Deja Vu!

Όσοι έχουν διαβάσει το Fountaihead της Ayn Rand, δεν θα πρέπει να ένιωσαν ιδιαίτερη έκπληξη το πρωί της παραμονής των Χριστουγέννων από τα κάλαντα που έψαλε ο κ.Σωμερίτης. Το είδος αυτό της δημοσιογραφίας τους ένα φάνηκε γνώριμο deja vu, γεγονός όμως που δεν το καθιστά λιγότερο απεχθές. Η αρθρογραφία του Έλσγουορθ Τούχεϋ αποτελεί σχεδόν τυπική απεικόνιση της συνηθισμένης αρθρογραφίας στον ελληνικό τύπο (με κάπως υψηλότερο επίπεδο βέβαια στην περίπτωση του μυθιστορήματος).

Ο κ.Σωμερίτης μας έκανε την τιμή να αφιερώσει την στήλη του στην Φιλελεύθερη Συμμαχία και την εκδήλωσή μας για τον Milton Friedman. Ας την απολαύσουμε σιγά σιγά και με δόσεις και εδώ:

Από τους τρεις πρωταγωνιστές της πολύχρονης Χιλιανής τραγωδίας πέθαναν πρόσφατα οι δύο (ο στρατηγός Πινοσέτ και ο νομπελίστας νεοφιλελεύθερος οικονομολόγος Φρίντμαν) και επιζεί ο τρίτος, δηλαδή ο Κίσιντζερ.

Ένας πονηρός αρθογράφος που δεν έχει επιχειρήματα ξέρει πολύ καλά πώς να καλύπτει την ανεπάρκειά του. Με αυθαίρετες συγκρίσεις και γενικεύσεις που δίνουν ως γενική εικόνα το μήνυμα που θέλει να περάσει, χωρίς να μπει στη βάσανο της θεμελίωσης. Εδώ λοιπόν ξεκινάει με την παράλογη εξίσωση 3 ανθρώπων μοιράζοντας ουσιαστικά το φταίξιμο της τραγωδίας στα 3. Δίνει την εντύπωση α) ότι υπήρξε συνεργασία των 3, β) ότι φταίνε το ίδιο (για να φορτίσει αρνητικά τον αναγνώστη μιας ο Friedman ξαφνικά τοποθετείται στο ίδιο σκαλί με τον άμεσα υπεύθυνο χιλιάδων δολοφονιών και εξαφανίσεων).

Ο Πινοσέτ έχει αδιαμφισβήτητα εγκληματήσει. Ο Κίσιντζερ έχει παίξει ρόλο στην εκτροπή του πολιτεύματος. Ο Friedman τι ακριβώς έκανε; Η παρέμβαση του Friedman στην Χιλή ήταν να την επισκεφθεί, καλεσμένος από Χιλιανούς οικονομολόγους και έδωσε μια διάλεξη στο Πανεπιστήμιο του Σαντιάγο, με κοινό οικονομολόγους, για την ευθραυστότητα της ελευθερίας, στην οποία το κύριο επιχείρημα ήταν ότι ο περιορισμός της οικονομικής ελευθερίας ανοίγει τον δρόμο για την απώλεια της πολιτικής, και ότι η κατάσταση στην Χιλή εκείνη την εποχή δεν ήταν ένα συμπτωματικό γεγονός αλλά είχε βάθος δεκαετιών σε περιοριστικές πολιτικές που άνοιξαν τον δρόμο. Επίσης συναντήθηκε μια φορά για 45 λεπτά με τον δικτάτορα και αντάλλαξε μερικές επιστολές μαζί του, για να τον πείσει για την ανάγκη μιας διαφορετικής οικονομικής πολιτικής (η οποία ήταν αναγκαία και για οικονομικούς λόγους καθώς 2 χρόνια Αλλιέντε και 2 χρόνια Πινοσέτ την είχαν οδηγήσει στο χείλος της καταστροφής, αλλά και πολιτικούς αφού η οικονομική ελευθερία είναι αναγκαία προϋπόθεση για να αποκατασταθεί και η πολιτική χωρίς να διαλυθεί η χώρα).

Ο Friedman δεν υπήρξε ποτέ σύμβουλος του καθεστώτος, ούτε ποτέ επιδοκίμασε τις πολιτικές πρακτικές του και τα εγκλήματά του (όπως ακριβώς αντίστοιχα δεν επιδοκίμαζε ούτε τα καθεστώτα της Γιουγκοσλαβίας, της Νότιας Αφρικής, της Κίνας, της ΕΣΣΔ κτλ, τα οποία επίσης επισκέφθηκε). Θα ήταν πολύ εύκολο για αυτόν, απλά να κάθεται στο γραφείο του και να γράφει πύρινα κείμενα εναντίον του καθεστώτος της Χιλής. Θα αποσπούσε ίσως την επιδοκιμασία των απανταχού Σωμερίτιδων (αν και αμφιβάλλω, διότι όποιος έχει κίνητρο να συκοφαντήσει κάποιον, όλο και από κάπου θα πιαστεί), αλλά θα στερούσε από τον Χιλιανό λαό μια βοήθεια που θα μπορούσε να είναι σωτήρια.

Ως συνεπής όμως ακτιβιστής της ελευθερίας προσπάθησε, στον τομέα του και με τα μέσα που είχε, να βοηθήσει τον Χιλιανό λαό, με βάση τις ιδέες που είχε διατυπώσει δεκαετίες πριν στα βιβλία και τα άρθρα του. Οι οικονομικές πολιτικές που εφάρμοσαν οι οικονομολόγοι που ανέλαβαν το 1975 (μετά από 2 καταστροφικά χρόνια ελέγχου από τους στρατιωτικούς) έσωσαν εκατοντάδες χιλιάδες Χιλιανούς από την εξαθλίωση και τον θάνατο, που θα προκαλούσε η συνεχιζόμενη κατάρρευση της οικονομίας, έσωσε τα εισοδήματα και έκανε την Χιλή υπόδειγμα ανάπτυξης για την περιοχή και οδήγησε στην επαναφορά στην Δημοκρατία, χωρίς να χρειαστεί να διαλυθεί η χώρα. Η μεγαλύτερη απόδειξη της επιτυχίας των οικονομικών πολιτικών και της ανεξαρτησίας τους από την φύση του καθεστώτος, είναι ότι όλες οι βασικές οικονομικές επιλογές διατηρήθηκαν και μετά την παλινόρθωση της Δημοκρατίας.

Οι δύο νεκροί και αυτός που επιζεί κατάφεραν να μην τιμωρηθούν για το έγκλημά τους.

Εδώ τα πράγματα φτάνουν στο αποκορύφωμα της αμετροέπειας του άρθρου, αφού κατηγορεί ευθέως τον Friedman ως εγκληματία που έπρεπε κιόλας να δικαστεί. Ο Πινοσέτ ήταν άμεσα υπεύθυνος για την δολοφονία και τις εξαφανίσεις χιλιάδων πολιτών και ηγέτης της κατάλυσης του πολιτεύματος. Τα εγκλήματα του είναι ποινικής φύσης, μπορούν να στοιχειοθετηθούν κατηγορίες και εισαγγελείς ανά τον κόσμο τις διατύπωσαν. Τα "εγκλήματα" του Milton Friedman είναι ποινικά; Προέβη σε οποιαδήποτε αξιόποινη πράξη; Παρακάτω αποδεικνύει ο αρθρογράφος την συμμετοχή του Friedman σε παράνομες και αξιόποινες πράξεις;

Εδώ ο αρθρογράφος αποκαλύπτει το βαθύτερο αντιδημοκρατικό ποιόν του. Αυτό της απαξίωσης της δικαιοσύνης ως θεσμού, αφού την αντιλαμβάνεται όχι ως όργανο για τιμωρία παράνομων πράξεων, αλλά ως όργανο για τιμωρία των πολιτικών του αντιπάλων και ενεργειών που δεν εγκρίνει. Στην ουσία μας ζητάει να ποινικοποιηθούν οι επισκέψεις και οι διαλέξεις σε αντιδημοκρατικά καθεστώτα, οι επιστημονικές συμβουλές για την οικονομία (τις οποίες παρεμπιπτόντως ο ίδιος ο MF δεν έδωσε και δεν υπήρξε καν σύμβουλος του καθεστώτος).

Ο αρθρογράφος δεν αντιλαμβάνεται απλά αντιδημοκρατικά τον ρόλο της δικαιοσύνης, θεωρώντας ότι μπορεί να ποινικοποιεί ότι δεν εγκρίνει. Το αίτημά του για ποινική τιμωρία του Friedman έρχεται να αποκαλύψει και την υποκριτικότητα και την ασυνέπεια των ηθικών επιχειρημάτων του εναντίον του. Διότι ακριβώς την ίδια παρέμβαση που έκανε στην Χιλή, την έκανε και στην Γιουγκοσλαβία, την Νότια Αφρική και την Κίνα. Αφού δεν τα καταλογίζει επίσης ή υποκρίνεται για την Χιλή, ή εγκρίνει τα υπόλοιπα αυτά αντιδημοκρατικά, δολοφονικά και ολοκληρωτικά καθεστώτα.

Ακόμα χειρότερα, σε σχέση με την παρέμβαση του Friedman στην Χιλή, η παρέμβαση χιλιάδων επιστημόνων, οικονομολόγων, πολιτικών κυβερνήσεων σε δεκάδες δικτατορίες ανά τον κόσμο είναι ασύλληπτα μεγαλύτερη. Υποθέτω ότι ο συγγραφέας ζητά και αυτών την δίκη για τα "εγκλήματα" τους. Οι ελληνικές κυβερνήσεις (και Σημίτη και Καραμανλή) έχουν επισκεφτεί την Κίνα (των πολύ μεγαλύτερων εγκλημάτων από την Χιλή) και έχουν συνάψει επίσημες συμφωνίες. Υποθέτω ότι κάθε Κυριακή ο κ.Σωμερίτης ζητάει την παραπομπή τους σε δίκη ως εγκληματίες. Ο ΟΗΕ και διεθνείς οργανώσεις δίνουν κάθε χρόνο δισεκατομμύρια δολάρια σε βοήθεια σε χώρες του τρίτου κόσμου με δικτατορικά καθεστώτα ("παρατείνοντας την εξουσία τους"). Υποθέτω ότι ο κ.Σωμερίτης αρθρογραφεί τακτικά για την καταδίκη τους. Πέρσι το καλοκαίρι το κίνημα του Live8 ζητούσε να χαριστούν τα χρέη του τρίτου κόσμου, που κυριαρχείται από δικτατορίες. Υποθέτω ότι ο κ.Σωμερίτης ζητάει και την καταδίκη των U2 για τα προφανή τους αυτά "εγκλήματα". Εκτός αν το να βοηθάς με οικονομικές συμβουλές να σωθεί η οικονομία μιας χώρας είναι έγκλημα αν η χώρα αυτή έχει δικτατορία, αλλά είναι πράξη ευαισθησίας να ζητάς να χαριστούν τα χρέη δεκάδων δικτατορικών καθεστώτων!

Αν ο κ.Σωμερίτης ήταν συνεπής στις κατηγορίες που εκτοξεύει σε αυτό το άρθρο, θα έπρεπε ο ίδιος να πάει να παραδοθεί ως εγκληματίας και να ζητήσει να δικαστεί για τον ρόλο του στον βομβαρδισμό της Γιουγκοσλαβίας, και την συμμετοχή του στην δολοφονία τόσων Γιουγκοσλάβων πολιτών μέσω της αρθρογραφίας του! Αυτού του είδους ο παραλογισμός δεν έχει τέλος, εφόσον κάποιος αναγορεύεται λιβελογραφώντας σε εισαγγελέας και μοιράζει κατηγορίες και χαρακτηρισμούς όπως του αρέσει, και όπως εξυπηρετείται κάθε φορά το συμφέρον του. Αυτή όμως είναι η λογική όσων αντιμετωπίζουν την Δημοκρατία "εργαλειακά" (όπως κάνει εδώ ο αρθρογράφος με την δικαιοσύνη) και όχι ως αξία.

Ο Πινοσέτ έχει μάλιστα και σήμερα νοσταλγούς στη χώρα του και την κυρία Θάτσερ στη Βρετανία. Ο κ. Κίσιντζερ χρυσοπληρώνεται για διαλέξεις και συμβουλές ανά τη Γη. Ο Φρίντμαν είναι πάντα ο «μέγας» του νεοφιλελευθερισμού.

Αφού λοιπόν ο αρθρογράφος εξίσωσε, με θράσος που προσβάλει κάθε άνθρωπο με ψήγματα λογικής μέσα του, τα ανόμοια έρχεται να εξισώσει τις ιδέες τους. Ουσιαστικό επιχείρημα εναντίον του "νεοφιλελευθερισμού" δεν έχει να προβάλει, οπότε προσπαθεί να τον ταυτίσει με εγκλήματα που δεν έχουν καμία σχέση ούτε με την θεωρία, ούτε με την πρακτική του φιλελευθερισμού, ώστε να δημιουργήσει στο κοινό του μια ηθικολογική απαξίωσή του. Και το κίνητρο της διαστρέβλωσης αποκαλύπτεται ακριβώς από κάτω:

Ως τη βλακεία: αυτόν και τις ιδέες του πρόβαλαν, με έμβλημα τον αθώο Κοραή, μερικοί μολοντούτο αξιόλογοι συμπολίτες μας για να προωθήσουν την ιδέα ίδρυσης ενός πολιτικού σχηματισμού με το όνομα «Φιλελεύθερη Συμμαχία».

Κατηγορεί λοιπόν ως βλάκες όσους δέχονται τις ιδέες και τις αξίες του φιλελευθερισμού, όχι αποδεικνύοντας τα ελαττώματά τους ή την υπεροχή των (όποιων) δικών του, αλλά μέσω της ηθικολογικής καταδίκης ενός ανθρώπου, του οποίου σπιλώνει την μνήμη χωρίς ίχνος απόδειξης. Έχοντας ήδη θεμελιώσει την πολιτική του υποκρισία και συλλογιστική του ασυνέπεια, εδώ αποκαλύπτεται ο στόχος του λιβελογραφήματος. Η σπίλωση του φιλελευθερισμού και των φορέων του χτυπώντας στο ευαίσθητο υποσυνείδητο της δημοκρατικότητας του κοινού που τον διαβάζει, εκμεταλλευόμενος την ουσιαστική άγνοια για τα γεγονότα και αδιαφορώντας για την ουσία και των ιδεών του Friedman και των προτάσεων της ΦΣ.

Ο φιλελευθερισμός είναι δημοκρατία, δικαιώματα του ανθρώπου, καταξίωση των προσωπικών επιλογών. Είναι όμως και δογματική, θρησκευτική σχεδόν, πίστη στις απόλυτες ρυθμιστικές ικανότητες της «αγοράς» και στην απόλυτη ανικανότητα του κράτους να ασχολείται με την οικονομία.

Εδώ έρχεται να συνεχίσει την διαστρέβλωση του φιλελευθερισμού, ξεκινώντας με το πιο παλιό κόλπο στης προπαγάνδας. Διαχωρίζει την ελευθερία του ατόμου σε πολιτική και οικονομική, ώστε α)να δείξει ότι ο ίδιος δεν είναι απόλυτος αλλά δέχεται τα θετικά στοιχεία της ελευθερίας β) να επικαλεστεί πάλι το υποσυνείδητο του κοινού του, που διαισθητικά δέχεται σε όλα τα πράγματα θετικά και αρνητικά στοιχεία γ)να μην χρειαστεί να επιχειρηματολογήσει γιατί ο οικονομικός φιλελευθερισμός είναι κακός δ)να ταυτίσει τον οικονομικό φιλελευθερισμό με ένα σκιάχτρο, μια ακραία θέση που δεν εκφράζει σχεδόν κανέναν φιλελεύθερο (και σίγουρα όχι τον Milton Friedman ή την Φιλελεύθερη Συμμαχία). Εδώ ο αρθρογράφος αλλάζει το περιεχόμενό του. Μέχρι τώρα απέδιδε στον φιλελευθερισμό ηθικολογικές κατηγορίες. Ξαφνικά έρχεται να μας τον παρουσιάσει αναποτελεσματικό οικονομικά. Δεν θεμελιώνει πουθενά την απαξίωσή του, παρά μόνο στην απόρριψη μιας θέσης που δεν υποστηρίζει κανένας από όσους έχει κατηγορήσει μέχρι τώρα στο άρθρο του!

Ο Milton Friedman ανέλυσε διεξοδικά πού και πώς πίστευε ότι πρέπει το κράτος να παρεμβαίνει στην οικονομία. Και όχι μόνο στην οικονομία (πχ σταθερή προσφορά χρήματος από τις κεντρικές τράπεζες), αλλά διατύπωσε και ολοκληρωμένες προτάσεις για ένα σωρό άλλους τομείς (κουπόνια εκπαίδευσης, αρνητικός φόρος εισοδήματος, ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα). Ο στόχος της διατύπωσης μιας ακραίας (και άρα ευκολοπρόσβλητης) θέσης στο λίβελο του κ.Σωμερίτη, στόχο έχει να τον απαλλάξει από την υποχρέωση να ψάξει τι πραγματικά διατύπωσε ο MF, να του επιτρέψει να κάνει παραπλανητικές γενικεύσεις για τον φιλελευθερισμό και φυσικά να συκοφαντήσει και διαστρεβλώσει τις προτάσεις της ΦΣ.

Ο φιλελευθερισμός βλέπει τον άνθρωπο και της δραστηριότητές του ως ένα ενιαίο σύνολο, χωρίς "κακές" και "καλές" ελευθερίες ανάλογα ποιόν τομέα της δραστηριότητάς του αφορούν. Πέρα όμως από το φιλοσοφικό υπόβαθρο του φιλελευθερισμού, που δεν είναι αντικείμενο του αρθρογράφου, η κατηγορία για την θρησκευτική πίστη του φιλελευθερισμού στην αγορά είναι από σαθρή έως αστεία. Η σύγχρονη φιλελεύθερη πρόταση στην οικονομία είναι η πλέον συμβατή, από όλες τις σύγχρονες ιδεολογίες και πολιτικές προτάσεις, με τα πορίσματα της οικονομικής επιστήμης. Δεν είναι τυχαίο ότι τα Νόμπελ οικονομικών εδώ και 25 χρόνια κυριαρχούνται συντριπτικά από οικονομολόγους των οποίων τα πορίσματα εκφράζονται από φιλελεύθερες πολιτικές προτάσεις.

Αν υπάρχει κάποιου βαθμού μεταφυσική προσήλωση του φιλελευθερισμού στην ατομική οικονομική ελευθερία, αυτή είναι σήμερα πολύ λιγότερο μεταφυσική και πολύ λιγότερο έχει ανάγκη μια θρησκευτικού τύπου πίστη, από οποιαδήποτε άλλη πολιτική φιλοσοφία και οικονομική πρόταση (και σίγουρα χρειάζεται πολύ μικρότερη πίστη για την δεχθείς από τις γενικεύσεις του κ.Σωμερίτη). Εκτός αν η επιστημονικότητα δεν αποτελεί κριτήριο.

Οταν η όποια Αριστερά δεν συμμερίζεται τις πολιτικές αρχές του φιλελευθερισμού απλώς οδεύει σε υπαρκτές δικτατορίες. Όταν «φιλελεύθεροι» θεωρούν ότι η αγορά οδηγεί στην ελευθερία, τότε έχουμε Χιλή, Πινοσέτ και Φρίντμαν: τον υπαρκτό νεοφασισμό.

Το επιχείρημα εδώ θα έκανε ακόμα και τους μεγαλύτερους προπαγανδιστές να δακρύσουν από συγκίνηση για τα άξια τέκνα της ελληνικής δημοσιογραφίας που συνεχίζουν το έργο τους. Τί κάνει εδώ ο αρθρογράφος; Αρχίζει μια ταυτολογία, λέγοντας ότι χωρίς τις πολιτικές αρχές του φιλελευθερισμού έχουμε δικτατορία αφού μόλις πριν ταύτισε τον πολιτικό φιλελευθερισμό με την δημοκρατία. Το μόνο επιχείρημα που στέκει εδώ είναι ότι όταν η Αριστερά δεν συμμερίζεται αυτές τις αρχές έχουμε δικτατορία, όταν η Δεξιά δεν τις συμμερίζεται έχουμε πάλι δικτατορία. Όταν οποιοσδήποτε δεν τις συμμερίζεται (ή πιο σωστά δεν τις εφαρμόζει όταν έχει εξουσία) έχουμε δικτατορία. Χρησιμοποιώντας αυτήν την ταυτολογία προσπαθεί να μετατρέψει μια αστήρικτη και αναπόδεικτη θέση σε αναλογία (και να εξασφαλίσει έτσι εγκυρότητα σε κάτι που πάλι δεν μπαίνει στον κόπο να αποδείξει), για να μπορέσει να στοιχειοθετήσει την απίστευτη διαστρέβλωσή του (στο πρότυπο του: ρίχνε λάσπη μέχρι κάτι να μείνει).

Για να υπήρχε ίχνος αλήθειας στον ισχυρισμό του θα έπρεπε να αποδείξει ότι η οικονομική ελευθερία και η εφαρμογή των θεωριών του Friedman προϋπήρχαν της ανατροπής του πολιτεύματος στη Χιλή, και να διατυπώσει τον μηχανισμό που αυτό συνέβη. Όμως στην Χιλή συνέβη το ακριβώς αντίθετο. Ο Πινοσέτ έκανε το πραξικόπημά του εν μέσω της ακριβώς αντίθετης πολιτικής (βίαιων κρατικών εθνικοποιήσεων, ασύστολων παροχών, τεράστιων ελλειμμάτων, εκτίναξης του πληθωρισμού). Η δε εφαρμογή μονεταριστικών οικονομικών πολιτικών αρχίζει το 1975, όχι το 1973 που έγινε το πραξικόπημα. Μέχρι τότε την οικονομία την διαχειρίζονταν στρατιωτικοί, συνεχίζοντας τις πολιτικές του κρατισμού, με συνεχιζόμενα ολέθρια αποτελέσματα.

Όχι μόνο στην Χιλή δεν αποδεικνύεται ότι η αγορά και η οικονομική ελευθερία "οδηγούν" σε χούντες, Πινοσέτ και νεοφασισμό, αλλά και πουθενά αλλού. Στο κόσμο τότε υπήρχαν πάνω από 100 δικτατορικά καθεστώτα. Όλα μα όλα εφάρμοζαν τις ακριβώς αντίθετες πολιτικές (από ακραίες σοσιαλιστικές πολιτικές μέχρι παρεμβατικές στο όνομα ενός διαστρεβλωμένου κεϊνσιανισμού). Η θέση του αρθρογράφου είναι απλά συκοφαντική χωρίς ίχνος λογικής τεκμηρίωσης ή εμπειρικής παρατήρησης.

Η οικονομική ελευθερία, που αποτελεί ένα από το προτάγματα του φιλελευθερισμού, όχι μόνο δεν είναι αντίθετη με την πολιτική αλλά αντίθετα σχετίζονται τόσο στενά, που η θέση που διατυπώνεται στο άρθρο φαίνεται αστεία:

Δεν μιλάμε για μια-δύο περιπτώσεις απλά. Μιλάμε για μία τόσο ισχυρή συσχέτιση που κάθε άρνησή της φαίνεται γραφική (όταν δηλαδή δεν είναι πολιτικά ή προσωπικά κατευθυνόμενη). Για να μην αναφερθούμε στην τεράστια βιβλιογραφία που από την εποχή του Road to Serfdom έχει εξηγήσει διεξοδικά, πώς ακριβώς λειτουργεί το ανάποδο των ισχυρισμών του κ.Σωμερίτη: πώς η απώλεια της οικονομικής ελευθερίας υπονομεύει την πολιτική. Αντίθετα με την προπαγάνδα του άρθρου, μια σειρά χώρες άνοιξαν τις οικονομίας τους στην αγορά και όχι μόνο δεν υποβάθμισαν την δημοκρατία τους, αλλά αντίθετα γνώρισαν πρωτοφανή ανάπτυξη και ευημερία. Ευτυχώς που οι Ιρλανδοί πχ δεν είχαν υπόψη τους τον κ.Σωμερίτη και την άποψή του για τον φιλελευθερισμό!

Είναι δεδομένο ότι την αιμοσταγή Χιλιανή δικτατορία την οργάνωσαν όχι μόνο οι Χιλιανοί ακροδεξιοί αλλά και οι αμερικανικές υπηρεσίες, με εντολή του Νίξον και του Κίσιντζερ: τα στοιχεία τα δημοσιοποίησαν οι ίδιοι οι Αμερικανοί• πράγμα που θα έπρεπε να προβληματίσει όσους ασχολούνται με την ιστορία της δικής μας χούντας: τέτοια στοιχεία δεν βρήκαν.

Εδώ, εκτός από τα προφανή, πετάει την σπόντα για την ελληνική χούντα, παρά το γεγονός ότι δεν έχει καμία σχέση με την Χιλή, καμία σχέση με τον φιλελευθερισμό (ούτε οικονομικό, ούτε πολιτικό, ούτε όποια άλλη διαίρεση θα ήθελε να κάνει ο αρθρογράφος), ούτε με τον Friedman. Αλλά και πάλι χτυπάει στο υποσυνείδητο του αναγνώστη προσπαθώντας να δημιουργήσει συνειρμούς μεταξύ φιλελευθερισμού, Πινοσέτ και τελικά ελληνικής χούντας, ώστε να οδηγήσει τον αναγνώστη στην απόρριψη των ιδεών του Friedman και των προτάσεων της ΦΣ, μέσω της ενεργοποίησης των συναισθηματικών ιστορικών αντανακλαστικών για την χούντα και την προσφυγή στην αίσθηση δημοκρατικότητας του καθένα. Δεν λέει τίποτα ευθέως (αν και έχει ήδη πει άλλωστε τόσα αστήρικτα στο λιβελογράφημα, που δεν θα ήταν περίεργο αν έλεγε, αλλά έτσι λειτουργεί αποτελεσματικότερα) όμως στοχεύει στην ταύτιση της ΦΣ στο υποσυνείδητο του κάθε αναγνώστη με την ελληνική χούντα.

Ο Φρίντμαν και οι μαθητές του της σχολής του Σικάγου δεν πήραν μέρος στο πραξικόπημα. Αλλά με τις συμβουλές τους βοήθησαν το καθεστώς να «πετύχει» οικονομικά. Να μακροημερεύσει πολλαπλασιάζοντας τα θύματά του.

Αυτή η πρόταση είναι σχεδόν αποκλειστικά η μόνη δικαιολόγηση που επιχειρεί για όσα συκοφαντικά έχει πει ως τώρα για τον Friedman, τον φιλελευθερισμό και την ΦΣ. Αλλά δεν βρίσκεται ακριβώς σε συμφωνία με όσα μας είπε παραπάνω. Καταρχήν αναγνωρίζει εδώ ότι ο MF δεν είχε σχέση με το πραξικόπημα. Αφού ο ίδιος δεν είχε σχέση, οι μαθητές του δεν είχαν σχέση και οι θεωρίες τους δεν εφαρμόζονταν πριν το πραξικόπημα, και δεν υπήρχε καμία προοπτική στον σχεδιασμό του πραξικοπήματος για εφαρμογή τους (για 2 χρόνια ανέλαβαν αποκλειστικά στρατιωτικοί εφαρμόζοντας αντίθετες πολιτικές) πώς ακριβώς η αγορά (και η θεωρία ότι η οικονομική ελευθερία οδηγεί στην πολιτική) οδηγεί στον νεοφασισμό και τον Πινοσέτ; Ο ίδιος ο κ.Σωμερίτης εδώ υπονομεύει τους προηγούμενους ισχυρισμούς του.

Το δεύτερο που κάνει εδώ είναι ότι αναγνωρίζει την οικονομική επιτυχία των μονεταριστικών οικονομικών πολιτικών που εφαρμόστηκαν! Δηλαδή υπονομεύει και τον ισχυρισμό του ότι η αγορά δεν λειτουργεί αποτελεσματικά αλλά αυτό αποτελεί μια μεταφυσική πίστη των φιλελεύθερων. Ουσιαστικά αναιρεί κάθε επιχείρημά του, που θα μπορούσε να υπονοηθεί προηγουμένως, για την αποτελεσματικότητα του φιλελευθερισμού στην οικονομία. Να υποθέσω ότι αν αντί του Friedman, ο Πινοσέτ είχε ακολουθήσει τις οικονομικές συμβουλές του κ.Τσοβόλα, ο κ.Σωμερίτης θα είχε ανακυρήξει τον κ.Τσοβόλα σε ήρωα; (credited to Θ.Ν.) Ήταν τελικά η βοήθεια ή το ότι οι θεωρίες ήταν σωστές και αποτελεσματικές το πρόβλημα;

Παραδεχόμενος την οικονομική επιτυχία, αναγκάζεται να καταφύγει σε δύο άλλες κατηγορίες. Την ηθικολογία που έχει επικαλεστεί (υποκριτικά και επιλεκτικά) ήδη πολλές φορές και την "αναλγησία" του φιλελευθερισμού (βάζοντας εισαγωγικά στο πετύχει, υπονοώντας ότι βοήθησε να σωθεί το κράτος από την οικονομική κατάρρευση αλλά όχι οι πολίτες).

Μόνο που η σωτηρία του κράτους εκείνη τη στιγμή σήμαινε και την σωτηρία εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων, τους οποίους θα καταδίκαζε σε ανέχεια, έλλειψη υποδομών και αδυναμία κάλυψης βασικών αναγκών. Για τον κ.Σωμερίτη είναι προφανώς αποδεκτό να πεθαίνει ο κόσμος σε μια χώρα με δικτατορία και κάθε βοήθεια έγκλημα (τουλάχιστον είχε μια στοιχειώδη συνέπεια στο συλλογισμό του) όπως τα παραδείγματα που ανάφερα παραπάνω. Πέρα όμως από την αντιδημοκρατική, υποκριτική και ασυνεπής, αυτή η θέση του αρθρογράφου είναι και βαθύτατα ανιστόρητη. Κλειστές και απομονωμένες χώρες, με έντονο έλεγχο της οικονομίας από το κράτος, μπορούν και διατηρούν δικτατορίες επί δεκαετίες άσχετα με την τραγικότητα της οικονομίας τους. Αντίθετα καταφέρνουν να συσπειρώσουν τον (ακόμα και υποσιτιζόμενο) λαό τους γύρω από την εξουσία. Η Κούβα, η Βόρεια Κορέα, η Γιουγκοσλαβία ή το Ιράκ των εμπάργκο είναι η καλύτερη απόδειξη.

Αυτό που καταλογίζει στον Milton Friedman είναι ότι συνέβαλε στην αποτροπή του να πάρει αυτόν τον δρόμο η Χιλή. Χρειάζεται μεγάλα αποθέματα τύφλωσης και φανατισμού για να καταδικάζεις έναν λαό σε εξαθλίωση για πέσει η χούντα του, ειδικά όταν ελάχιστες κάτι τέτοιο ήταν αποτελεσματικό, και μετά να έχεις το θράσος να μιλάς για νεκρούς, θύματα και ανθρώπινη δυστυχία, ακόμα και αν δεν δέχεσαι ότι η οικονομική ελευθερία είναι προϋπόθεση για την πολιτική.

Επειδή η ηθικολογία είναι λίγο δύσπεπτη με τόσες αντιφάσεις, ο αρθρογράφος καταφεύγει σε άλλη μια κοινή καραμέλα (επίσης βαθιά εντυπωμένη στο υποσυνείδητο των περισσότερων):

Επέβαλαν τα πιο σκληρά νεοφιλελεύθερα μέτρα και χτύπησαν χωρίς έλεος το κοινωνικό κράτος και τους εργαζομένους. Το εγχείρημα ήταν άδοξα εύκολο: τα συνδικάτα και τα κόμματα είχαν διαλυθεί, όποιος αντιδρούσε, τον έτρωγε το σκοτάδι.

Εδώ ο αρθρογράφος βασίζεται κατά βάση στην άγνοια της οικονομικής κατάστασης της Χιλής από τον αναγνώστη του.

Ένας από τους μεγαλύτερους μύθους της προπαγάνδας εναντίον των μεταρρυθμίσεων των Chicago Boys είναι η χειροτέρευση της θέσης των φτωχότερων και το άνοιγμα των ανισοτήτων. Γι’αυτό και οι συγκρίσεις που υποτίθεται ότι δείχνουν την αποτυχία τις ελεύθερης αγοράς δεν συγκρίνουν με την κατάσταση που υπήρχε πριν τις μεταρρυθμίσεις αλλά με το 1970 (τα τεράστια ελλείμματα του Αλλιέντε χρηματοδοτήθηκαν από την Κεντρική Τράπεζα, που αναγκάστηκε να τυπώσει πληθωριστικό χρήμα για να τα καλύψει, εκτινάσσοντας των πληθωρισμό στο 600%. Αυτό μηδένισε τα όποια κέρδη στο εισόδημα των φτωχότερων στρωμάτων, καθώς οι μισθοί το 1972 έπεσαν κατά 25%). Στην πραγματικότητα η μεγάλη αύξηση των ανισοτήτων και της ανεργίας σημειώθηκε πριν και όχι μετά την αρχή της εφαρμογής των αλλαγών τους (τον Απρίλιο του 1975), ως αποτέλεσμα της κατάρρευσης της υπερχρεωμένης, πληθωριστικής, κρατικίστικης οικονομίας. Το 1974 η αξία των μισθών είχαν φτάσει πλέον στο 64.7% περίπου του 1971. Αντίθετα, ήδη από το 1976 είχαμε τα πρώτα σημάδια ανάκαμψης και ανάπτυξης. Μέχρι το 1982 οι μισθοί είχαν φτάσει πάλι στο 109% του 1971. Η οικονομία αναπτυσσόταν με σταθερούς μεγάλους ρυθμούς που έφτασαν το 9,9% το 1977 και ο πληθωρισμός έπεσε το 1981 το 9,5%, διασφαλίζοντας τα εισοδήματα από τον εξανεμισμό τους.

Μέχρι την πτώση της χούντας ακολούθησε άλλος ένας γύρος ταχείας ανάπτυξης, ως αποτέλεσμα των επιπλέον φιλελεύθερων μέτρων που πάρθηκαν. Το 1989 η αύξηση του ΑΕΠ έτρεχε με ρυθμούς 10%, η ανεργία είχε πέσει στο 6,4% και οι μισθοί είχαν επανέλθει στο 92% του 1970 (σε σύγκριση με το -12,9% ανάπτυξη, 16,4% ανεργία και 64,7% αξία μισθών το 1975 όταν ξεκίνησε η φιλελευθεροποίηση της οικονομίας). Ο πληθωρισμός ήταν το 1988 στο 12,5% από το 369,2% του 1974 και το 343% του 1975. Επίσης το ποσοστό του ΑΕΠ που αναλογούσε στο φτωχότερο 40% του πληθυσμού αυξήθηκε από το 11,5% του 1970 στο 12,6% το 1989.

Η εξέλιξη του κατα'κεφαλήν ΑΕΠ όπου φαίνεται ξεκάθαρα η αρνητική επίδραση των πολιτικών του Αλλιέντε και των πρώτων χρόνων του Πινοσέτ και η ανάπτυξη που έφεραν οι αλλαγές του 1975.

Αυτό ήταν το μέγα αμάρτημα του Φρίντμαν. Και το αμάρτημα των οπαδών του, αλλού και εδώ, είναι ότι τον ευλογούν. Οτι στηρίζονται στη μνήμη του για να μας προτείνουν νέο κόμμα.

Αυτό λοιπόν ήταν το μέγα αμάρτημα του Friedman. Ότι δεν κάθισε στο γραφείο του να γράφει λίβελους για αποσπάσει την επιδοκιμασία του κ.Σωμερίτη, αλλά υπήξε ένας άνθρωπος που εφάρμοσε τις αρχές του επεδίωξε την υλοποίησή τους εκεί που οι λαοί τις είχανε μεγαλύτερη ανάγκη. Στην Γιουγκοσλαβία του Τίτο, την Κίνα του Μάο, την Νότια Αφρική του απαρντχάιντ και την Χιλή του Πινοσέτ.

Αν λοιπόν τα αστήρικτα ψεύδη, οι παράλογες γενικεύσεις, οι αδίστακτα αντιδημοκρατικές κατηγορίες και όλο αυτό το παραλήρημα είναι ο αντίλογος στην πολιτική φιλοσοφία και τις πολιτικές προτάσεις της ΦΣ, χαίρομαι και που συμμετέχω σ'αυτήν και που οι κάθε είδους Σωμερίτιδες βρίσκονται απέναντί μου.

Ευτυχώς τόσο ο κ. Μάνος όσο και ο κ. Ανδριανόπουλος μπορεί να συμπαθούν την ιδέα μιας φιλελεύθερης πολιτικής κίνησης αλλά αποφεύγουν τώρα την ένταξή τους σε αυτήν. Και συνεπώς, άκριτα, στον θεωρητικά σημαντικό αλλά πολιτικά απαράδεκτο και ανακόλουθο Φρίντμαν. Για την ώρα.

Η αμετροέπεια, η θρασύτητα και η παραπληροφόρηση εδώ απλά ξεφεύγουν και από τα όρια του αστείου... Φυσικά και ο κ.Μάνος και ο κ.Ανδριανόπουλος δεν συμμετέχουν στην ΦΣ. Προφανώς όμως αυτό δεν έχει τίποτα να κάνει με τον Friedman. Επειδή ο κ.Σωμερίτης δεν μπήκε στον κόπο να παρακολουθήσει την εκδήλωσή μας (μπορεί και να μάθαινε τίποτα), και να θέσει τις "ενστάσεις" του εκεί που θα μπορούσε να υπάρξει αντίλογος και διάλογος, να τον πληροφορήσω ότι ο κ.Ανδριανόπουλος ήταν στο πάνελ των ομιλητών, ανέτρεψε στην ομιλία ισχυρισμούς όπως του λίβελου του κ.Σωμερίτη και εκφράστηκε ενθουσιωδώς για τον Milton Friedman.

Όσο για τον κ.Μάνο, αναπαράγω αυτολεξεί την γραπτή του δήλωση αφού δεν μπόρεσε να παραβρεθεί:

Λυπάμαι διότι δεν είμαι στην Αθήνα και έτσι δεν μπορώ να παραστώ στη σημερινή εκδήλωση. Εκτός από οικονομολόγος ο Milton Friedman ήταν και υμνωδός της ελευθερίας. Είναι σωστό και αρμόζον ότι η Φιλελεύθερη Συμμαχία επέλεξε στην πρώτη της δημόσια εκδήλωση να ασχοληθεί με την πολιτική παρακαταθήκη του Friedman.

Θα κλείσω με την αισιόδοξη πρόβλεψη ότι ο κ.Σωμερίτης ανήκει σε ένα είδος δημοσιογραφίας που τελειώνει. Δημοσιογράφοι και κείμενα αυτού του είδους αναδείχθηκαν στην εποχή που τα ΜΜΕ είχαν μια σχέση πομπού-παθητικού δέκτη με το κοινό τους. Εκεί η τέχνη της παραπλάνησης και της δημαγωγίας αναδείχθηκαν σε αρετές και εργαλεία πολιτικής επιρροής. Όσο μεγαλώνει η διείσδυση των νέων διαδραστικών μέσων, και ο ελεύθερος διάλογος αναδεικνύεται σε σημαντικότερο στοιχείο σχηματισμού άποψης, οι κάθε είδους Τούχεϋ θα χάνουν την εξουσία τους στην κοινή γνώμη και την αντίστοιχη πολιτική τους ισχύ (που έχουν μάθει να διαπραγματεύονται με το οργανωμένο σύστημα διαπλοκής και νομής προνομίων της κρατικής εξουσίας). Η ελευθερία της πληροφόρησης, της επικοινωνίας και του διαλόγου θα λειτουργήσει ως οξύ στις πρακτικές μονόπλευρης συκοφαντίας και δημαγωγίας. Αυτά, για την ώρα.

Ρίχτε μια ματιά:
Όταν μωραίνει ο Φρίντμαν - Ρ.Σωμερίτη
To θαύμα της Χιλής
Μίλτον Φρίντμαν και Αουγκούστο Πινοσέτ
Οικονομική ελευθερία, η βάση της ευημερίας και της δημοκρατίας
Η αβασταχτη ελαφροτητα του να εισαι παμφλεταριος
Η ελεύθερη αγορά είναι η μόνη διέξοδος για την αλλαγή των ολοκληρωτικών καθεστώτων
Ανοικτές αγορές και δημοκρατία: Πώς μπορεί ο καπιταλισμός να προωθήσει την πολιτική ελευθερία (και αντιστρόφως);
Empowering workers: Thw privatization of social security in Chile
Τhe success of Chile's privatized social security
Macroeconomic Stability and Income Inequality in Chile
Success Story in Latin America
Economic Freedom of the World: 2005 Annual Report
Trading tyranny for freedom: How open markets till the soil for democracy
CEIP - Economic Institutions, Democracy, and Development
IMF - The Political Dimensions of Economic Reforms, Conditions for Successful Adjustment