φυσικής βίας με τη διαρκή απληστία της επέκτασης και της αναπαραγωγής. Ο έλεγχος είχε γράψει ο Μπάροουζ εθίζει . Ειναι το μέσο για περισσότερο έλεγχο. Και ενας παντεπόπτης θεσμός , εξουσιαστικός και βίαιος, έχει μονάχος την εξουσία και ταυτοχρονα το οπλο για να την επεκτείνει.Και το κάνει.Και το κάνει.Και το κάνει...

Κι όμως η πορεία δεν ειναι δεδομένη. Οι παραγωγικές δυνάμεις της ανθρωπότητας φαίνονται να συνομωτούν υπέρ της ελευθερίας. Ο κρατισμός τσακίζεται στις εσωτερικές του συγκρούσεις καθώς οι ποικιλόχρωμες εκδοχές του χώνουν τις πυρωμένες λόγχες τους στις αντίπαλες κοινωνίες. Με τίμημα βαρύ..Το κράτος εξοντώνει, περνάει σαν οδοστρωτήρας πάνω από έθνη και άτομα. Παγκόσμιοι πόλεμοι και καταστροφές. Κι από κάτω μια κοινωνία που προσπαθεί να ζήσει. Ανθρωποι που συνεχίζουν να δρουν. Να δημιουργούν , να ελπίζουν , να ονειρεύονται...Άνθρωποι που χτίζουν δίκτυα ανταλλαγών, που μοιράζονται και ερωτεύονται, που παλεύουν να «πιάσουν την καλή». κάτω απ τη σκιά του στρατού , της κυβέρνησης , των αμορφων γραφειοκρατών με τη σουφρωμένη μούρη... Ο άνθρωπος κόντρα στην μονολιθική κολλεκτίβα, το άτομο ενάντια στην αποχαυνωμένη μάζα, η ζωή κόντρα στο θάνατο, δηλαδή τελικά η ελευθερία κόντρα στην εξουσία.

Ο Friedman διερωτάται, κατανοεί και γράφει. Αναλύει την πραγματικότητα με την κρυστάλλινη ματιά του οικονομολόγου, αντί να την ωραιοποιεί με τον παραμορφωτικό φακό του πολιτικού. Συχνά πυκνά στα γραφτά του η αισθητική της ελευθερίας ξεφεύγει απ τα νουμερα και τις οικονομικές αναλύσεις, απλώνεται στα μηκη και τα πλάτη του πολιτισμού, γίνεται στάση ζωής.

"The preservation of freedom is the protective reason for limiting and decentralizing governmental power. But there is also a constructive reason. The great advances of civilization, whether in architecture or painting, in science or in literature, in industry or agriculture, have never come from centralized government."

"Selfishness is not myopic selfishness. It is whatever it is that interests the participants, whatever they value, whatever goals they pursue. The scientist seeking to advance the frontiers of his discipline, the philantrophist seeking to bring comfort to the needy, the missionary seeking to convert infidels to the true faith - all are pursuing their interests, as they see them, as they judge them by their own values


Και μέσα στο σκοτάδι της παγκόσμιας εξουσίας, η μάχη συνεχίζεται. Το σύστημα οδηγείται στα ακραία όρια του. Μετά την ήττα του φασισμού η πίστη στο κράτος ανασταίνεται, γιγαντώνεται, αγκαλιάζει το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου: σοσιαλδημοκρατία και κομμουνισμός ...

Governments never learn. Only people learn

Η λύση του γόρδιου δεσμού, του αινίγματος της εξουσίας είναι για τον Friedman απλή στην σύλληψη, αντιεξουσιαστική, «φυσική».Ενα πλέγμα συνεργασίας μεταξύ ατόμων, αμοιβαίων συναλλαγών, παραγωγής πλούτου. Ένα δίχτυ να συνδέει εκατομμύρια πλάσματα χωρίς να τα εξουσίαζει,χαρη στη δυναμη της αμοιβαίας συναίνεσης
Η ελευθερη αγορά.

The only way that has ever been discovered to have a lot of people cooperate together voluntarily is through the free market. And that's why it's so essential to preserving individual freedom.

The great virtue of a free market system is that it does not care what color people are; it does not care what their religion is; it only cares whether they can produce something you want to buy. It is the most effective system we have discovered to enable people who hate one another to deal with one another and help one another



Το έργο του Friedman αφοπλίζει , ακόμα και τους κριτικούς του. Μια τέτοια προσήλωση στην ιδέα της ελευθερίας αναγκάζει τον αντίπαλο να ρίξει τα προσωπεία..Ο εξισωτισμός απογυμνώνεται από το ελευθεριακό επίχρισμα του και αποκαλύπτει τον ολοκληρωτικό του χαρακτήρα. Στα βιβλία του, οι φιλελεύθεροι βρήκαν ένα μοναδικό όπλο πάλης απέναντι στους ιδεολογικούς τους εχθρούς. Ακόμα όμως και στη μέση της σύγκρουσης, κανείς τους δεν αντιστάθηκε στον πειρασμό να ψηλαφίσει το καυτό μέταλλο με τα χέρια του, να θαυμάσει την΄τεχνοτροπία των επιχειρημάτων, την απλότητα της έκφρασης, την δύναμη της λογικής.

Τι απομένει από τον άνθρωπο όταν τελειώσει; Ενας μικρός λεκές στο χωροχρόνο, μια θολή φωτογραφία, ένα χαμόγελο που εξαυλώνεται στη θύμηση των πολλών; Τιποτα απ αυτά. Η σκέψη , η σκέψη , η σκέψη είναι αθάνατη. Κι ο Φριντμαν άφησε ατελείωτες παρακαταθήκες σκέψεων, αποθέματα σε χιλιάδες σελίδες,τομους ολόκληρους, σωρευμένη σοφία, πορίσματα και κριτικές , στόχους και προτάσεις.. Ολόκληρη η ζωή του κρυβεται εκει μέσα: ένας αγώνας σκληρός,κοπιώδης, πεισματικός, ταγμένος στην υπεράσπιση της Ελευθερίας..

Εχθροι και φίλοι δεν θα αρνηθούν να υποκλιθούν στη σκιά του....

10 σχόλια:

Juanita La Quejica είπε...

Ήδη διοργανώνεται από ό,τι πήρε το μάτι μου και κάποιος διαγωνισμός στην μνήμη του. http://www.checkp.info/Competition.htm#N2

Νίκος Σμυρναίος είπε...

Ο άνθρωπος αυτός είναι από τους κύριους υπέυθυνους των δραματικών κοινωνικών ανισοτήτων που ζούμε στην εποχή μας. Αν υπάρχει θεία δίκη δεν νομίζω να περάσει πολύ καλά εκεί που πάει...

Harry Peitsinis είπε...

Living standards have risen dramatically over the last decades. The proportion of the developing world's population living in extreme economic poverty -- defined as living on less than $1 per day ($1.08 in 1993 dollars, adjusted to account for differences in purchasing power across countries) -- has fallen from 28 percent in 1990 to 21 percent in 2001.

Substantial improvements in social indicators have accompanied growth in average incomes. Infant mortality rates in low- and middle-income countries have fallen from 86 per 1,000 live births in 1980 to 60 in 2002. Life expectancy in these countries has risen from 60 to 65 between 1980 and 2002.


Adult literacy has also improved, though serious gender disparities remain. Male adult literacy (% ages 15 and over) rose from 78% to 83% in low- and middle-income countries between 1990 and 2002. While female literacy rates rose from 62% to 70%.



Even in absolute terms, from 1976 to 1998, the number of people living under $1 per day declined by 235 million between 1976 and 1998, while the number of people living on less than $2 per day declined by 450 million.

Η παγκόσμια φτώχεια υποχωρεί θεαματικά από τότε που το σύστημα της παγκόσμιας απελευθέρωσης των αγορών τέθηκε σε εφαρμογή

"Δραματικές λοιπόν ανισότητες" όπως μας λέει ο κύριος Σμυρναίος σ έναν κοσμο που καταπολεμάει με ταχύτατους ρυθμούς την πείνα, την εξαθλίωση , την υπανάπτυξη.

Δεν πειράζει. Ο μακαρίτης ήταν συνηθισμένος σε κακόβουλες επιθέσεις.

Νίκος Σμυρναίος είπε...

Το σχόλιο μου δεν ήταν κακόβουλο και δεν αποτελούσε επίθεση απλά διαπίστωση και μάλιστα επώνυμη... Τώρα δεν ξέρω ποιές είναι οι πηγές σου, σφού δεν τις αναφέρεις, αλλά οι δικές μου είναι τα Ηνωμένα Έθνη (http://www.globalpolicy.org/socecon/inequal/2005/10compendium.pdf)

According to current trends, 827 million
people will live in extreme poverty in 2015.
Τhe overall picture constructed is one of
growing inequality and the global gap between
rich and poor. The richest 50 individuals in the
world have a combined income greater than
that of the poorest 416 million (p. 4). The 2.5
million people living on less than $2 a day –
40% of the world’s population – receive only
5% of global income, while 54% of global income
goes to the richest 10% of the world’s
population.

Σε αυτά τα παραπάνω, και σε άλλα πολλά (Χιλή, Πινοσέτ κτλ.) έβαλε το δαχτυλάκι της αυτή η άγια ψυχή...

Harry Peitsinis είπε...

Δε νομίζω να σε κατηγορησα για ανώνυμη επίθεση. Ο κακόβουλος χαρακτήρας του σχολίου σου για μένα αποδεικνύεται από το ότι χρεώνεις σε έναν ανθρωπο και σε ένα σύστημα προβλήματα που κληρονομήθηκαν από αιώνες ανθρώπινης εξαθλίωσης. Προβλήματα που τοσο οι ιδέες αυτου του ανθρώπου όσο και το συγχρονο οικονομικό σύστημα οδηγούν προς επίλυση.


Και εξηγούμαι. Κανείς δεν μιλησε για αμεση εξάλειψη της φτώχειας.Είναι αδύνατο να χορτάσεις μέσα σε λίγα χρόνια την πείνα δισεκατομμυρίων εξαθλιωμένων. Αλλά υπάρχει τεράστια βελτίωση που η πορεία της ειναι αναλογη με την φιλελευθεροποίηση των παγκοσμιων οικονομιών.


Ενα νουμερο σκέτο δεν λεει τιποτα. Θα πρεπει να συγκριθει και να μετρηθει σε σχεση με ποσοστά των προηγουμενων ετών. Αν οι φτωχοι πριν την εφαρμογή του (νεο)φιλελευθερισμού ήταν ελάχιστοι τότε οι εκατομμυρια εξαθλιωμενοι του σημερα όντως θα αποδείκνυαν την αποτυχία του συστήματος. Τι γινεται ομως στην περιπτωση που οι πτωχοί αυτου του κοσμου ηταν πολύ περισσότεροι πριν την παγκοσμιοποίηση και στη διαρκεια της τεινουν να περιοριστουν σε μερικες εκατονταδες εκατομμυρια;
Και έτσι ήταν όντως όπως φαινεται από τα υπάρχοντα στοιχεία. Μονο μεσα σε 11 χρονια (1990-2001) το ποσοστο των ανθρώπων που ζουν με λιγοτερο απο 1 δολ. τη μερα εχει πεσει απο 28% σε 21%.


Ειναι τοσο δυσκολο να διακρίνεις την σαφή καλυτέρευση των συνθηκών που ο φιλελεύθερος καπιταλισμός έφερε στον κόσμο;

Οι πηγές μου ειναι αυτονοητες για τον καθε μελετητη της παγκοσμιας φτώχειας. http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/TOPICS/EXTPOVERTY/0,,contentMDK:20153855~menuPK:373757~pagePK:148956~piPK:216618~theSitePK:336992,00.html

http://www.worldbank.org/research/povmonitor/MartinPapers/How_have_the_poorest_fared_since_the_early_1980s.pdf
Αν θελεις και αλλες μελέτες ευχαριστως να σου αναφέρω.


Για τη Χιλή τα χουμε πει εκατοντάδες φορές. Παλι θα μας επαναλάβεις την κλασική καραμέλα;

Harry Peitsinis είπε...

δεν εβγαλε τα λινκ μου καλα πριν,δεν ξερω γιατί

http://www.worldbank.org/research
/povmonitor/MartinPapers/How_have_the_poorest_fared_since_the_early_1980s.pdf


http://web.worldbank.org/WBSITE/EXT
ERNAL/TOPICS/EXTPOVERTY/0,,contentMDK:20153855~menuPK:373757~pagePK:148956~piPK:216618~theSitePK:336992,00.html

Αν δεν τα ξαναβγαλει, προκειται για το σάιτ της Παγκοσμιας Τραπεζας
και την εργασία, Ravallion and Chen "How Have the World's Poorest Fared Since the Early 1980s? " (2004)

Νίκος Σμυρναίος είπε...

Ως προς το πρώτο, δεν χρεώνω στον Friedman « προβλήματα που κληρονομήθηκαν από αιώνες ανθρώπινης εξαθλίωσης » αλλά τη θεωρητική και φιλοσοφική νομιμοποίηση της κοινωνικής ανισότητας μέσα από τη δικαιολογία της υπεράσπισης της ατομικής ελευθερίας. Ο εν λόγω οικονομολόγος δεν ήταν ο σοφός και ανθρωπιστής διανοούμενος που περιγράφεις στο άρθρο σου αλλά ένας από τους θεμελιωτές της επιχείρησης καταρράκωσης του κοινωνικού κράτους από πολύ νωρίς και κύριος εμπνευστής εμβληματικών νεοφιλελεύθερων κυβερνήσεων όπως αυτής της Margaret Thatcher και Ronald Reagan οι οποίες κάθε άλλο παρά «οδήγησαν προς επίλυση» τα προβλήματα της φτώχειας.

Ως προς το δεύτερο, σαφώς και « είναι αδύνατο να χορτάσεις μέσα σε λίγα χρόνια την πείνα δισεκατομμυρίων εξαθλιωμένων » και βέβαια ο συνολικός πλούτος σε παγκόσμιο επίπεδο τείνει να αυξηθεί αφού ο ρυθμός ανάπτυξης έχει θετικό πρόσημο. Το πρόβλημα, και πιστεύω το ξέρεις καλά, δεν είναι ο πλούτος στο σύνολο του αλλά η κατανομή του μεταξύ των κοινωνικών ομάδων. Με άλλα λόγια η βασική κριτική προς τη νεοφιλελεύθερη θεωρεία είναι η ανισομέρεια των διαθέσιμων πόρων στην οποία οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια μέσω της προνομιακής ανταμοιβής του κεφαλαίου σε σχέση με την εργασία.

Οι πολιτικές ιδιωτικοποιήσεων, μείωσης των άμεσων φόρων και ανάλογης αύξηση των έμμεσων, υποβάθμισης των δημόσιων υπηρεσιών υγείας και εκπαίδευσης (από τις οποίες εξαρτώνται οι ασθενέστερες κοινωνικές τάξεις) παγκόσμιου ανταγωνισμού με μοναδικό κριτήριο το κόστος εργασίας και τη φορολογική πίεση (που οδηγεί σε βασικό μισθό πείνας 5 δολαρίων την ώρα στην μεγαλύτερη και ισχυρότερη οικονομία του πλανήτη) είναι ευθεία συνάρτηση των θεωριών του Friedman και των Chicago Boys που ανέλαβαν τη διάδοση του «χρηστού λόγου του».

Τώρα όσων αφορά το τελευταίο, εάν πραγματικά και ειλικρινά πιστεύεις στην «σαφή καλυτέρευση των συνθηκών που ο φιλελεύθερος καπιταλισμός έφερε στον κόσμο» (με κάθε σεβασμό και χωρίς να αμφισβητώ την καλή σου πρόθεση) τότε κατά την άποψη ή εθελοτυφλείς ή ζεις σε διαφορετικό πλανήτη από εμένα.

Για του λόγου το αληθές αρκεί πιστεύω ένα μικρό παράδειγμα από την σημερινή ειδησεογραφία: http://www.enet.gr/online/online

Φιλικά

Harry Peitsinis είπε...

Μαλλον δεν γινομαι αντιληπτός. Δε σε ερωτώ αν βλέπεις την βελτίωση που έφερε ο φιλελεύθερος καπιταλισμός, έτσι γενικά και αόριστα, βάσει των βιωμάτων σου και των προσωπικών σου απόψεων.

Σε ρωτώ αν σου ειναι τόσο δυσκολο να συμπεράνεις την μείωση της φτώχειας και τη συρρικνωση της εξαθλίωσης βάσει των στοιχείων που σου προσκόμισα. Προφανώς εσύ εθελοτυφλείς στην ανάγνωση των λιγοστών γραμμών που σου έγραψα

Για το πρόβλημα της ανισότητας: Ένα συστημα που παράγει πλούτο , μειώνει τη φτώχεια και ΄προωθεί την ανθρώπινη ελευθερία είναι αποδοτικό και φιλοσοφικά αποδεκτό. Η ανισότητα στην κάρπωση αυτού του πλούτου δεν αποτελεί πρόβλημα, εαν και εφόσον η εξαθλίωση περιορίζεται παγκοσμίως. Αν η φτωχεια αυξανοταν και τονωνόταν παρά την αυξημένη παραγωγή πλούτου, τότε όντως θα υπήρχε ένα σοβαρό θέμα.

Είναι αστείο τέλος να καταλογίζεται στον Φριντμαν η κατάρρευση του κοινωνικού κράτους. Οι κριτικές του Φρίντμαν απλά αντικατοπτρίζαν τα προβλήματα του συγκεκριμένου μοντέλου τα οποία το οδήγησαν στην καταστροφή.

Δεν φταίει ο φιλελευθερισμός αν τα ασφαλιστικά ταμεία βρίσκονται στο χείλος της καταστροφής. Ή αν η ανεργία χτυπά τις χώρες που έχουν έντονα παρεμβατικό κράτος. Ο φιλελευθερισμός είναι η λύση στα προβλήματα του κρατισμού.

S G είπε...

εχει πλακα οτι για τις παγκοσμιες ανισοτητες εγραφα πριν λιγες μερες


"βέβαια ο συνολικός πλούτος σε παγκόσμιο επίπεδο τείνει να αυξηθεί αφού ο ρυθμός ανάπτυξης έχει θετικό πρόσημο"

?? γιατι? εξορισμου? δεν υπαρχουν χωρες με αρνητικη μεγεθυνση του ΑΕΠ? Μηπως αυτες οι εντελως αποτυχημενες χωρες εχουν ενα κοινο χαρακτηριστικο: κλειστα συνορα, ελλειψη δημοκρατιας και ελευθερων αγορων?

Δεν ειμαι "οπαδος" κανενος ανθρωπου, καθως ολοι κανουν λαθη ενιοτε.
Αλλα η αποδοχη των ανοιχτων αγορων στον κοσμο, την οποια μεταξυ αλλων κατεστησε δυνατη και ο Φριντμαν, ειναι η μονη ελπιδα για δισεκατομμυρια φτωχους, οπως βλεπουμε τρανταχτα με το παραδειγμα της Κινας.

Οσα λες για κοινωνικο κρατος και δημοσιες παροχες ειναι καπως αστεια. Οι φτωχοι του κοσμου δεν εχουν ποσιμο νερο, ποσο μαλλον επιδοτουμενες σπουδες και ενοικια, δημοσια ασφαλιση κτλ για τα οποια φαινεται να μιλας. Η εισοδος αυτων των ανθρωπων στην παγκοσμια αγορα σημαινει την αρση (κυριολεκτικα) απο την εξαθλιωση.

Φυσικα παραπλευρως εχουμε μια μειωση της προνομιακης θεσης των ανειδικευτων στην Δυση, μιας θεσης που ποτε δεν αξιζαν και στην οποια βρισκοντουσαν μονο λογω ενος ιστορικου ατυχηματος, λογω μιας αδικιας πλανητικου μεγεθους, λογω των κλειστων συνορων δηλαδη και της τυχης τους να γεννηθουν απο την σωστη μερια των συνορων!

Θα το εβρισκα πολυ περιεργο οι σοσιαλιστες να στηριζουν την διατηρηση των προνομιων αυτων, κοντρα στην επιβιωση πραγματικα εξαθλιωμενων ανθρωπων.

MetroGuardian είπε...

Αν το δει κάποιος

Milton Friedman on Limited Government
http://video.google.com/videoplay?docid=6813529239937418232&q=milton+friedman&hl=en

Enter your email address:

Delivered by FeedBurner
















Join the Blue Ribbon Online Free Speech Campaign








Referrers

Based on original Visionary template by Justin Tadlock
Visionary Reloaded theme by Blogger Templates | Distributed By Magazine Template

Visionary WordPress Theme by Justin Tadlock