Πέμπτη, Φεβρουαρίου 01, 2007

Πετώντας τα λεφτά μας στις χωματερές

Η είδηση από το in.gr είναι χαρακτηριστική:

Στη χωματερή, μαζί με όλα τα απορρίμματα, και όχι στις ειδικές μονάδες διαλογής, καταλήγει το περιεχόμενο των 20.000 ειδικών μπλε κάδων ανακύκλωσης, που έχουν τοποθετηθεί στην Αττική.

Σύμφωνα με δημοσίευμα των Νέων, δύο είναι οι βασικές αιτίες για την «εγκατάλειψη» του προγράμματος ανακύκλωσης: η πρώτη εντοπίζεται στην ασυνειδησία ορισμένων πολιτών, που χρησιμοποιούν τους κάδους ανακύκλωσης για να πετάνε κοινά απορρίμματα, με αποτέλεσμα οι δήμοι να αναγκάζονται τα πηγαίνουν στη χωματερή, και η δεύτερη στην απουσία μονάδων που θα λειτουργούν με συγκεκριμένους περιβαλλοντικούς όρους και θα δέχονται το περιεχόμενο των μπλε κάδων της ανακύκλωσης.


Η περίπτωση της ανακύκλωσης είναι σχεδόν τυπική. Έρχεται να δείξει, ότι ακόμα και σε θέματα σχεδόν καθολικής συναίνεσης, δεν μπορεί το κράτος να θεωρείται δεδομένο ότι το κράτος είναι σε θέση να προφέρει λύσεις. Ακόμα και σε θέματα θεωρητικά ξεκάθαρα, όπου θα έπρεπε να θεωρείται προφανές και αυτονόητο ότι ένα κράτος μπορεί να στήσει έναν επαρκή και οικονομικό μηχανισμό αναλύκλωσης, το ελληνικό κράτος αποτυγχάνει. Ακόμα και εκεί που άλλα κράτη πέτυχαν να εφαρμόσουν τέτοια προγράμματα, εμείς απλά σπαταλούμε λεφτά για διπλούς μηχανισμούς συλλογής απορριμάτων που τελικά πάνε όλα στις στις χωμετερές. Όχι απλά δεν έγινε σοβαρή μελέτη (αλλιώς πώς θα ξεκινούσε η τοποθέτηση κάδων χωρίς να υπάρχουν μονάδες διαλογής και επεξεργασίας των ανακυκλούμενων υλικών;), όχι απλά ξοδεύτηκαν και συνεχίζουν να ξοδεύονται χρήματα χωρίς κανένα ορατό (ή αόρατο) όφελος, αλλά δεν υπάρχει και κανείς που να διαμαρτύρεται, ότι χαραμίζονται τα λεφτά του! Και πει κανείς τίποτα, το πιθανότερο είναι να καθυβριστεί ως αδιάφορος μπροστά στην καταστροφή του περιβάλλοντος!

Αυτό που περιγράφεται στην είδηση είναι μια σχεδόν τυπική κατάληξη των δημόσιων χρημάτων (δηλαδή των φόρων μας, που πληρώνουμε είτε με κρατήσεις στις απολαβές μας είτε με αυξημένες τιμές προϊόντων) όταν η δημόσια γραφειοκρατία τα βάλει στα χέρια της. Ελάχιστοι πχ διαφωνούν με την ανάγκη της ανακύκλωσης, οπότε είναι εύκολο πειστούν για την ανάγκη του κράτους να αναλάβει την υλοποίησή της. Το ίδιο σενάριο μπορεί να εφαρμοστεί σε δεκάδες διαφορετικές ανάγκες "παρέμβασης" του κράτους. To ίδιο σπάταλο είναι το "κράτος πρόνοιας" που τελικά υπάρχει για να συντηρεί τους λειτουργούς του, παρά τους αποδέκτες του, η "δημόσια και δωρεάν παιδεία" που συντηρεί τις διάφορες συντεχνίες της σε βάρος της παιδείας και της εκπαίδευσης, η "εθνική άμυνα" που ταϊζει μεσάζοντες και εμπόρους όπλων, ανίκανους στρατιωτικούς και είναι το εύκολο ρουσφέτι των πολιτικών, και ένας ακόμα ατελείωτος κατάλογος παρεμβάσεων (που φτάνουν να ελέγχουν το 55% του ΑΕΠ).

Το πρόβλημα με τον κρατισμό δεν είναι μόνο το μέγεθος του κράτους. Είναι και η εφυσηχαστική νοοτροπία που εμφυσεί στους πολίτες και η ψευδαίσθηση ασφάλειας που τους δίνει. Μια ψευδαίσθηση που τους κάνει αδιάφορους, αμέτοχους και πρόθυμους να δεχτούν χωρίς αμφιβολλίες ή αμφισβητήσεις τις κρατικές παρεμβάσεις.

Το ότι υπάρχουν προβλήματα γύρω μας είναι προφανές. Διαβάζουμε συνεχώς χιλιάδες αναλύσεις που διαπιστώνουν προβλήματα. Είναι εύκολο να δεις ένα πρόβλημα. Είναι δύσκολο να βρεις τρόπους αντιμετώπισής του. Και από αυτή την δυσκολία, την προσωπική κούραση, απαλλάσει τον κόσμο το ιδεολόγημα του κρατισμού. Η προσφυγή στο κράτος ως μέσο επίλυσης των προβλημάτων είναι εύκολη και ανέξοδη πνευματικά. Και επιπλέον, η αποσύνδεση των φόρων από το πώς χρησιμοποιούνται τελικά, δίνει την επίσης τραγική ψευδαίσθηση ότι οι κρατικές πολιτικές και παρεμβάσεις δεν μας κοστίζουν προσωπικά, αλλά τις πληρώνουν άλλοι.

Έτσι πολύ εύκολα βλέπουμε ως λύση το κράτος, για υπαρκτά μεν προβλήματα, αλλά παραγνωρίζοντας αν πράγματι το κράτος μπορεί να προφέρει επαρκείς και οικονομικές λύσεις (όταν δεν είναι το ίδιο μέρος του προβλήματος). Πριν την εφαρμογή οποιασδήποτε πολιτικής, χρειάζεται πρώτα εξαντλητική έρευνα για την αποδοτικότητά της. Και μετά την εφαρμογή της, διαρκής επανέλεγχος και αξιολόγηση της αποδοτικότητάς της. Η ευθύνη της διαχείρισης δημόσιων χρημάτων εξαρτάται από το επίπεδο της διαφάνειας στην διαχείρισή τους, τον έλεγχο στην εξουσία εκ μέρους των πολιτών και τον ελεύθερο δημόσιο διάλογο.

Και εδώ βρίσκεται ένα από τα ουσιαστικά προβλήματα της ελληνικής πολιτικής. Η αδιαφορία του πολίτη, που εκδηλώνεται όχι απλά πετώντας κανονικά σκουπίδια στους κάδους ανακύκλωσης (ενώ δεν έχει κανένα κέρδος από μια τέτοια πράξη), αλλά και με την αδιαφορία του για τον έλεγχο της κρατικής πολιτικής. Όλοι ζητούν παρεμβάσεις, κονδύλια, κρατικές ενισχύσεις κτλ. Κανείς όμως δεν ασχολείται αν οι υπάρχουσες δράσεις εξυπηρετούν τους σκοπούς για τους οποίους αναπτύχθηκαν και το κυριότερο αν υπάρχει οικονομική αντιστοίχιση των κρατικών κονδυλίων που ξοδεύονται με το αποτέλεσμα. Και έτσι φουντώνει και η προχειρότητα στο σχεδιασμό (ανικανότητα), και η χρησιμοποίηση των κονδυλίων για προσωπικά οφέλη (διαφθορά) και τελικά ο λογαριασμός στο πορτοφόλι μας.

9 σχόλια:

Λύσιππος είπε...

Πολύ απλά, η ανακύκλωση δεν είναι κρατική μέριμνα στην Αμερική. Είναι σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης, η οποία μισθώνει ιδιώτες (εταιρίες) για τη διαδικασία της ανακύκλωσης. Ομως, οι πολίτες είναι συνειδητοποιημένοι σε ότι αφορά στο διαδικαστικό μέρος: γνωρίζουν πως συνεισφέρουν θετικά ακολουθώντας τις προδιαγραφές, πχ ποτέ δεν αναμιγνύουν άλλα απορρίματα με το γυαλί, το χαρτί και το αλουμίνιο που προορίζονται για ανακύκλωση. Αλλά όλα αυτά αποτελούν μέρος μιας γενικότερης παιδείας και εκπαίδευσης που έχει μεταφερθεί πολιτιστικά από προηγούμενες γενεές. Υπάρχει κρατική μέριμνα για ανάπτυξη με βάση αποδεδειγμένες μεθόδους, χωρίς να ανακαλύπτεται ο τροχός κάθε φορά με διαφορετικά γρανάζια. Το θέμα είναι τεράστιο. Στην Ελλάδα κοιτάζουμε εκείνον που έχει συνείδηση, που προσφέρει, που βοηθάει, που απαρνιέται τον εγωισμό του για χάρη του κοινωνικού συνόλου - ως το χαζό, το βλάκα, το χαμένο, τον τρελλό.

Ανώνυμος είπε...

"Πολύ απλά, η ανακύκλωση δεν είναι κρατική μέριμνα στην Αμερική. Είναι σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης, η οποία μισθώνει ιδιώτες (εταιρίες) για τη διαδικασία της ανακύκλωσης."

Σωστό αλλά φοβάμαι πως στην Ελλάδα η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι μια ακόμα μορφή κρατικού φορέα, ακόμα πιο ανεξέλεγκτου και διεφθαρμένου. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση νομίζω πως θα μας παιδεύει για πολλές δεκαετίες, ακόμα και αν το κεντρικό κράτος βελτιωθεί.

Ανώνυμος είπε...

Κι εγώ που μάζευα και ξεχώριζα τα σκουπίδια για ανακύκλωση, εδώ και κάποιους μήνες πως να αισθάνομαι τώρα? Η απάντηση είναι: M......

Γεώργιος Ιακ. Γεωργάνας είπε...

Καθόλου Μ !
Ο διαχωρισμός των σκουπιδιών είναι νοικοκυρωσύνη. Το γράφω με την εμπειρία μιας εικοσαετίας τουλάχιστον. Τα ανακυκλώσιμα δεν χρειάζεται να τα πηγαίνει κανείς τόσο συχνά στον κάδο όσο τα υπόλοιπα. Μπορούν να περιμένουν πολύ περισσότερο. Έπειτα, με τον διαχωρισμό θα έχεις μάθει να αγοράζεις και προϊόντα που έχουν λιγότερο βαρειές για το περιβάλλον συσκευασίες.
Τώρα για τα σκουπίδια στην Αμερική, δεν χρειάζεται παρά αν δει κανείς ένα επεισόδιο των Sopranos. Τοπικές μαφίες τα ελέγχουν. Αλλά την διαφορά δεν την κάνει η κρατική ή όχι ευθύνη για τα σκουπίδια, αλλά η καθαρομανία των Αμερικανών. Παράδειγμα οι εκεί τουαλέττες, σε σύγκριση με τις εδώ. Μερικές εκεί μοιάζουν γνησίως με σαλόνια, με πολυθρόνες, κουρτίνες και δεν συμμαζεύεται. Και είμαστε και χώρα που περιμένει να ζήσει από τον τουρισμό.
Η λύση είναι πρακτικά μέτρα και αποκεντρωμένες λύσεις, όπως η θέσπιση ενεχύρου για τις συσκευασίες. Θέλεις φίλε να αγοράσεις ένα πακέττο τσιγάρα ; Δώσε και 25 ευρώ ενέχυρο, ένα ευρώ για κάθε γόπα και 3 ευρώ για το πακέττο, 1 για το πλαστικό περιτύλιγμα και 1 για το ασημόχαρτο. Τώρα, αν σ'αρέσει, πέτα τα σκουπίδια όπου θέλεις. Οι άστεγοι και οι άποροι που θα τα βρουν και θα τα φέρουν στην ανακύκλωση θα πάρουν καλά λεφτά !

Roark είπε...

Μια μορφή ανακύκλωσης που θυμάμαι από παιδάκι είναι το γυαλί με τα μπουκάλια της μπύρας. Κανείς ποτέ δεν τα πέταγε διότι έπαιρνε πίσω 20-30 δραχμές στο μπουκάλι. Αφού η ανακύκλωση μπορεί να είναι μια κερδοφόρα δραστηριότητα, τότε είναι γελοίο να βασίζεται στην αλτρουϊσμό ή την ευαισθησία των πολιτών, ενώ μπορεί να τους προσφέρει οικονομικά κίνητρα.

Η Άνταμ Σμιθ έλεγε ότι το ψωμί στο τραπέζι μας δεν είναι αποτέλεσμα της καλοσύνης του φούρναρη, αλλά της απληστίας του. Γιατί να μην επενδύσουμε σε αυτήν την απληστία (οικονομικό κέρδος), που λειτουργεί αποδοτικότερα σε κάθε ανταγωνιστικό τομέα της οικονομίας, για να προσφέρουμε κίνητρα και για σωστή διαλογή των απορριμάτων από τους πολίτες, για το στήσιμο μηχανισμών συλλογής και για δημιουργία μονάδων επεξεργασίας, αλλά για άλλη μια φορά στηριζόμαστε στην καλή θέληση του κάθε γραφειοκράτη και την ευαισθησία (αποδεδειγμένα αναίσθητων) πολιτών;

Anarchist είπε...

Πέρα από την ανακύκλωση σ ατομικό επίπεδο, και η βιομηχανική έχει τα μαύρα της τα χάλια στην Ελλάδα κάτι που είναι ίσως πολύ χειρότερο.

Ανώνυμος είπε...

Εάν δει κανείς κάποιον να πετά μη-ανακυκλώσιμα σκουπίδια στους "μπλε κάδους" και τον παρατηρήσει ή τον καταγγείλει θα χαρακτηρισθεί ως χουντικός, φασίστας κλπ. Το ίδιο, εάν διαμαρτυρηθεί για κατειλημμένο πεζοδρόμιο, φραγή ράμπας αναπήρου κλπ Ποιός να τολμήσει λοιπόν να κάνει υπόδειξη για τη ορθή χρήση των κάδων;

Εάν και είναι καλό, που βγήκε αυτή η είδηση, με την ελπίδα να γίνει κάτι ουσιαστικό από την πλευρά οργάνωσης και διαχείρισης, νομίζω ότι δεν πρέπει να δώθει στον κόσμο η εντύπωση ότι πρέπει να εγκαταλείψει την συνήθεια του διαχωρισμού των απορριμμάτων (έστω οι λίγοι, που το έκαναν, γιατί μετά πάλι θα πρέπει να ξεκινήσουμε από το μηδέν!
Κάποτε έλεγαν για τους "έξυπνους" κάδους. Τί έγινε;

Γεώργιος Ιακ. Γεωργάνας είπε...

Παραφράζοντας την ρήση για τα μεταξωτά βρακιά που θέλουν επιδεξίους ... μπορούμε να πούμε ότι και οι έξυπνοι κάδοι θέλουν ξυπνούς πολίτες, πράγμα τόσο δυσεύρετο όσο και η φιλοσοφική λίθος.
Για την βιομηχανική ανακύκλωση θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι μικράς τάξεως μεγέθους πρόβλημα επειδή η βιομηχανία στην Ελλάδα είναι ήσσων τομέας παραγωγής. Όμως, δεν είναι επειδή οι βιομηχανικές μονάδες είναι πολλές και μικρού μεγέθους, οπότε είναι αδύνατον να εποπτευθούν διοικητικώς. Συνεπώς κι εδώ μόνον αποκεντρωμένες λύσεις μπορούν να υπάρξουν.

Unknown είπε...

Καλά το ότι δεν υπήρχαν καν χώροι για το περιεχόμενο των κάδων είναι επιεικώς απαράδεκτο. Αλλά όσο για αυτούς που πετούσαν άσχετα σκουπίδια στους κάδους, νομίζω ότι φταίει η έλλειψη πληροφόρησης. Μια ωραία πρωία φτάνει στην πόρτα σου η σακούλα με ένα φυλλαδιάκι και αυτό ήταν; Είμαστε σοβαροί; Έτσι θα καταλάβει ο κόσμος στην Ελλάδα ότι πρέπει να ανακυκλώνει; Άλλο να λες στις παρέες ότι είναι καλή η ανακύκλωση και άλλο να καταλάβεις πως και γιατί πρέπει να την κάνεις. Εκτός από το ότι πολλοί κάτοικοι του κέντρου είναι ξένοι -όπου μπήκε και η πλειοψηφία των κάδων- και αμφιβάλλω αν μπορούσαν να καταλάβουν τι έλεγε το φυλλάδιο, αυτό το θέμα απαιτεί μια ολόκληρη εκστρατεία ενημέρωσης για να γίνει αποδεκτό και κατανοητό από την πλειοψηφία των πολιτών. Να κατακλύζουν την τηλεόραση με σποτάκια για τα κρατικά λαχεία ξέρουν, να κάνουν μια διαφημιστική καμπάνια για ένα σοβαρό θέμα, όχι.

Enter your email address:

Delivered by FeedBurner
















Join the Blue Ribbon Online Free Speech Campaign








Referrers

Based on original Visionary template by Justin Tadlock
Visionary Reloaded theme by Blogger Templates | Distributed By Magazine Template

Visionary WordPress Theme by Justin Tadlock