Προς τους σοσιαλιστές όλων των πολιτικών χώρων

Τίποτα δεν είναι ισχυρότερο στο μυαλό του ανθρώπου από μια πρόληψη που φαίνεται να επιβεβαιώνεται από τα εμπειρικά δεδομένα. Φανταστείτε για παράδειγμα, τι απίστευτη ώθηση θα έδινε στην ρωμαιοκαθολική θρησκεία ένας πάπας που αν και φαινομενικά νεκρός, σηκωνόταν απ’ το νεκροκρέβατο του και ευλογούσε τους θρηνώντες πιστούς. Τα νέα θα ταξίδευαν με αστραπιαία ταχύτητα: «οι νεκροί περπατούν, η Δευτέρα Παρουσία ήρθε» θα ακουγόταν από κάθε γωνιά της χριστιανικής υφηλίου. Μπορώ να φανταστώ τα εξώφυλλα των χριστιανικών φυλλάδων από τώρα.

Κάπως έτσι αισθάνομαι ότι αντιδρούν σήμερα και οι αντίπαλοι της ατομικής οικονομικής ελευθερίας -που ειρήσθω εν παρόδω- βρίσκονται ή "κρύβονται" σε όλες τις πλευρές του πολιτικού φάσματος, δεξιά και αριστερά. Ακόμα και φιλελεύθεροι φίλοι φαίνεται να υποκύπτουν στον «πειρασμό» του “Επεμβατισμού” (interventionism). Το επιχείρημα φαντάζει ακλόνητο, μέσα στην κάπως "κλισέ" διατύπωση του:

«Οι ενέργειες κάποιων κερδοσκόπων έχουν συνέπειες στις ζωές αθώων»

Από το παραπάνω υποτίθεται πως προκύπτει ότι το κράτος θα πρέπει να επεμβαίνει στην οικονομική ζωή ώστε οι «καταστροφικές» επιλογές του ατόμου να μη θίγουν την «κοινωνία». Ορίστε μια προκατάληψη που στηρίζεται στον εθισμό μας σε χιλιετίες υποταγής στην κολλεκτίβα. Ορίστε και τα εμπειρικά δεδομένα (βλέπε τοξικά ομόλογα, AIG, κλπ) που αντιστοιχούν στο όπερ έδει δείξαι.

Να λοιπόν μια επιβεβαιωμένη προκατάληψη ,συμπαγής σαν ατσάλι και ικανή να συντρίψει κάθε αντιπολιτευόμενη φωνή. Οι διαφωνούντες στιγματίζονται με τον χαρακτηρισμό του «φονταμενταλιστή της αγοράς», προιόν της διάνοιας του κου Σόρος. Ένας φονταμενταλιστής της αγοράς δε δικαιούται διά να ομιλεί γιατί έχει τη φωλέα του λερωμένη. Ορίστε τα εμπειρικά δεδομένα κύριε νεοφιλελεύθερε. Οπότε επιστρέψτε στο αρχικό επιχείρημα: καταργήστε την οικονομική ελευθερία για να σωθεί η κοινωνία.

Η καλύτερη απάντηση όμως σε αυτήν την κατηγορία είναι να τη στρέψουμε ενάντια σε όσους τη διατυπώνουν. Η «πίστη» στην ελευθερία θα ήταν προκατάληψη αν οι υπέρμαχοι της δεν έβλεπαν τα αρνητικά της. Ο Μ.Φρίντμαν , που αν υπήρχε λεξικό παρόμοιων όρων θα είχε τη φωτογραφία του δίπλα στη φράση «ελεύθερη αγορά», συχνά κριτίκαρε τα μονοπώλια της αγοράς, τα προβλήματα της και την "αυτοκαταστροφική ορμή της επιχειρηματικής κοινότητας" κλπ. Αυτό όμως ήταν η μία πτυχή της ελεύθερης οικονομίας.Η άλλη πτυχή , το πλήθος των θετικών της που συνοψίζονται στην ευλογία της ελεύθερης επιλογής επισκίαζε τα αρνητικά.Ναι, η ομορφιά της ελευθερίας είναι τόση, που αξίζει το τίμημα. Αυτή είναι μια ορθολογική επιλογή.

Υπάρχει μια αντίστοιχη κριτική προσέγγιση στους εκπροσώπους της έτερης μεγάλης προκατάληψης, της πίστης δηλαδή στη δημοκρατία? Δε νομίζω. Κι όμως αν οι ενέργειες κάποιων κερδοσκόπων έχουν όντως συνέπειες στις ζωές αθώων, τι να πει κανείς για τις ενέργειες κάποιων –σχετικών- πλειοψηφιών που γκρεμοτσακίζουν ολόκληρες οικονομίες μέσα από μια και μόνη ψήφο? Αθώοι δεν είμαστε όσοι ενηλικιωθήκαμε μέσα στο περιβάλλον που διαμόρφωσαν οι συμπολίτες μας ψηφίζοντας ΠΑΣΟΚ στις εκλογές του 81 και του 85? Όλοι όμως φορτωθήκαμε αυτή την επιλογή, χωρίς να βγάλουμε τσιμουδιά. Όχι, στη δημοκρατία όπως είπε ένας πολιτικός ανήρ «δεν υπάρχουν αδιέξοδα».

Πώς θα νιώθατε αν έλεγε κάποιος ότι στην αγορά «δεν υπάρχουν αδιέξοδα»? Αφήστε,μπορώ να φανταστώ την αντίδραση: «Στην πυρά, στην πυρά καταραμένε Φουνταμενταλιστή της Αγοράς»!

Οι αμείλικτοι κριτές της ελεύθερης οικονομίας είναι πρόθυμοι να την καταστρέψουν για να μην δεχτούν τις αρνητικές της συνέπειες. Όμως μπροστά στις αρνητικές συνέπειες της δημοκρατίας απαντούν χωρίς σκέψη: «τα προβλήματα της δημοκρατίας λύνονται με περισσότερη δημοκρατία». Μια αντίστοιχη φράση, ότι «τα προβλήματα της ελεύθερης αγοράς λύνονται με περισσότερη ελεύθερη αγορά» θα προκαλούσε τη σκυλίσια μήνη των αριστερών, των δεξιών, και μην ξεχνιόμαστε, των μετανοημένων «φιλελεύθερων» που «δεν βρίσκουν τις κρατικοποιήσεις και τόσο κακές». Το φυσιολογικό αντίστοιχο αυτών των «ορθολογιστών» που δεν «κολλάνε σε ιδεολογίες» κατά δήλωση τους, θα ήταν να μην βρίσκουν και τη χούντα τόσο κακιά σε περίοδο δημοκρατικών προβλημάτων. Ή μ άλλα λόγια «Στον γύψο αδερφές μου, στον γύψο»?


Ας είμαστε σοβαροί. Υπάρχει μια κρατούσα κοινωνική λογική της αειφόρου ευημερίας . Και υπάρχουν οι ιδεολογικές αρχές. Κάποιες φορές οι αρχές έρχονται σε αντίφαση με τη λογική της αειφόρου ευημερίας. Αυτό δεν είναι απαραίτητα επιχείρημα ενάντια στις ίδιες τις αρχές, ούτε δικαιολογεί a priori την κατάργηση τους . Γιατί σε τελική ανάλυση και η κοινωνική λογική της αειφόρου ευημερίας είναι μια αρχή. Και η σύγκρουση αρχών δεν αφορά τη σύγκρουση λογικής-δογματισμού όπως μας την παρουσιάζουν οι σοσιαλιστές όλων των κομμάτων. Η σύγκρουση αρχών είναι απλά σύγκρουση αρχών. Κι εγώ επιλέγω την αρχή της ελευθερίας με τα θετικά και με τα αρνητικά, με την ευτυχία και με την καταστροφή που μπορεί να κρύβει.Εσείς?