This Unscientific Age - Breaking the Spell

Μια από τις ερωτήσεις που με βασανίζουν χρόνια τώρα είναι το πως κατά τα άλλα λογικοί άνθρωποι φαίνεται να αρνούνται κάθε είδους λογική και νηφάλια (χωρίς συναισθηματική φόρτιση) προσέγγιση στο ζήτημα της θρησκείας.

Δε με προβληματίζει τόσο η ηγεσία της εκκλησίας που βλέπει ‘σημείο του ουρανού’ στο λείψανο του μοναχού Βησσαρίωνα Κορκολιάκου. Η στάση αυτή ήταν σίγουρα αναμενόμενη, μιας και ο κύριος στόχος τους ήταν και είναι η προώθηση του θρησκευτικού ‘προϊόντος’ τους - και η ευκαιρία αυτή θα πήγαινε δύσκολα χαμένη. Αυτό που ακόμα αδυνατώ να καταλάβω είναι πως κάποιος άνθρωπος που έχει τις στοιχειώδεις λογικές ικανότητες, ώστε για παράδειγμα να αντεπεξέρχεται επαρκώς στις ανάγκες της εργασίας του (της όποιας εργασίας), αναζητάει στο οποιοδήποτε λείψανο (ή και αλλού αν θέλετε) το ‘θαύμα’, ή γονατίζει τη Μεγάλη Παρασκευή μπροστά στον επιτάφιο, ή συμβουλεύεται τον αστρολόγο του όταν βρεθεί αντιμέτωπος με κάποια δύσκολη απόφαση, κλπ.
Οι πολιτικές προεκτάσεις της κατάστασης αυτής είναι τα τελευταία χρόνια περισσότερο από προφανείς. Θα μπορούσαμε μάλλον εύκολα να συνδέσουμε το θρησκευτικό φανατισμό με τον εθνικισμό, τη μισαλλοδοξία και το συντηρητισμό. Θα μπορούσαμε επίσης να συζητήσουμε την απέχθεια που τρέφουν οι οργανωμένες θρησκείες προς το φιλελευθερισμό και το διαφωτισμό. Εκεί όμως που ακόμα αδυνατούμε να δώσουμε μια καλά εμπεριστατωμένη απάντηση (πέρα από τα γνωστά κλισέ που όλοι μας γνωρίζουμε) είναι στο ερώτημα που περιέγραψα στην αρχή.

Το τελευταίο βιβλίο του Αμερικανού φιλόσοφου Daniel C. Dennett ‘Breaking the spell’, προσπαθεί, μεταξύ άλλων, να απαντήσει αυτό το ερώτημα χρησιμοποιώντας κυρίως το οπλοστάσιο της θεωρίας της εξέλιξης. Ο συγγραφέας αναφέρει στην αρχή σχεδόν του πολύ ενδιαφέροντος βιβλίου του:

An indefensible mutual presumption can be kept aloft in years or even centuries because each person assumes that somebody else has some very good reasons for maintaining it, and nobody cares to challenge it.
Up to now, there has been a largely unexamined mutual agreement that scientists and other researchers will leave religion alone, or restrict themselves to a few sidelong glances, since people get so upset at the mere thought of a more intensive inquiry. I propose to disrupt this presumption, and examine it. If we shouldn’t study at all the ins and outs of religion, I want to know why, and I want to see good, factually supported reasons, not just an appeal to the tradition I am rejecting. If the traditional cloak of privacy or “sanctuary” is to be left in place, we should know why we’re doing this, since a compelling case can be made that we’re paying a terrible price for our ignorance.

Αν θεωρήσετε προκλητικά τα παραπάνω σχόλιά μου, και θελήσετε να ρίξετε το βιβλίο του Dennett στο τζάκι σας, σας προτείνω ανεπιφύλακτα και το πολύ όμορφο βιβλίο ‘The Meaning Of It All‘, του Richard Feynman, ως προσάναμμα.