Ομόφωνη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αμφισβητεί τον νόμο «περί τύπου»

του Νικήτα Λιοναράκη

Ομόφωνη ήταν η καταδίκη της Ελλάδας με την προχθεσινή απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων! Και ομόφωνη η δικαίωσή μου, στην προσφυγή «Λιοναράκης εναντίον Ελλάδος» για τον αντιδημοσιογραφικό και τυποκτόνο νόμο 1178/81, όπως τροποποιήθηκε το 1995. Ο νόμος αυτός, ο γνωστός ως νόμος «περί τύπου», καθιέρωσε την αστική ευθύνη του δημοσιογράφου και έκτοτε εκατοντάδες δημοσιογράφοι σέρνονται στα δικαστήρια με βάσει αγωγές που καταθέτουν όσοι επιδιώκουν να φιμώσουν προσωπικά τους δημοσιογράφους αλλά και την ελευθερία της έκφρασης. Ο νόμος αυτός επέτρεψε να στηθεί μια πραγματική «βιομηχανία αγωγών» από διάφορους επιτήδειους.

Η υπόθεση αφορούσε μια ζωντανή εκπομπή μου του 1999, στην τότε ΕΡΑ-1 με τίτλο «Στις γειτονιές της Ελλάδας» και συγκεκριμένα μια συνέντευξη για θέματα εξωτερικής πολιτικής. Κατά τη διάρκεια της εκπομπής, ο συνεντευξιαζόμενος από εμένα άσκησε κριτική για τη δράση εμπλεκόμένων στην υπόθεση Οτσαλάν. Μεταξύ άλλων και του δικηγόρου Φ. Κρανιδιώτη.

Ο τελευταίος, επικαλούμενος «προσβολή της προσωπικότητάς του», άσκησε αγωγή. Βάσει αυτής καταδικάστηκα σε πρώτο και δεύτερο βαθμό, ενώ η σχετική απόφαση επικυρώθηκε και από τον Άρειο Πάγο.

Με δικηγόρο τον καθηγητή του Συνταγματικού Δικαίου, Σταύρο Τσακυράκη, προσέφυγα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Η σημερινή απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, φυσικά, θεωρεί «λαθεμένες» τις κρίσεις των ελληνικών δικαστηρίων. Συγκεκριμένα έκρινε, ότι υπήρξε παράβαση των άρθρων 6 (δικαίωμα σε δίκαιη δίκη) και 10 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (περί ελευθερίας του λόγου και της έκφρασης). Καταδίκασε δε το ελληνικό δημόσιο σε αποζημίωσή μου, με το ποσό των 49.238 ευρώ.

Η απόφαση αυτή αφορά την προσωπική μου περίπτωση, αλλά εμμέσως αμφισβητεί και τον ίδιο το αντιδημοσιογραφικό νόμο. Διατυπώνει, δηλαδή, και κρίσεις που αποτελούν ευθεία αμφισβήτηση των βασικών διατάξεών του.

Α. Θεωρεί, ότι οι κρίσεις που ακούγονται ειδικά σε μία «πολιτική εκπομπή» αποτελούν «έκφραση γνώμης» και δεν συνιστούν «προσβολή προσωπικότητας».

Β. Θεωρεί, επίσης, ότι η δημιουργία αμάχητου τεκμηρίου με την αντικειμενικοποίηση των χρηματικών ποινών που προβλέπει ο ελληνικός νόμος (στάνταρτ ποσό για εφημερίδα, άλλο για ραδιόφωνο, άλλο για τηλεόραση, άλλο για περιφερειακά ΜΜΕ), δεν υπολογίζει την οικονομική κατάσταση του δημοσιογράφου.

Αυτά από μία πρώτη ανάγνωση της απόφασης.Ο δικηγόρος Σταύρος Τσακυράκης (6937-792834) και εγώ (6944-421453) είμαστε στη διάθεσή σας για περαιτέρω διευκρινήσεις.

Νικήτας Λιοναράκης
δημοσιογράφος
nilionATotenet.gr

ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ Η ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ
ΣΕ ΑΓΓΛΙΚΑ ΚΑΙ ΓΑΛΛΙΚΑ
ΑΠΟ ΤΟ http://www.echr.coe.int

Violation of Article 6 § 1 (fairness)
Lionarakis v. Greece (no. 1131/05) Violation of Article 10

The applicant, Nikitas Lionarakis, is a Greek national who was born in 1950 and lives in Athens.

At the relevant time the applicant was the presenter and coordinator of a radio programme broadcast live by the Hellenic Broadcasting Corporation. On 24 March 1999 he invited the journalist E.V. to debate various aspects of Greek foreign policy. During the broadcast, E.V. raised the subject of “the Öcalan case” and criticised certain persons who had participated in it, including F.K., a lawyer who had stood as a candidate in past legislative and European elections. In June 1999 F.K. brought an action for damages alleging insult and defamation. The courts found against the applicant in June 2004 and ordered him to pay EUR 161,408. Following a settlement reached with F.K. in the domestic courts, the applicant paid the latter EUR 41,067.48 in compensation for the damage sustained and EUR 1,170 for the costs incurred before the Court of Cassation.

Relying on Article 6 § 1 (right to a fair hearing), the applicant complained that his right of access to a court had been infringed. In addition, taking the view that he should not be held liable for remarks made by a third party during a radio programme of a political nature, he complained under Article 10 (freedom of expression) of a violation of his right to freedom of expression.
The Court held unanimously that there had been a violation of Articles 6 § 1 and 10. It considered, in particular, that the journalist and coordinator could not be held liable in the same way as the person who had made remarks that were possibly controversial, insulting or defamatory. It awarded the applicant EUR 42,238 for pecuniary damage and EUR 7,000 for costs and expenses.

Lionarakis c. Grèce (n° 1131/05)Violation de l’article 10

Le requérant, Nikitas Lionarakis, est un ressortissant grec, né en 1950 et résidant à Athènes.

A l’époque des faits, il était présentateur et coordonnateur d’une émission de radio retransmise en direct par la Radiophonie et Télévision Grecque. Le 24 mars 1999, il invita E.V., journaliste, à débattre de différents aspects de la politique étrangère grecque. Lors de cette émission, E.V. aborda la question de « l’affaire Öcalan » et critiqua certaines personnes y ayant pris part, dont F.K., un avocat qui s’était porté candidat aux élections législatives et européennes dans le passé. En juin 1999, ce dernier intenta une action en dommages-intérêts pour injure et diffamation. Le requérant fut reconnu coupable en juin 2004 et condamné à payer 161 408 EUR. Suite à un accord passé avec F.K. devant les juridictions internes, le requérant paya à F.K. 41 067,48 EUR en dédommagement du préjudice subi ainsi que 1 170 EUR au titre des frais encourus devant la Cour de cassation.

Invoquant l’article 6 § 1 (droit à un procès équitable), le requérant se plaignait d’une atteinte à son droit d’accès à un tribunal. D’autre part, estimant qu’il ne devait pas être tenu pour responsable des propos exprimés par une tierce personne lors d’une émission de radio à caractère politique, il dénonçait également une violation de sa liberté d’expression. Il invoquait l’article 10 (liberté d’expression).

La Cour conclut à l’unanimité à la violation de l’article 6 § 1 et 10. Elle considère notamment que la responsabilité du journaliste-coordonnateur ne coïncide pas avec celle de la personne ayant exprimé des mots éventuellement polémiques, insultants ou diffamatoires. Elle alloue au requérant 42 238 EUR pour préjudice matériel et 7 000 EUR pour frais et dépens. (L’arrêt n’existe qu’en français.)