Άρθρα που αποδομούν την λογική

Με τον Χ.Γιανναρά έχω ασχοληθεί ξανά στο παρελθόν. Μπαίνω παρολαυτά στον πειρασμό να κάνω ένα μικρό σχόλιο στο άρθρο του "εξουσία που «αποδομεί» την κοινωνία" της περασμένης εβδομάδας. Είναι εκπληκτικό το πώς μπορεί η ιστορία αυτού του τόπου να υποφέρει τόσο στα χέρια της εγχώριας "διανόησης". Γράφει λοιπόν ο καλός καθηγητής:

"Διαφορετικόν ανθρωπολογικό τύπο διαμορφώνει μια συλλογικότητα με παρελθόν κατακτητικών κυρίως πολέμων, επιθετικών αναζητήσεων «ζωτικού χώρου», αποικιοκρατικών εθισμών, και διαφορετικόν μια άλλη που αιώνες πολλούς κυρίως αμυνόταν, επιβίωνε χάρη στην πανανθρώπινη εμβέλεια της πνευματικής της πραμάτειας".

και λίγο πιο κάτω:

"Οταν έγραφε ο Καβάφης: «... το άριστον εκείνο, Ελληνικός – ιδιότητα δεν έχ’ η ανθρωπότης τιμιοτέραν· εις τους θεούς ευρίσκονται τα πέραν», απηχούσε μιαν επίγνωση της ελληνικότητας αυτονόητη στις μέρες του για μεγάλες πληθυσμικές ομάδες (όχι μόνο ελληνόφωνες)".

Δεν θα μπω στην μάλλον περίεργη λογική του πώς μπορεί να αμυνόνταν οι Έλληνες της αρχαιότητας στην Αίγυπτο και στο Αφγανιστάν, ή γιατί θα έπρεπε να αποκηρύξουμε τον Ερατοσθένη ή τον Μένανδρο/Milinda ως νόθα προϊόντα του ελληνισμού, επειδή ήταν ακριβώς προϊόντα ενός αποικιακού κατά βάση πολιτισμού.

Είναι εντυπωσιακό βέβαια, να επικαλείται κανείς ως κριτή της ελληνικότητας τον Καβάφη, ενώ λίγες παραγράφους πιο πάνω έχει αποκυρήξει την αποικιοκρατία σαν κάτι που απάδει κάθετα με τον ελληνισμό. Ο ισχυρισμός αυτός είναι αρκετά ενδιαφέρων, αφού η Αίγυπτος βρισκόταν υπό αγγλική κατοχή από το 1882 μέχρι το 1936, και εκείνη την περίοδο ο Καβάφης ήταν υπάλληλος του αποικιακού Γραφείου Άρδευσης. Φυσικά, όπως όλοι οι αποικιακοί πληθυσμοί, οι Έλληνες της Αιγύπτου, συμπεριλαμβανομένου του Καβάφη, μπορούσαν πολύ πιο εύκολα από τους ντόπιους να γίνουν υπάλληλοι στην αποικιακή διοίκηση, είχαν ξεχωριστά σχολεία, Αιγύπτιους υπηρέτες στα σπίτια τους, σύναπταν μικτούς γάμους με Ιταλούς, Άγγλους και Γάλλους, ποτέ όμως με Αιγυπτίους - το 10% του αιγυπτιακού πληθυσμού είναι μέχρι σήμερα χριστιανοί, οπότε το δόγμα ήταν το μικρότερο εμπόδιο - που αποτελούσαν τον κορμό του αποικιακού πληθυσμού στην Αίγύπτο, είχαν ξεχωριστές λέσχες που δεν έμπαιναν οι ντόπιοι, και και με δυο λόγια είχαν ελάχιστες κοινωνικές επαφές με τους ντόπιους, που αποτελούσαν και την συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού. Με δυο λόγια, οι Έλληνες της Αιγύπτου, συμπεριλαμβανομένου του Καβάφη, ήταν ένας γνήσιος αποικιακός πληθυσμός, όμοιος με αυτόν που κατοικούσε σε πολλά άλλα μέρη του πλανήτη που βρισκόταν υπό αποικιακό καθεστώς. Δεν ξέρω πόσο γνωστό είναι, αλλά μητρική γλώσσα του Κ.Καβάφη ήταν τα αγγλικά - σε αυτήν έγραφε τα ημερολόγιά του - και η οικογένειά του αυτοχαρακτηριζόταν ελληνοαγγλική. Αν υπήρχαν Έλληνες της Αιγύπτου αποστασιοποιημένοι από το αποικιακό καθεστώς, ο Καβάφης δεν ήταν ένας από αυτούς και δεν περιφρονούσε σε τίποτα την αποικιοκρατική γλώσσα αγγλική που χρησιμοποιούσε στην καθημερινότητά του.

Μου δημιουργείται η αίσθηση ότι η συζήτηση γύρω από θέματα εθνικής ιδιοπροσωπίας στην Ελλάδα περιστρέφεται γύρω μια κατα βάση αυτιστική αντίληψη του κόσμου: "εμείς κάναμε ακριβώς ότι έκαναν και οι άλλοι, αλλά εμείς δεν είμασταν ποτέ σαν τους άλλους". Δεν ξέρω γιατί έχουμε ανάγκη να καταφεύγουμε κάθε φορά σε αυτόν τον παιδικό σνομπισμό, το μόνο σίγουρο είναι όμως ότι ο μόνος τρόπος που ξεχωρίζει κάποιος που καταφεύγει ως άμυνα σε αυτού του τύπου τον σνομπισμό, είναι δια της γραφικότητας...