Μάρκος Δραγούμης: Αθάνατος!

Την ώρα που γράφονται αυτές οι λίγες γραμμές, ο φιλόσοφος, διανοητής και συγγραφέας Μάρκος Δραγούμης περνάει εις την Αθανασία.

Η συμβολή του στην διάδοση των φιλελεύθερων ιδεών στη χώρα μας ήταν εξέχουσα, μοναδική και πρωτοποριακή. Το μνημειώδες βιβλίο του "Η Πορεία προς τον Φιλελευθερισμό" που πρόσφατα επανατυπώθηκε με επιμέλεια του Κέντρου Φιλελευθέρων Μελετών (ΚΕΦΙΜ), αποτελεί φάρο ελευθερίας για όσους αναζητήσουν ασφαλή Πορεία μέσα στις ομιχλώδεις και σκοτεινές ημέρες που θα ακολουθήσουν για τη χώρα μας. Όσοι ακόμα δεν έχουν διαβάσει το μοναδικό αυτό για τα ελληνικά δεδομένα έργο του, μπορούν να το αναζητήσουν online εδώ.

Σαν ύστατο χαίρε και φόρο τιμής στον μοναδικό αυτόν πολεμιστή της ελευθερίας των ιδεών, το μπλογκ φιλοξενεί απόσπασμα με την ολιγόλεπτη ομιλία του κατά την πρόσφατη παρουσίαση της "Πορείας προς το Φιλελευθερισμό" στη Στοά του Βιβλίου στις αρχές του τρέχοντος έτους.

...ΓΑΙΑΝ ΕΧΟΙΣ ΕΛΑΦΡΑΝ

Φόροι & Ηθική

Μία (λίαν επίκαιρη...) συνέντευξη του Hans Hermann Hoppe για το γαλλικό περιοδικό "Philosophie" με θέμα την Φορολογία:

HH Hoppe on Taxation Gr Translation

Συνέντευξη με τον Hans-Hermann Hoppe: "Δημοκρατία ο θεός που απέτυχε" και άλλα θέματα

HHHoppe Daily Bell Interview

Η Φιλοσοφία της Ελευθερίας...

... μέσα από ένα μικρό και πανέξυπνο βιντεάκι, με κινούμενα σχέδια. 
... μήπως θάπρεπε να το προβάλλουν οι εκ-παιδευτικοί μας σε ΟΛΑ ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ;;;;...

Ομοφυλοφιλία for beginners

Ο -συντηρητικός- δήμαρχος του Λονδίνου, Boris Johnson, υποστηρίζει την καμπάνια στα σχολεία για την εξάλειψη της ομοφοβίας.

Από την πρόσφατη επιστροφή μου στην Ελλάδα μετά από πολύχρονη παραμονή στο εξωτερικό, μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση η έλλειψη ενδιαφέροντος και βασικής γνώσης για τους ομοφυλόφιλους και το θέμα των ανθρώπινων δικαιωμάτων τους. Αν και η συζήτηση έχει σιγά σιγά αρχίσει, το πλατύ κοινό όχι μόνο αδιαφορεί αλλά μάλιστα δυσανασχετεί όταν αναφέρεται το θέμα αυτό . Και αυτό φαίνεται από την σχεδόν παντελή έλλειψη συζήτησης για το θέμα αυτό και στην φετινή προεκλογική περίοδο.

Το πρόβλημα ίσως στην Ελλάδα είναι ότι η συζήτηση, κατά καιρούς, ανοίγει για θέματα σαν τον γάμο ή την υιοθεσία, χωρίς οι περισσότεροι Έλληνες να έχουν αποδεχτεί ή να κατανοήσει ακόμα την ίδια την ύπαρξη της ομοφυλοφιλίας. Γι αυτό τον λόγο, στο κείμενο αυτό προσπαθώ να πάω στην ρίζα του προβλήματος , να παραθέσω και, στο βαθμό που μπορώ, να αντικρούσω τα επιχειρήματα, λογικά ή συναισθηματικά, που έχουν πολλοί συμπολίτες μας κατά τις ομοφυλοφιλίας.

Το καλό της γενικότερης αδιαφορίας στην Ελλάδα είναι ότι ο περισσότερος κόσμος δεν έχει μπει σε ακόμα ιδεολογικά χαρακώματα, όπως π.χ. συμβαίνει σε ορισμένες πολιτείες των ΗΠΑ, με αποτέλεσμα ίσως να είναι περισσότερο ανοιχτόμυαλος και ανεκτικός. Από την άλλη βέβαια, η άγνοια καθώς και η γενικότερη έλλειψη ευαισθητοποίησης στην χώρα μας για τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ανοικτή κοινωνία και το κράτος δικαίου, σημαίνει ότι ακόμα και πολίτες που θεωρούν τον εαυτό τους ως προοδευτικό ή φιλελεύθερο έχουν ιδιαίτερα ομοφοβικές και προσβλητικές απόψεις για τους gay συμπολίτες τους.

Δεν αμφιβάλω ότι θα υπάρξουν αναγνώστες με ισχυρές απόψεις για το θέμα, όπως και άτομα με ...μεσογειακό ή θερμόαιμο ταμπεραμέντο και συνεπώς σίγουρα δεν θα αποφύγουμε υβριστικά σχόλια και troll. Ωστόσο, με κάποια αφέλεια πιστεύω ότι η πολιτική ζωή στην Ελλάδα θα μπορέσει να βελτιωθεί μόνο εάν κάνουμε όλοι μας μεγαλύτερη προσπάθεια να κατανοήσουμε σε βάθος τα επιχειρήματα (και τα συναισθήματα) της «άλλης πλευράς» ακόμα και εάν συνεχίζουμε να διαφωνούμε μαζί τους και γιαυτό ευχαριστώ τους αναγνώστες εκ των προτέρων για την υπομονή τους και το ανοικτό τους μυαλό. Επίσης, ζητώ συγνώμη που το άρθρο αυτό μου βγήκε πιο μεγάλο από ότι θα ήθελα και σας ευχαριστώ για την υπομονή σας!

1. Τι γίνεται στον υπόλοιπο κόσμο;

Βάζω αυτό το ερώτημα πρώτο πρώτο γιατί πιστεύω ότι ένα από τα πλεονεκτήματα που έχει η Ελλάδα ως μικρή χώρα στην άκρη της Ευρώπης, είναι ότι δεν χρειάζεται να ξανα-ανακαλύψει τον τροχό: Προφανώς οι Έλληνες δεν πρέπει να γίνουμε πρόβατα και να ακολουθούμε ακρίτως ότι γίνεται στο εξωτερικό αλλά σίγουρα έχουμε την πολυτέλεια να κοιτάζουμε προς τις περισσότερο ανεπτυγμένες χώρες για να πάρουμε μια ιδέα προς ποια κατεύθυνση πρέπει να κινηθούμε.

Από την Ελληνική Επανάσταση και μετά, η Ελλάδα είναι -σωστά- στραμμένη προς τις ευημερούσες, δημοκρατικές, φιλελεύθερες χώρες της δυτικής Ευρώπης και αυτό, παρά τα προβλήματα μας, μας έχει βοηθήσει να προοδεύσουμε, ιδίως εάν μας συγκρίνει κανείς με άλλες χώρες της περιοχής μας με λιγότερο σαφή προσανατολισμό που μάλιστα ήταν πλουσιότερες στο παρελθόν (Τουρκία, Αίγυπτος, Βουλγαρία κτλ). Συνεπώς, καλό είναι να κοιτάμε προς αυτές τις χώρες (από την Βρετανία ως την Σουηδία, από την Γαλλία ως την Ισπανία) για να δούμε εάν αρμενίζουμε προς την σωστή κατεύθυνση. Εάν θέλουμε να γίνουμε «Ευρώπη» αλλά συμφωνούμε σε κοινωνικά θέματα π.χ. με την Σαουδική Αραβία, κάτι πάει λάθος.

Στο συγκεκριμένο θέμα, είναι εμφανές ότι φυσικό επακόλουθο των φιλελεύθερων δημοκρατιών της δυτικής Ευρώπης είναι η αποδοχή και ισότητα όλων των ομάδων του πληθυσμού, τις γυναίκες και τις μειονότητες, συμπεριλαμβανομένου και των ομοφυλοφίλων. Σχεδόν σε όλες αυτές τις χώρες, υπάρχουν λόγου χάριν είτε γάμοι είτε σύμφωνα συμβίωσης για τους ομοφυλόφιλους, και οι διακρίσεις, αν και δεν έχουν εξαφανιστεί , μειώνονται συνεχώς. Στην Γερμανία λόγου χάρη, η οποία δεν είναι και η προοδευτικότερη κοινωνία, ίσως γιατί είναι 50% καθολικοί, ένας από τους σημαντικότερους πολιτικούς αρχηγούς είναι ανοιχτά gay, όπως και οι δήμαρχοι του Βερολίνου και του Αμβούργου μεταξύ των άλλων. Η σύγκριση με το Δήμο Αθηναίων είναι σίγουρα καταθλιπτική.

2. Τι είναι ομοφυλοφιλία τέλος πάντων

Δεν θέλω να κάνω αυτό το άρθρο υπερβολικά θεωρητικό αλλά ο όρος ομοφυλοφιλία συμπεριλαμβάνει πολλές διαφορετικές συμπεριφορές και ανθρώπους. Ο γενικός ορισμός που εγώ χρησιμοποιώ είναι άνθρωποι οι οποίοι ελκύονται σεξουαλικά και συναισθηματικά από άτομα του ιδίου φύλου.

Αυτό είναι ανεξάρτητα από το εάν κρύβονται ή όχι, εάν επίσης ελκύονται από ανθρώπους του άλλου φίλου, εάν είναι «ενεργητικοί» ή «παθητικοί» και εάν είναι «macho» ή «camp» (όροι που σχετικά λανθασμένα μεταφράζονται στην Ελλάδα σαν «ανδροπρεπείς» και «θηλυπρεπείς») ή αντίστοιχα για τις λεσβίες εάν είναι «butch» ή «fem».

Σαν μικρή παρένθεση, πολλοί Έλληνες λανθασμένα νομίζουν ότι όλοι οι gay θέλουν να είναι γυναίκες και απλώς άλλοι τολμάνε να το δείχνουν λιγότερο και άλλοι περισσότερο. Και αντίστροφα για τις λεσβίες ότι θέλουν να γίνουν άντρες. Αυτό είναι προφανέστατα μη αληθές για το συντριπτικό ποσοστό των gay και των λεσβιών. Και αυτό δεν το λέω γιατί πιστεύω ότι είναι κακό – απλώς δεν ισχύει. Ο λόγος που το πλατύ κοινό έχει αυτή την λανθασμένη εικόνα είναι κυρίως γιατί οι θηλυπρεπείς gay, και οι ανδροπρεπείς λεσβίες είναι δυσκολότερο να κρυφτούν με αποτέλεσμα σε μια συντηρητική κοινωνία σαν την Ελληνική, είναι αυτοί που κρύβονται λιγότερο ή λιγότερο πετυχημένα.

Έχει ενδιαφέρον μάλιστα ότι ένας από τους λόγους για την αδυναμία των ομοφυλοφιλικών οργανώσεων στην Ελλάδα, και αλλού, οφείλεται εν μέρη σε αυτήν την ανομοιογένεια, μεταξύ ανδρών και γυναικών gay, «ανδροπρεπών» και «θηλυπρεπών», ενεργητικών που δεν θεωρούν τον εαυτό τους gay και ενεργητικών, transsexual και μη, κτλ. Γι αυτό και κάθε αγώνας για τον σεβασμό των gay, χρειάζεται όχι μόνο να αποδεχόμαστε αλλά και να γιορτάζουμε την διαφορετικότητα και την ποικιλία μεταξύ των συνανθρώπων μας.

Παρεμπιπτόντος,και προς αποφυγή παρεξηγήσεων, συχνά στο κείμενο αυτό αναφέρομαι σε όλες τις ομοφυλόφιλες ομάδες, συμπεριλαμβανομένου και των λεσβιών, ως «gay», καθαρά για λόγους ταχύτητας. Άλλωστε πρέπει να ομολογήσω ότι βρίσκω τον όρο ομοφυλόφιλο μακρόσυρτο και μη εύηχο!

3. Γιατί να ασχοληθούμε με την ομοφυλοφιλία όταν έχουμε ένα σωρό άλλα προβλήματα

Αυτή η απορία τίθεται από πολλούς συμπολίτες μας για πολλούς λόγους.

· Πρώτον γιατί πολλοί straight δεν γνωρίζουν κανένα gay, ιδίως εάν ζουν στην επαρχία ή στα προάστια και θεωρούν ότι οι gay είναι μια πολύ μικρή μειονότητα που δεν αξίζει να ασχολούμαστε μαζί της. Η πραγματικότητα είναι ακριβώς αντίθετη: οι gay υπολογίζονται περίπου στο 10% του πληθυσμού κάθε χώρας. Το γεγονός ότι πολλοί συμπολίτες μας ούτε καν γνωρίζουν κανέναν gay δείχνει τον βαθμό την προκατάληψης που κάνει πολλούς gay να κρύβονται ή έστω να είναι «διακριτικοί». Αυτό σημαίνει ότι έχουμε 1 εκατομμύριο συμπολίτες μας που είναι ομοφυλόφιλοι ή έστω αμφιφυλόφιλοι. Σίγουρα αυτό είναι ένα νούμερο που αξίζει να ασχοληθούμε μαζί του.

· Δεύτερον γιατί πολλοί συμπολίτες μας είναι λίγο εγωιστές. Και δεν το λέω αυτό με κακία – είναι ανθρώπινο να μας ενδιαφέρουν θέματα τα οποία μας αφορούν και επηρεάζουν την δική μας ζωή. Ωστόσο πολλοί straight δεν αναγνωρίζουν ότι το θέμα αυτό μπορεί να τους επηρεάζει περισσότερο από ότι νομίζουν: ίσως τα παιδιά τους να είναι gay, τα εγγόνια τους, οι καλύτεροι τους φίλοι χωρίς να το ξέρουν. Επίσης, πρέπει να αποφασίσουν εάν θέλουν να ζουν σε μια κοινωνία η οποία καταπιέζει ένα σημαντικό κομμάτι της. Όπως οι περισσότεροι από εμάς θεωρούμε τους εαυτούς μας αντιρατσιστές, και θα μας ενοχλούσε εάν θεωρούσαμε τους μαύρους, τους Εβραίους, τους μελαχρινούς, τους αριστερόχειρες ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας, έτσι πρέπει να πολεμήσουμε και τις διακρίσεις και προκαταλήψεις για τους gay συμπολίτες μας. Άλλωστε δεν ξέρει κανείς πότε μπορεί να βρεθεί ο ίδιος ως μέρος μιας μειονότητας (οικονομικής, ιατρικής, κοινωνικής, τοπικής) – η ωριμότητα μιας κοινωνίας κρίνεται από την συμπεριφορά στις μειονότητες της.

· Τρίτον γιατί πολλοί συμπολίτες μας πιστεύουν ότι οι gay έχουν ήδη ισότητα και οι απαιτήσεις τους είναι υπερβολικές. Αυτό το επιχείρημα το συζητάω λίγο παρακάτω ωστόσο τόσο οι νομικές όσο και οι κοινωνικές διακρίσεις που υφίστανται οι gay είναι προφανείς. Εάν αντίστοιχες διακρίσεις και υβριστικά σχόλια (από τους περαστικούς, πολλούς πολιτικούς και ιεράρχες) ακούγονταν για οποιαδήποτε άλλη κοινωνική ομάδα ή εθνότητα, θα τις καταδίκαζαν όλοι χωρίς δεύτερη κουβέντα ως φρικτός ρατσισμός.

Άλλωστε, το ερώτημα γιατί να ασχολούμαστε με την ομοφυλοφιλία μπορεί εύκολα να αντιστραφεί: Όσοι πολιτικοί και παπάδες κάνουν υβριστική εκστρατεία κατά των gay, δεν έχουν άλλα πράγματα να ασχοληθούν; Άλλωστε το να δοθούν ανθρώπινα δικαιώματα στους gay δεν αφαιρεί τίποτα από τους άλλους, ούτε έχει ιδιαίτερη οικονομική επιβάρυνση. Π.χ. η κυβέρνηση της ΝΔ πέρασε πρόσφατα το νομοσχέδιο για το σύμφωνο συμβίωσης το οποίο παραδόξως εξαιρεί τα ομόφυλα ζευγάρια. Για να κατοχυρωθεί η ισοπολιτεία για όλους, το μόνο που χρειαζόταν ήταν να αλλάξουν μερικές λέξεις μόνο του νομοσχεδίου αυτού.

4. Μα η ομοφυλοφιλία δεν αποπροσανατολίζει από την ταξική πάλη

Αρκετοί (ακρο)αριστεροί κατηγορούν το gay κίνημα ότι (α) είναι διαστροφή της αστικής κοινωνίας και μόνο, και (β) αποπροσανατολίζει από την πάλη για την επανάσταση. Δεν κρύβω ότι δεν συμμερίζομαι τις πολιτικές ιδέες των ακροαριστερών και συνεπώς ίσως να μην είμαι ο κατάλληλος για να αντιπαρατεθώ μαζί τους μέσα στα πλαίσια της κοσμοθεωρίας τους. Ωστόσο όπως φάνηκε και από τις σχετικά πρόσφατες ομοφοβικές επιθέσεις στα Εξάρχεια, αρκετές από τις ιδέες τους είναι αρκετά αποδεκτές στην Ελληνική κοινωνία και αξίζει να τις συζητήσει κανείς.

Δεν θέλει μεγάλη σκέψη για να καταλάβει κανείς ότι η ομοφυλοφιλική επιθυμία δεν εμφανίζεται μόνο στις αστικές κοινωνίες - αντιθέτως υπήρχε και υπάρχει πάντοτε, συμπεριλαμβανομένων των προ-καπιταλιστικών κοινωνιών και των κομουνιστικών κρατών.

Όσο για τον «αποπροσανατολισμό», εάν ήδη, πριν καν γίνουν «κυβέρνηση» οι εν λόγω ομάδες περιφρονούν την gay μειονότητα χωρίς ιδιαίτερο λόγο, καταλαβαίνει κανείς τι θα κάνουν σε όλους μας εάν πάρουν ποτέ την εξουσία. Σήμερα οι αριστεροί έχουν το πλεονέκτημα να γνωρίζουν πόσο καταπιεστικά κατέληξαν τα κομουνιστικά καθεστώτα τον 20^ο αιώνα, άρα θα περίμενε κανείς ότι θα έκαναν διπλή προσπάθεια να πετύχουν τον σοσιαλιστικό τους παράδεισο χωρίς αυτές τις απολυταρχικές τάσεις.

5. Μα η ομοφυλοφιλία δεν είναι ήδη αποδεκτή;

Όπως ανέφερα ήδη παραπάνω, αρκετοί καλοπροαίρετοι straight νομίζουν ότι η ομοφυλοφιλία είναι ήδη αποδεκτή και νόμιμη άρα δεν έχει νόημα να ασχολούμαστε μαζί της. Μάλιστα αυτό νομίζουν και ορισμένοι βολεμένοι ομοφυλόφιλοι οι οποίοι θέλουν να αποφύγουν τις όποιες τύψεις τους που δεν βοηθάνε την προσπάθεια για ισότητα.

Ωστόσο, είναι προφανές ότι υπάρχει τόσο νομική όσο και κοινωνική ανισότητα και προκατάληψη κατά της ομοφυλοφιλίας στην Ελλάδα. Και αυτό είναι προφανές από το πόσοι λίγοι gay διαλέγουν να είναι ανοιχτοί και ειλικρινείς στην δουλεία τους (οι τραγουδιστές είναι το πιο τρανταχτό παράδειγμα αν και ίσως αυτοί θα είχαν και τα λιγότερα προβλήματα εάν αποκαλύπτονταν), από τα ειρωνικά σχόλια που ακούγονται ακόμα όταν περνάει ένα ζευγάρι gay στον δρόμο, από την απουσία ανοικτών gay πολιτικών, από το γεγονός ότι gay ζευγάρια δεν μπορούν να παντρευτούν, να γίνει αποδεκτή η σχέση τους από το κράτος και την κοινωνία, να έχουν το δικαίωμα να βλέπουν τους αγαπημένους τους στο νοσοκομείο εάν κάτι συμβεί, να κανονίζουν οι ίδιοι την διαθήκη τους κτλ.

Επίσης πολλοί ετερόφυλοι γκρινιάζουν που ξαφνικά «γέμισε» gay η τηλεόραση. Αυτό είναι προφανώς αστείο: εάν κάποιος κοιτάξει τις σειρές και τις ταινίες στην τηλεόραση (δεν μιλώ καν για τις ειδήσεις) σίγουρα το ποσοστό των gay είναι μικρότερο από το 10% που αντιπροσωπεύουν στην κοινωνία. Και στο κάτω κάτω, ακόμα και να ήταν αλήθεια η «υπερπροβολή» gay (που δεν είναι βέβαια), δεν θα ήταν κατανοητό μετά από δεκαετίες παντελούς απουσίας; Συν του ότι πολλοί από τους gay χαρακτήρες στην Ελληνική τηλεόραση παραμένουν καρικατούρες για να γελούν οι straight και να επιβεβαιώνονται τα στερεότυπα τους, και όχι για να βοηθήσουν πραγματικά την αποδοχή τους ή να αντιπροσωπεύσουν πραγματικά ένα τμήμα του πληθυσμού.

6. Έχει νόημα η «αποθάρρυνση» της ομοφυλοφιλίας;

Όπως θα προσπαθήσω να εξηγήσω παρακάτω, δεν πιστεύω ότι η ύπαρξη της ομοφυλοφιλίας είναι κάτι αρνητικό για την κοινωνία. Αλλά, for argument’s sake όπως λένε οι αγγλοσάξονες, ακόμα και εάν υποθέσουμε ότι ο κόσμος θα ήταν καλύτερος ή απλούστερος εάν δεν υπήρχαν ομοφυλόφιλοι, πάλι ΔΕΝ έχει νόημα να την αποδοκιμάζουμε.

Για παράδειγμα, πιθανότατα ο κόσμος να ήταν πιο «απλός» εάν δεν είχαμε αριστερόχειρες, εάν όλοι είχαμε το ίδιο ύψος και μέγεθος, το ίδιο χρώμα δέρματος κτλ. Ωστόσο με το να αποδοκιμάζουμε, για παράδειγμα, τους αριστερόχειρες, δεν μειώνουμε τον αριθμό τους. Αντίθετα, καταπιέζουμε εκατομμύρια ανθρώπων χωρίς νόημα, δεν επιτρέπουμε στην κοινωνία να εκμεταλλευτεί πλήρως τις διαφορετικές τους δεξιότητες και ίσως τους ωθούμε σε προβληματικές συμπεριφορές από αντίδραση.

Βέβαια για να είμαι ειλικρινής, είναι πιθανόν ότι η πλήρης αποδοχή της ομοφυλοφιλίας να οδηγήσει σε (μάλλον πολύ μικρή) αύξηση της ομοφυλόφιλης συμπεριφοράς καθότι άτομα τα οποία το καταπίεζαν ή ήταν αμφιφυλόφιλοι θα έχουν μεγαλύτερη δυνατότητα να εκδηλωθούν ή να εξερευνήσουν την σεξουαλικότητα τους. Ωστόσο πιστεύω ότι το να δοθεί η ελευθερία στους ανθρώπους να βρουν τον εαυτό τους είναι θετικό από μόνο του και θα μεγαλώσει την ανθρώπινη ευτυχία. Άλλωστε, είναι καλύτερα να κρύβονται οι gay και να παντρεύονται γυναίκες ή άντρες που δεν τους ικανοποιούν και δεν τους αγαπούν; Αυτό δεν δημιουργεί μεγαλύτερη δυστυχία, χωρισμούς και διαζύγια και πληγωμένα παιδιά;

7. Μα η ομοφυλοφιλία δεν είναι αφύσικη ή ανώμαλη;

Αυτό ίσως είναι το πιο σύνηθες επιχείρημα και βασίζεται στο γεγονός ότι οι ομοφυλοφιλικές σεξουαλικές επαφές δεν οδηγούν στην αναπαραγωγή. Ωστόσο πιστεύω ότι το γεγονός αυτό δεν φτάνει για να θεωρηθεί η ομοφυλοφιλία «κακή» ή «αφύσικη» ή «ανώμαλη»:

· Είναι γνωστό ότι ομοφυλόφιλα ζώα υπάρχουν σε όλα τα είδη θηλαστικών. Είναι μια συμπεριφορά που υπάρχει πολύ συχνά στην φύση.

· Οι άνθρωποι (όπως και πολλά ζώα) δεν ενδιαφέρονται πια μόνο για την στοιχειώδη επιβίωση τους. Όπως χρησιμοποιούμε τα πόδια μας για να χορεύουμε και να κάνουμε σκι (και όχι μόνο για να τρέχουμε για να γλυτώσουμε από τα μαμούθ), όπως χρησιμοποιούμε το στόμα μας για να τραγουδάμε και να μασάμε τσίχλα (και όχι μόνο για να τρώμε), έτσι όλοι μας, straight και gay κάνουμε σχέσεις και έχουμε σεξουαλικές επαφές για άλλους λόγους από την αναπαραγωγή. Ως γνωστόν, τα περισσότερα ετερόφυλα ζευγάρια κάνουν μόνο 1 με 2 παιδιά ενώ προφανώς έχουν χιλιάδες σεξουαλικές επαφές, μόνοι τους ή με το εκάστοτε ταίρι τους. Συν υπάρχουν χιλιάδες ετερόφυλα ζευγάρια τα οποία δεν κάνουν καθόλου παιδιά είτε γιατί δεν θέλουν είτε γιατί είναι στείροι είτε γιατί είναι μεγάλης ηλικίας χωρίς προφανώς να σταματάνε να κάνουν έρωτα.

Ωστόσο δεν υπάρχει λόγος να κρυβόμαστε πίσω από το δάκτυλο μας: το να είναι κάποιος gay (ιδίως για τους άντρες) σημαίνει ότι είναι πιο δύσκολο (αν και όχι αδύνατο βέβαια) να αποκτήσουν παιδί. Και για όσα άτομα αυτό είναι σημαντικό, αυτό είναι ένα μειονέκτημα του να είναι κάποιος gay. Ωστόσο αυτό δεν κάνει τους gay ανώμαλους ή αφύσικους. Παραδείγματος χάριν, το να είναι κάποιος κοντός, έχει κάποια μειονεκτήματα (δύσκολο να γίνει μπασκετμπολίστας!) αλλά προφανώς το να είναι κάποιος 1.70 δεν είναι ανώμαλο. Και μάλιστα σίγουρα υπάρχουν άλλα πλεονεκτήματα με το να είναι κάποιος κοντός (π.χ. μπορεί να γίνει αρσιβαρίστας !) όπως και υπάρχουν και πλεονεκτήματα το να είναι κάποιος gay (π.χ. δεν υπάρχει κίνδυνος εγκυμοσύνης!)

8. Κινδυνεύει η διαιώνιση του είδους;

Μερικοί που αντιτίθενται στην ομοφυλοφιλία, κινδυνολογούν ότι κινδυνεύει η ...διαιώνιση του είδους. Προφανώς αυτό δεν ισχύει. Αν ισχύει κάτι είναι το αντίθετο: ο πλανήτης μας και το ανθρώπινο είδος κινδυνεύει από τον υπερπληθυσμό. Έτσι κι αλλιώς οι gay είναι μόνο 10% του πληθυσμού άρα δεν μπορούν να αλλάξουν σοβαρά τον ρυθμό αναπαραγωγής. Επιπλέον, το να είναι κάποιος gay δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να κάνει παιδιά αν και αυτό είναι ένα πιο πολύπλοκο θέμα στο οποίο ίσως θα αναφερθώ σε επόμενο άρθρο.

9. Μα τι καλό κάνει η Ομοφυλοφιλία στην κοινωνία;

Όπως ανέφερα και παραπάνω, το ερώτημα αυτό είναι έωλο – είναι πολίτες σαν και όλους μας και πρέπει να τους αποδεχόμαστε και να τους σεβόμαστε χωρίς να ρωτάμε εάν προσφέρουν κάτι «σπέσιαλ». Ρώτησε κανείς τι καλό κάνουν οι μελαχρινοί ή οι αριστερόχειρες στην κοινωνία;

Οι gay είναι άνθρωποι όπως όλοι μας και έχουν ταλέντα και ικανότητες όπως κάθε άλλος. Εάν συνεχίζουμε να τους περιθωριοποιούμε, τότε η κοινωνία χάνει την δυνατότητα να εκμεταλλευτεί αυτά ταλέντα και τις δεξιότητες τους. Ιδίως η Ελλάδα με το τεράστιο πρόβλημα «brain-drain» (έξοδος προικισμένων και μορφωμένων νέων στο εξωτερικό), δεν έχει την πολυτέλεια να απορρίπτει προικισμένα άτομα μόνο και μόνο λόγω των σεξουαλικών προτιμήσεων. Πόσο μάλλον καθότι η Ελληνική ιστορία, αρχαία και νεότερη, είναι γεμάτη με μεγάλους άντρες (και γυναίκες) που ήταν ομοφυλόφιλοι, ανοικτά ή όχι.

Επιπλέον χωρίς εγώ να έχω κάνει κάποια έρευνα για να το επιβεβαιώσω, αρκετοί gay έχουν μια έφεση σε ορισμένους τομείς, ιδίως δημιουργικά επαγγέλματα όπως μουσική, τέχνη ή μόδα και πιθανότατα χωρίς gay συμπολίτες μας η ζωή μας, θα ήταν πολύ πιο μουντή και βαρετή.

10. Μα η εκκλησία καταδικάζει την ομοφυλοφιλία!

Το άρθρο αυτό θέλει να αντικρούσει λογικά επιχειρήματα για το τι θα βελτιώσει την ευημερία του ανθρώπινου είδους. Συνεπώς δεν σκοπεύω να μπω σε θεολογικά επιχειρήματα. Ωστόσο θα ήθελα να αναφέρω ορισμένα γεγονότα που ίσως μερικοί να αγνοούν:

· Υπάρχουν πολλές, κατά βάση προτεσταντικές, χριστιανικές εκκλησίες, συμπεριλαμβανομένου και της Αγγλικανικής εκκλησίας στις ΗΠΑ, μια από τις σημαντικότερες εκκλησίες εκεί, που όχι μόνο δεν καταδικάζουν την ομοφυλοφιλία αλλά ευλογούν και τους gay γάμους και έχουν gay επισκόπους.

· Η βάση της χριστιανικής θρησκείας είναι η αγάπη προς το πλησίον μας. Δεν μπορώ να φανταστώ ότι το γεγονός ότι μερικοί συμπολίτες μας θέλουν να περάσουν την ζωή τους με ένα άτομο του ιδίου φίλου προκαλεί την μήνη του καλού Θεού!

· Σε μεγάλο βαθμό η αντίθεση της ορθόδοξης (και καθολικής) εκκλησίας βασίζεται σε κείμενα Πατέρων της Εκκλησίας και όχι στα λεγόμενα του Χριστού στη Καινή Διαθήκη. Και η εκκλησία ήδη αποκρύπτει ότι πολλά από τα λεγόμενα των πατέρων αυτών έχουν ήδη εγκαταλειφθεί από την εκκλησία καθότι αντιπροσώπευαν τις προκαταλήψεις και κοινωνικές σχέσεις της εποχής τους και όχι θεόσταλτα μηνύματα. Πχ. αν και πιθανότατα ο χριστιανισμός βελτίωσε την θέση της γυναίκας και των δούλων, τόσο η γυναίκα όσο και οι δούλοι συνέχισαν να είναι καταπιεσμένοι για πολλούς αιώνες μετά τον Χριστό με την ενθάρρυνση και την αποδοχή των Ιεραρχών της εποχής. Αν θυμάμαι καλά ένας από τους Τρεις Ιεράρχες (δυστυχώς μου διαφεύγει ποιος από τους τρεις) είχε δηλώσει ότι κανένας ελεύθερος άνθρωπος δεν μπορεί να μαγειρεύει το δικό του φαι καθότι αυτό ήταν δουλεία των δούλων! Όπως η Ορθόδοξη Εκκλησία –σωστά αν και σιωπηλά- αναγνώρισε ότι αυτές οι παρωχημένες απόψεις πρέπει να αλλάξουν το ίδιο πρέπει να συμβεί και με την θέση της για τους ομοφυλόφιλους συμπολίτες μας.

11. Μα δεν μου αρέσει η θηλυπρέπεια

Αυτή είναι μια ειλικρινής απορία που πολλοί ετερόφυλοι συμπολίτες μας εκφράζουν και αξίζει να απαντηθεί:

· Κατ’ αρχήν, όπως προανέφερα, η θηλυπρέπεια και η ομοφυλοφιλία δεν είναι το ίδιο πράγμα. Υπάρχουν θηλυπρεπείς άντρες που δεν είναι ομοφυλόφιλοι και πολλοί ομοφυλόφιλοι που δεν είναι θηλυπρεπείς.

· Και εμένα δεν μου αρέσουν ένα σωρό άνθρωποι και συμπεριφορές, από τις υπερβολικά ναζιάρικες γυναίκες, τους μάτσο πολλά βαρύς άντρες, τους ξενέρωτους τους Ολλανδούς, τους μεθυσμένους Άγγλους κτλ. Είμαι δύσκολος άνθρωπος φαίνεται! Αλλά το γεγονός ότι εμένα δεν μου αρέσουν αυτοί οι χαρακτήρες, δεν σημαίνει ότι έχω και την απαίτηση να χαρακτηριστούν ανώμαλοι ή να θεσμοθετηθούν νομικές διακρίσεις εναντίων τους. Το πολύ πολύ να μην τους καλέσω στο πάρτι γενεθλίων μου!

· Τέλος, είναι και λανθασμένο και ρατσιστικό το να γενικοποιεί κανείς και να βάζει στο ίδιο το τσουβάλι ολόκληρες ομάδες πληθυσμού. Ακόμα και εάν κάποιου δεν του αρέσουν οι κακόμοιροι οι Άγγλοι λόγου χάριν, θα είναι χαζό να απορρίψει όλους τους Άγγλους από πιθανούς φίλους ή συνεργάτες ή πελάτες.

12. Μα δεν μου αρέσει να βλέπω άντρες να φιλιούνται

Το επιχείρημα αυτό είναι παρεμφερές με το προηγούμενο. Όμως εάν σε κάποιον δεν αρέσει, παραδείγματος χάριν, το σούσι, δεν σημαίνει ότι πρέπει να απαγορεύσουμε να δείχνουν ιαπωνέζικα εστιατόρια στην τηλεόραση! Οι σύγχρονες κοινωνίες είναι πλουραλιστικές και συμπεριλαμβάνουν πολλές διαφορετικές ομάδες, συμπεριφορές και δεξιότητες. Και αυτό δεν είναι μόνο αναπόφευκτο, είναι και ευκταίο καθότι δίνει στους ανθρώπους την ελευθερία της επιλογής και στην κοινωνία ένα πολύπλευρο εργατικό δυναμικό. Αλλιώς να ντυνόμαστε όλοι στα γκρι, να έχουμε το ίδιο κούρεμα, να υποστηρίζουμε όλοι την ίδια ομάδα, να βλέπουμε όλοι την ίδια μία ταινία στο σινεμά και να είμαστε όλοι δικηγόροι.

Άλλωστε η θέα ανοικτά gay ανθρώπων ενοχλεί αρκετούς συμπολίτες μας γιατί δεν το έχουν συνηθίσει και τους ξενίζει. Ευτυχώς, ακόμα και στην χώρα μας, οι gay έχουν γίνει πολύ περισσότερο ορατοί, κάτι που θα βοηθήσει να μειωθεί αυτός ο φόβος ή απέχθεια προς κάτι διαφορετικό. Εν τω μεταξύ, μέχρι να γίνει αυτό, εάν δεν αρέσει σε κάποιους, δεν τους εμποδίζει κανείς να αλλάξουν κανάλι ή πεζοδρόμιο. Αυτό κάνω και εγώ με 95% των εκπομπών στην τηλεόραση για πολλούς άλλους λόγους!

13. Μα οι ομοφυλόφιλοι δεν είναι παιδόφιλοι;

Καμία επιστημονική έρευνα (που γνωρίζω εγώ) δεν έχει βρει ότι το ποσοστό των παιδόφιλων gay είναι υψηλότερο από αυτό των παιδόφιλων που είναι ετερόφυλοι.

Αλλά, ξέρετε, ακόμα και να ήταν λίγο μεγαλύτερο το ποσοστό (που δεν είναι), αυτός δεν θα ήταν λόγος καταδίκης της ομοφυλοφιλίας. Είτε για κοινωνικούς ή για γενετικούς λόγους, οι άντρες έχουν μεγαλύτερα ποσοστά παιδόφιλης συμπεριφοράς από τις γυναίκες. Αυτό δεν σημαίνει προφανώς ότι όλο το ανδρικό φύλο είναι παιδόφιλο ή ότι όλοι οι άνδρες πρέπει να υποστούν διακρίσεις και να θεωρούνται ανώμαλοι. Αυτές οι γενικοποιήσεις είναι ρατσιστικές και επικίνδυνες.

14. Μα οι ομοφυλόφιλοι δεν μεταφέρουν αρρώστιες, ιδίως το ΑΙDS;

Κατ’ αρχήν, πρέπει να γίνουν κατανοητά δύο πράγματα:

· Το HIV/ AIDS, όπως και όλες οι σεξουαλικά μεταφερόμενες ασθένειες είναι ασθένειες όλων των ανθρώπων, όχι μόνο των ομοφυλοφίλων. Ένα καλό παράδειγμα είναι η επιδημία AIDS στην Αφρική, όπου τα ποσοστά μόλυνσης σε ορισμένες χώρες ξεπερνούν το 30% και δεν κάνουν διακρίσεις μεταξύ αντρών και γυναικών, παιδιών και μεγάλων, gay και straight.

· Το HIV δεν κολλάει εύκολα και σίγουρα όχι με απλή εισπνοή, χειραψία ή και φιλιά. Το HIV μπορεί να κολλήσει με την απροστάτευτη σεξουαλική επαφή και το αίμα. Άρα δεν υπάρχει κανένας λόγος ρατσισμού και φόβου προς τους οροθετικούς συμπολίτες μας στην καθημερινή μας ζωή, όπως δεν υπάρχει και φόβος προς τους συμπολίτες μας που έχουν π.χ. καρκίνο ή διαβήτη.

· Χωρίς να θέλω να μειώσω τους κινδύνους του HIV ή να καθησυχάσω κανέναν, την σήμερον ημέρα υπάρχουν πολύ καλά φάρμακα για τον ιό και οι ασθενείς μπορούν να ζήσουν μια ικανοποιητική ζωή, πολύ καλύτερη π.χ. από τους διαβητικούς λόγου χάρη.

Ωστόσο, πρέπει να είμαστε ειλικρινείς: το HIV στον δυτικό κόσμο ιδίως είναι περισσότερο διαδεδομένο μεταξύ των gay αντρών. Αυτό συμβαίνει γιατί η πρωκτική σεξουαλική επαφή (ή οποία προφανώς δεν είναι άγνωστη και μεταξύ ετερόφυλων ζευγαριών) είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη για την μετάδοση του ιού, συν το ότι ορισμένοι gay άντρες έχουν ιδιαίτερα έντονη σεξουαλική ζωή (περισσότερο γι αυτό αργότερα).Ωστόσο πιστεύω αυτό δεν είναι καλός λόγος για να καταδικαστεί μια μεγάλη ομάδα του πληθυσμού στην πυρά, καθότι:

· Όπως και ανέφερα και παραπάνω, οι γενικοποιήσεις είναι επικίνδυνες, λανθασμένες και ρατσιστικές. Οι περισσότεροι gay δεν είναι προφανώς οροθετικοί. Άλλωστε ότι οι λεσβίες έχουν πολύ χαμηλότερα ποσοστά HIV και από τους ετερόφυλους. Να ρίξουμε στην πυρά και τους ετερόφυλους;

· Όπως ανέφερα και παραπάνω, το να αποδοκιμάζουμε κάτι, δεν σημαίνει ότι και σταματάει να υπάρχει. Όπως θα εξηγήσω και παρακάτω, η καταπίεση της ομοφυλόφιλης σεξουαλικότητας πιθανόν οδηγεί σε περισσότερες περιστασιακές σχέσεις και κατ’ επέκταση μεγαλύτερη εξάπλωση της επιδημίας του HIV.

· Το HIV είναι μια νέα ασθένεια ή οποία εμφανίστηκε μόλις πριν μερικές δεκαετίες . Είναι πιθανόν σε μερικά χρόνια το HIV να θεραπεύεται πλήρως ενώ να εμφανιστούν άλλες ασθένειες οι οποίες π.χ. είναι περισσότερο κολλητικές για τους λευκούς, ή τους Εσκιμώους, ή τις γυναίκες ή τους ετερόφυλους. Αλίμονο εάν ολόκληρες ομάδες πληθυσμού περιθωριοποιούνται λόγω ασθενειών. Το ακριβώς αντίστροφο χρειάζεται να γίνει.

15. Μα η αποδοχή της ομοφυλοφιλίας δεν θα οδηγήσει σε κατάρρευση της οικογένειας και των ηθικών αρχών; Εάν ανεχτούμε την ομοφυλοφιλία, γιατί να μην ανεχτούμε την κτηνοβασία, η παιδοφιλία και άλλες διαστροφές;

Προσωπικά βρίσκω αυτό ένα περίεργο επιχείρημα, αν και είναι ιδιαίτερα διαδεδομένο ιδίως όταν συζητείται το θέμα των γάμων μεταξύ ατόμων του ιδίου φίλου.

Κάθε συμπεριφορά πρέπει να κρίνεται βάση των δικών της χαρακτηριστικών και επιπτώσεων και όχι για ένα μεταφυσικό φόβο προς οποιαδήποτε αλλαγή: η παιδοφιλία παραδείγματος χάριν είναι καταδικαστέα γιατί συνεπάγεται ψυχολογικά τραύματα των παιδιών που δεν έχουν την δυνατότητα να δώσουν την συγκατάθεση τους. Τα τελευταία 3000 χρόνια, η ανθρώπινη ηθική και κοινωνικές συνήθειες έχουν αλλάξει χιλιάδες φορές χωρίς να πέσει ο ουρανός στο κεφάλι μας που έλεγε και ο Ομπελίξ. Η ισότητα των γυναικών παραδείγματος χάριν, άλλαξε τον γάμο πολύ περισσότερο από η αποδοχή των gay σχέσεων . Η κατάργηση της δουλείας ήταν μια κοινωνική αλλαγή πολύ μεγαλύτερη από το να μην γίνονται διακρίσεις για τους gay συμπολίτες μας. Αλίμονο εάν αρνούμαστε να γίνουν αυτές οι θετικές αλλαγές γιατί ορισμένοι μπορεί να επιχειρηματολογούσαν ότι η ισότητα των γυναικών, ή των μαύρων ή των κολίγων θα οδηγούσε σε ηθική κατάρρευση!

Στην συγκεκριμένη περίπτωση, η κοινωνική αποδοχή των gay συμπολιτών μας, θα ενισχύσει τις ηθικές αρχές – δεν θα τις υπονομεύσει, με ακριβώς τον ίδιο τρόπο που π.χ. η Γερμανική κοινωνία είναι καλύτερη και ηθικότερη τώρα παρά στο ρατσιστικό Ναζιστικό παρελθόν της. Επιπλέον, χωρίς να θέλω να επεκταθώ πολύ στο θέμα του γάμου το οποίο αξίζει το δικό του ξεχωριστό άρθρο, είναι προφανές ότι το να επιτραπούν gay γάμοι ενισχύει τον θεσμό του γάμου καθότι μεγαλύτερο ποσοστό της κοινωνίας μπορεί να διαλέξει να ζήσει υπό αυτό τον θεσμό, σε αντίθεση με τώρα που το νομικό καθεστώς υποχρεώνει ένα μέρος του πληθυσμού να μην έχει μια νομικά (και κατ’ επέκταση κοινωνικά) αποδεκτή μόνιμη σχέση.

16. Μα η ομοφυλόφιλη κουλτούρα δεν είναι σεξομανής;

Είναι αλήθεια ότι σε μεγάλο βαθμό η κυρίαρχη gay κουλτούρα στις μέρες μας, ιδίως η αντρική gay κουλτούρα, δίνει μεγάλη έμφαση σε πολλές και εφήμερες σεξουαλικές σχέσεις. Ωστόσο αξίζει να λάβει κανείς υπόψιν του τα εξής:

· Κατ’ αρχήν, η «ένταση» της σεξουαλικής ζωής των gay είναι υπερτιμημένη. Και αυτό συμβαίνει για πολλούς λόγους:

o Στο πλατύ κοινό αρέσουν τα στερεότυπα και τα αγκαλιάζουν με μεγαλύτερη προθυμία από ότι ίσως θα έπρεπε.

o Η εικόνα της gay κουλτούρας συχνά βασίζεται στην gay νυχτερινή ζωή που διαστρεβλώνει την πραγματική ζωή που ζουν οι περισσότεροι gay. Οι gay ζουν στον ίδιο κόσμο με εμάς, δουλεύουν, πηγαίνουν σε εστιατόρια, σινεμά, ακόμα και σε «straight» bar σαν όλους μας. Όμως, όταν επιλέγουν να παν σε gay, είναι λογικό ότι το κάνουν εν μέρη για να βρουν ταίρι. Όπως και οι Ποντιακές ή Κρητικές οργανώσεις ανά τον κόσμο, όταν βρίσκονται και έχουν το πανηγύρι ή το φεστιβάλ τους, το κάνουν για να χορέψουν τους δικούς τους χορούς και να ακούσουν την δική τους παραδοσιακή μουσική που δεν ακούν αλλού. Αυτό δεν σημαίνει προφανώς ότι οι Κρητικοί χορεύουν πεντοζάλη και ακούν λύρα πρωί μεσημέρι βράδυ και δεν κάνουν τίποτα άλλο!

· Κατά δεύτερο λόγο, ας είμαστε προσεκτικοί πριν λιθοβολήσουμε μια σεξουαλική συμπεριφορά: Όλοι μας είμαστε παιδιά της σεξουαλικής απελευθέρωσης της δεκαετίας του 60, και πρέπει να κατανοήσουμε ότι μια ελεύθερη σεξουαλική ζωή είναι βασική ανθρώπινη ελευθερία. Προφανώς η κάθε υπερβολή μπορεί να οδηγήσει σε διάφορα προσωπικά και κοινωνικά προβλήματα και προφανώς ο καθένας από εμάς έχει το δικαίωμα να αποφασίζει τι νομίζει τι θεωρεί αυτός υπερβολικό και τι θεμιτό. Αλλά καλό είναι να είμαστε και λίγο διαλλακτικοί σε αυτά τα θέματα καθότι αυτό που εσείς τώρα θεωρείτε αυτονόητο (πχ συμβίωση πριν τον γάμο) ήταν τρομερό ταμπού μόλις πριν μερικές δεκαετίες και εσείς θα θεωρούσασταν ανώμαλος και επικίνδυνος.

· Όπως προανέφερα, και με κίνδυνο να γίνω κουραστικός, το να καταδικάζεται μια ολόκληρη κοινωνική ομάδα εξαιτίας των συμπεριφορών ορισμένων είναι ρατσιστικό και αντιπαραγωγικό. Εάν κάποιος είναι ενάντια στην σεξουαλική συμπεριφορά ορισμένων (gay και straight) ας σκεφτεί τι μπορεί να γίνει για να αλλάξει η συμπεριφορά τους ή, στην χειρότερη περίπτωση, αν δεν κρατιέται, ας αποδοκιμάσει τα συγκεκριμένα άτομα με την συμπεριφορά αυτή. Το να καταδικαστεί μια ολόκληρη κοινότητα δεν βελτιώνει το πρόβλημα, απλώς δημιουργεί άδικες διακρίσεις.

· Τέλος, η αποδοχή της ομοφυλοφιλίας από την ευρύτερη κοινωνία είναι πιθανόν να οδηγήσει σε σταθερότερες gay σχέσεις και λιγότερη έντονη σεξουαλική ζωή, παρά το αντίθετο. Είναι προφανές ότι εάν το να συμβιώνουν δύο άτομα του ιδίου φύλου είναι καταδικαστέο, τα άτομα αυτά θα δυσκολευτούν να δημιουργήσουν σταθερές σχέσεις και θα καταλήξουν να έχουν πολλές κρυφές σεξουαλικές επαφές. Γι αυτό και οι «ηθικές» αντιρρήσεις στο να επιτραπεί ο γάμος μεταξύ ομοφύλων είναι το λιγότερο αντιπαραγωγικές.

17. Μα οι ομοφυλόφιλοι δεν είναι δυστυχισμένοι;

Πολλοί γονείς δεν θέλουν να είναι το παιδί τους ομοφυλόφιλο γιατί πιστεύουν ότι θα είναι δυστυχισμένο. Αυτή η ανησυχία είναι υπερβολική. Δεν υπάρχει τίποτα στην ομοφυλοφιλία που προδιαθέτει τα άτομα να έχουν κατάθλιψη ή δυστυχία. Άλλωστε ο όρος «gay» σημαίνει χαρούμενος στα Αγγλικά! Επίσης, την σήμερον ημέρα, ιδίως στις μεγάλες πόλεις μπορεί κανείς να ζει μια πολύ ευχάριστη ζωή ως ανοιχτά gay άτομο χωρίς μεγάλα προβλήματα. Ωστόσο, είναι αλήθεια ότι οι διακρίσεις και προκαταλήψεις παραμένουν και σε ορισμένες περιπτώσεις αυτές, και όχι η ομοφυλοφιλία η ίδια, μπορούν να δημιουργήσουν ψυχολογικά προβλήματα σε gay άτομα, ιδίως νέους που προσπαθούν να βρουν τον εαυτό τους. Γι αυτό και όσοι γονείς αγαπάνε το παιδί τους, δεν πρέπει να το καταπιέζουν ή πόσο παραπάνω να το «γιατρέψουν» από την ομοφυλοφιλία αλλά αντίθετα να το αποδεχτούν και ίσως και να παλέψουν στο πλευρό του εάν χρειαστεί.

Αυτά τα ολίγα, όσοι καταφέρατε να φτάσετε στο τέλος αυτού του άρθρου, ευχαριστώ για την υπομονή σας και θα χαιρόμουν να διαβάσω τα σχόλια σας.

Εκλογές 2009 ....μία απ' τα ίδια!

Μερικές σκέψεις και προβληματισμοί για τις επικείμενες εκλογές.

Ποιες είναι οι επιλογές μας; Μα τί άλλο από το χρώμα του "πατερούλη" στο κυβερνητικό θώκο! Μπλέ ή πράσινο; Το κόκκινο, μαύρο ή το ρόζ είναι για την ανάλογη γαρνιτούρα.

Δηλαδή αυτό που παίζεται τελικά είναι το είδος του κρατισμού και των θεραπαινίδων του, που θα αναλάβει για λίγο το τιμόνι του ελληνικού Τιτανικού, ενώ η ορχήστρα θα παιανίζει και εμείς θα "άδωμεν" στο καράβι που έχει πάρει ήδη κλίση.

Μα καλά, δεν υπάρχει οδός διαφυγής; Ναι, υπάρχει αλλά όπως συνήθως συμβαίνει σε κάθε αποτοξίνωση από ουσίες, η θεραπεία είναι επώδυνη. Δεν είναι εύκολο να αποσύρεις το μπώλ με τα στεροειδή από το κρατικοδίαιτο οικονομικό μας σύστημα χωρίς τα σχετικά συμπτώματα στέρησης. Κανένας μεταπολεμικός κυβερνήτης δεν είχε το σθένος ή και τη θέληση να το πράξει. Το ίδιο ισχύει λίγο-πολύ και στις υπόλοιπες οικονομίες του πάλαι ποτέ "δυτικού κόσμου" με πρωθιέρεια τις ΗΠΑ ιδίως επί αρχι-αλχημιστού Greenspan και του διαδόχου αυτού Bernanke.

Αυτό που έχει μείνει σαν επωδός να ηχεί ακόμα στ' αυτιά της κοινωνίας μας είναι ότι για όλα φταίει ο φιλελευθερισμός που έγινε κάτι σαν ο αποδιοπομπαίος τράγος "du jour"...

Περνάει τελικά κρίση ο καπιταλισμός; Σίγουρα αυτό που ξέραμε και μας είχαν σερβίρει σαν καπιταλισμό δεν έχει πολλά ψωμιά ακόμα. Ήδη η Βαβέλ του κυβερνητικού χάρτινου χρεω-γραφικού χρήματος έχει γείρει, όπως μαρτυρά η υπό εξαφάνιση βάση του χρυσού (gold basis). Το αρνητικό κοντάνγκο για πρώτη φορά στα χρονικά της οικονομίας είναι ante portas, όπως λέει και ο καθηγητής Fekete σε προηγούμενο ποστ.

Όμως αυτό δεν ήταν ποτέ καπιταλισμός. Ήταν μία μορφή "πατερναλιστικού σοσιαλισμού" με καπιταλιστικές αποχρώσεις. Αλλού με περισσότερες αλλού λιγότερες κρατιστικές πολύχρωμες ανταύγειες.

Τελικά μήπως ο αμιγής καπιταλισμός είναι μία ουτοπία ή μήπως ο φόβος -ή μάλλον ο τρόμος- μπροστά στην ελευθερία, στον απογαλακτισμό από τα εκάστοτε μαμα-σοσιάλ και την ενηλικίωση των πολιτών δεν του επέτρεψαν ποτέ να λειτουργήσει όπως θα έπρεπε; Κάτι σαν το σύνδρομο Πήτερ Παν σε κοινωνική κλίμακα.

Μία καθαρή φωνή από το παρελθόν (άσχετα εάν διαφωνώ με την άποψή του για το κανόνα χρυσού) είναι εκείνη του Milton Friedman που με λίγα και μεστά λόγια περιγράφει την φιλελεύθερη άποψη για την ουσία του καπιταλισμού μέσα σε μία κοινωνία ελευθέρων ανθρώπων.
Άς ηχήσει η φωνή της λογικής του ακολουθώντας σαν απόηχος όσους θα πάνε να ψηφίσουν...

Απαραβίαστα Δικαιώματα

Με την Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας των ΗΠΑ, ο Thomas Jefferson μας έδωσε ένα από τα σημαντικότερα κείμενα της φιλελεύθερης παράδοσης.

Είναι η πρώτη ίσως φορά στην ιστορία του πολιτισμού μας που οι πολίτες αποφασίζουν να πάρουν τις τύχες τους στα χέρια τους όχι υποκινούμενοι από εθνικά, φυλετικά ή θρησκευτικά ιδεώδη, αλλά τοποθετώντας στην πρώτη γραμμή των διεκδικήσεών τους τρία συγκεκριμένα και απαραβίαστα Δικαιώματα:

Δεχόμαστε τις εξής αλήθειες ως αυταπόδεικτες, πως όλοι οι άνθρωποι δημιουργούνται ίσοι, και προικίζονται από τον Δημιουργό τους με συγκεκριμένα απαραβίαστα Δικαιώματα, μεταξύ των οποίων είναι το δικαίωμα στη Ζωή, το δικαίωμα στην Ελευθερία, και το δικαίωμα στην επιδίωξη της Ευτυχίας.

Στο στόχαστρο του κειμένου ήταν φυσικά οι δυναστικές πολιτικές του Βασιλιά και του αριστοκρατικού του κύκλου, αλλά το όραμα ήταν για μια κυβέρνηση με στόχο την ασφάλεια και την ευτυχία των πολιτών. Και τα κατάφεραν. Παρά τις όποιες ατέλειες, τα πιθανά πισωγυρίσματα κατά καιρούς, την επιρροή στην κυβέρνηση των εκκλησιών που ο Jefferson προσπάθησε με κάθε τρόπο να αποφύγει, οι ΗΠΑ παραμένουν παράδειγμα φιλελεύθερης δημοκρατίας που κανείς δεν μπορεί πια να αγνοήσει.

Πως όποτε μια Μορφή Κυβέρνησης γίνεται καταστροφική για τους σκοπούς αυτούς, είναι Δικαίωμα του Λαού να την αλλάξει ή να την καταργήσει, και να εγκαταστήσει νέα Κυβέρνηση θέτοντας τα θεμέλιά της σε τέτοιες αρχές και οργανώνοντας τις εξουσίες της σε τέτοια μορφή, ώστε να φανεί πιθανότερο να επιφέρει την Ασφάλεια και την Ευτυχία του.

Αν και αρκετά από τα ιδεώδη της Αμερικανικής Επανάστασης έχουν πια ενσωματωθεί στο σύστημα διακυβέρνησης των περισσότερων κρατών του Δυτικού Κόσμου, υπάρχουν ακόμη και σήμερα κίνδυνοι και ατέλειες που οφείλουμε να αντιμετωπίσουμε. Η αρχή της διάκρισης των εξουσιών αποτελεί για τη χώρα μας ακόμη μακρινό όνειρο. Την καταπιεστική αριστοκρατία έχει αντικαταστήσει η μετριοκρατία των κρατικών γραφειοκρατών που κάθε άλλο παρά στόχο τους έχουν την εξυπηρέτηση του πολίτη. Το ‘τοίχος του διαχωρισμού’ μεταξύ εκκλησίας και κράτους αδυνατεί να χτιστεί πάνω σε ένα σύνταγμα που κυριαρχείται από μεταφυσικές στατιστικές και εξυπηρετήσεις των συμφερόντων της οργανωμένης εκκλησίας. Η ελευθερία της έκφρασης έχει πνιγεί πίσω από πλήθος αστερίσκων.

Έχει καταστήσει [ο Βασιλιάς] τους Δικαστές εξαρτώμενους μόνο από τη Βούλησή του για τη θητεία τους, και του ποσού και της καταβολής του μισθού τους. […]
Έχει θεσμοθετήσει πολυάριθμες νέες θέσεις και έστειλε εδώ ορδές υπαλλήλων που καταπιέζουν το λαό μας και απομυζούν τα υπάρχοντά του.

Ο Δ. Σολωμός μας πληροφορεί ότι με την Ελληνική Επανάσταση «Γκαρδιακά χαροποιήθει / και του Βάσιγκτον η γη, / και τα σίδερα ενθυμήθει / που την έδεναν κι αυτή.» Δεν είμαι τόσο σίγουρος ότι κι ο Jefferson θα μοιραζότανε τον ίδιο ενθουσιασμό αν έβλεπε την κατάσταση της σημερινής μας Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας.

Χωρίς αμφιβολία, η χώρα μας βιώνει την πιο δημοκρατική περίοδο της ιστορίας της. Το έλλειμμα όμως ατομικής ελευθερίας και δημοκρατικής διοίκησης της πολιτείας είναι δυστυχώς ακόμη μεγαλύτερο απ’ ότι θα έπρεπε να ανεχόμαστε.
Αντί των δικαιωμάτων στη Ζωή, την Ελευθερία και την επιδίωξη της ευτυχίας, έχουμε επιτρέψει να μας καθοδηγεί ο πατερναλισμός ενός κράτους ρυθμιστή των πάντων, μια δικαιοσύνη εξαρτημένη από πολιτικές και μη εξουσίες και μια εκκλησία που εξακολουθεί να καθορίζει και τη μορφή και την πορεία της δημοκρατίας μας.

Κράτος:το φιλελεύθερο εργαλείο

Νομίζω ότι τα πράγματα είναι λίγο περίεργα...Κοιτάζοντας τον τελευταίο καιρό δύο από τα καλύτερα blogs που παρακολουθώ, του Greek Rider και της Cynical, είναι αλήθεια πως έχω ανησυχήσει.Και αυτό γιατί έχουν βαλθεί να αποδείξουν πως αυτό που (κακώς, πολύ κακώς) ονομάζεται "νεοφιλελευθερισμός" (επιτρέψτε μου να το αποκαλώ "νεοσυντηρητισμό" από δω και πέρα και για την υπόλοιπη ζωή μου) είναι ασυνάρτητος, γεμάτος αντιφάσεις, απάνθρωπος σαν ιδεολογία και σαν πράξη και καταστροφικός για την ευημερία.Μην παρεξηγηθώ:ο νεοσυντηρητισμός αποτελεί την αιτία όλων των κακών για όσους μπορούν να συλλαβήσουν τη λέξη (είναι αυτό που λέει ο Μανδραβέλης, ότι στην Ελλάδα έχουμε το "μεταφυσικό φιλελευθερισμό", την ιδεοληψία ότι ο νεοφιλελευθερισμός ευθύνεται για τα πάντα!)!Απλά πίστευα ότι μορφωμένα, ψαγμένα και ιδιαιτέρως σκεπτόμενα άτομα, όπως οι παραπάνω bloggers θα είχαν βαρεθεί να κάνουν αυτή τη δουλειά εδώ και πολύ καιρό.Δράττομαι και της ευκαιρίας να δώσω και ένα περίγραμμα των σκέψεων μου για το κράτος.Και να υποστηρίξω γιατί αυτές είναι πολύ πιο φιλελεύθερες από διάφορες συντηρητικές ακρότητες...

Κατ'αρχάς, νομίζω πως οποιαδήποτε νέα κριτική εναντίον του νεοσυντηρητισμού είναι πλέον άχρηστη.Και αυτό γιατί αυτό το πράγμα...ουσιαστικά δεν υπάρχει!Δεν υπάρχει ως ιδεολογία και ούτε καν ως πρακτική με την έννοια που ακούγεται!Οι φιλελεύθεροι έχουν βαρεθεί να δηλώνουν πως οι νεοσυντηρητικοί δεν τους εκφράζουν και το μόνο που μπορώ εγώ να δω σα "νεοφιλελεύθερο", με την έννοια των κριτικών, είναι το ρεπουμπλικανικό κόμμα στην Αμερική.Για να μιλήσεις όμως για μια ιδεολογία χρειάζεσαι βιβλία, άρθρα, δημοσιεύσεις, στοχαστές και διανοητές.Αυτή τη λατρεία προς την αγορά δεν υπάρχει κανείς άνθρωπος με σώας τας φρένας που να την υπερασπίζεται σε τέτοιο βαθμό.Αυτοί που το κάνουν δεν είναι εκπρόσωποι κάποιας συγκροτημένης ιδεολογίας αλλά...καθάρματα!Είναι ασυνήδειτοι μεγαλοκαπιταλιστές, καθάρματα που προσπαθούν να εκμεταλλευτούν τα πάντα για να βγάλουν λεφτά, τα golden boys και οι μεγαλολομπίστες που δίνουν τα λεφτά τους για να στηρίξουν την εκστρατεία της Πέιλιν!Αυτούς αν τους ρωτήσεις δεν ξέρουν τι θα πει φιλελευθερισμός και δεν έχουν ιδέα περί μηχανισμών κατανομής των πόρων, κοινωνικής δικαιοσύνης, αοτελεσματικότητας της αγοράς κλπ.Απλά θέλουν να βγάζουν λεφτά και δεν τους νοιάζει ποσός ποιον και πόσο θα τον εκμεταλλευτούν.Δεν απαντούν με τα λόγια κάποιου διανοητή-φιλοσόφου-εκπροσώπου της ιδεολογίας τους:δεν έχουν ιδεολογία για να της προσδώσει κανείς και κάποιο όνομα (και δη ένα όνομα που συκοφαντεί ένα από τα μεγαλύτερα φιλοσοφικά ρεύματα της Ιστορίας, το βασικό απόγονο του πολιτισμού και το θεμέλιο του δυτικού πολιτισμού).Έχουν στόχο το κέρδος και την επιρροή-και δεν ξέρω γιατί σε αυτή την κατηγορία ανθρώπων πρέπει να δώσουμε όνομα...

Δε βλέπω λοιπόν γιατί κάποιος να καταναλώνει φαιά ουσία για να δείξει ότι ένα ασυνάρτητο πράγμα είναι...ασυνάρτητο!Αν θέλει κάποιος την απληστία, την ανηθικότητα και το συντηρητισμό (δηλαδή πράγματα με καλώς ορισμένο περιεχόμενο εδώ και χρόνια) να τα αποκαλεί "νεοφιλελευθερισμό" μπορεί να το κάνει, αν και ως φιλελεύθερος νιώθω λίγο προσβεβλημένος.Πριν αρχίσω τα του κράτους να θυμίσω ότι υπάρχει ένα πράγμα στο οποίο πιστεύουν όλοι οι φιλελεύθεροι (από το Μιλλ μέχρι το Νόζικ) είναι ότι ο ελεύθερος ανταγωνισμός είναι η πιο κατάλληλ μορφή οικονομικής οργάνωσης των αγορών.Δε βλέπω, λοιπόν, γιατί να κοτσάρεις το συνθετικό "φιλελεύθερος" σε ανθρώπους που υποστηρίζουν τα τεράστια ιδιωτικά μονοπώλια και τις ανεπιθύμητες επιχειρηματικές πρακτικές-ανηθικότητες.

Νομίζω πως από τον Λοκ και μετά όλοι οι λογικοί άνθρωποι συμφωνούν στις πολιτικές-κοινωνικές ελευθερίες που οι φιλελεύθεροι πρώτοι διακήρυξαν και ζήτησαν, οπότε ένα κείμενο για το θέμα αυτό το 2009 θα ήταν λίγο περιττό.Το βασικό ζήτημα έγκειται στην παρέμβαση του κράτους στην οικονομική ελευθερία με ό,τι αυτή συνεπάγεται.Ας δούμε τι πιστεύει ένας φιλελεύθερος, λοιπόν...Ο φιλελεύθερος πιστεύει στο ΕΛΑΧΙΣΤΟ ΔΥΝΑΤΟ ΚΡΑΤΟΣ.Θα το ξαναγράψω για να το προσέξουμε:ΕΛΑΧΙΣΤΟ ΔΥΝΑΤΟ ΚΡΑΤΟΣ.Προσοχή γιατί όλες οι λέξεις παίζουν ρόλο στη φράση αυτή και γι' αυτό τις βάλαμε.Τι συμπεράσματα βγαίνουν;Πρώτον, ο φιλελεύθερος θεωρεί απαραίτητη την ύπαρξη της συγκεκριμένης ένωσης πολιτών με το όνομα κράτος/πολιτεία(state).Τη θεωρεί απαραίτητη για πολλούς λόγους (π.χ. κράτος δικαίου, κράτος πρόνοιας, προστασία ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι μερικοί λόγοι) και δεν μπορεί να δει την κοινωνία χωρίς αυτό-θα ήθελε, γιατί δεν θα επιθυμούσε κανένα φραγμό στην ατομική ελευθερία, αλλά ξέρει, από το Χομπς και μετά, πως η ανεξέλεγκτη ελευθερία του ενός αποτελεί περιορισμό στην ελυθερία του άλλου.Γι' αυτό βάλαμε τη λέξη "κράτος" στην παραπάνω τριάδα:επειδή ο φιλελεύθερος πιστεύει ότι η λειτουργία του κράτους είναι ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ.

Δεύτερον, η λειτουργία αυτή πρέπει να είναι εργαλειακή και στο ΕΛΑΧΙΣΤΟ ΔΥΝΑΤΟ επίπεδο.Ο φιλελευθερισμός ξεκίνησε ως πολέμιος ενάντια στη μοναρχία και τον απολυταρχισμό και από τότε είναι ιδιαίτερα καχύποπτος ως προς οποιαδήποτε αρχή/κράτος.Δε βλέπει την εξουσία (κράτος) ως κάτι το ανώτερο, που βρίσκεται πέρα και πάνω από το άτομο και ξέρει καλύτερα από το ίδιο τα άτομο ποιο είναι το καλύτερο γι'αυτό.Το κράτος είναι ένα εργαλείο που αν χρησιμοποιηθεί σωστά έχει τη δυνατότητα να κάνει τη ζωή των ανθρώπων καλύτερη (και πιο ελεύθερη και πιο πλούσια).Αυτό το υποστηρίζουν όλοι οι φιλελεύθεροι (εκτός από κάποιες ακραίες εξαιρέσεις τύπου Rothbard και διάφορων αναρχοφιλελευθέρων) από τον Λοκ μέχρι τον Keynes, τον Χάγιεκ και τον Rawls:το κράτος είναι ένα εργαλείο.Όλη η συζήτηση γίνεται (και εκεί βρίσκονται και οι διαφωνίες στο φιλελεύθερο χώρο π.χ. μεταξύ Νozick και Rawls) για το ποια πρέπει να είναι τα όρια αυτού του κράτους για να κάνει όντως την κοινωνία δικαιότερη και πιο ελεύθερη χωρίς να παραβιάζει την ατομική ελευθερία (η προσέγγιση είναι ξεκάθαρα ατομοκεντρική-το κέντρο της κοινωνίας είναι το άτομο και τα πιο σημαντικά πράγματα είναι η ατομική ελευθερία και η ατομική ευημερία).

Πάμε στις πιο παρεξηγημένες λέξεις:στο ΕΛΑΧΙΣΤΟ ΔΥΝΑΤΟ πρέπει να κυμαίνεται η κρατική παρέμβαση σε όλες τις σφαίρες-πολιτική, κοινωνία, οικονομία.Και οι δύο λέξεις έχουν σημασία!Δεν πρέπει να διαβάζουμε μόνο το "ελάχιστη" αλλά "ελάχιστη δυνατή"!Αυτό σημαίνει ότι ο φιλελεύθερος πιστεύει ότι το κράτος ΠΡΕΠΕΙ να παρεμβαίνει αλλά ΜΟΝΟ όπου χρειάζεται και η παρέμβαση του μπορεί να κάνει τα πράγματα καλύτερα.Οποιαδήποτε άλλη παρέμβαση είναι καταχρηστική και παραβιάζει την ατομική ελευθερία.Προσοχή:και η ελάχιστη παρέμβαση αποτελεί παραβίαση της ατομικής ελυθερίας, αλλά ο φιλελεύθερος τη θεωρεί απαραίτητη για να εξασφαλίσει το μέγιστο ίσο δυνατό βαθμό ελευθερίας για όλους!Π.χ. το να κλείνεις ανθρώπους στη φυλακή αποτελεί παραβίαση της ατομικής τους ελευθερίας.Ο φιλελεύθερος, όμως, τη δέχεται -αρκεί να γίνεται σε πολιτισμένες συνθήκες και όχι όπως στις ελληνικές φυλακές-και την επικροτεί για να προστατεύσει την ελευθερία των υπολοίπων από κάποιον που παραβίασε τους συμφωνημένους νομικούς περιορισμούς.Εδώ το κράτος πρέπει να παρέμβει αλλά σεβόμενο την ατομική ελευθερία του φυλακισμένου (και αφού έχουν τηρηθεί οι βασικές αρχές του κράτους δικαίου κλπ) και μόνο μέχρι το σημείο που είναι απαραίτητο-οποιαδήποτε φυλάκιση χωρίς λόγο δεν επιτρέπεται.

Η φιλελεύθερη αρχή της ελάχιστης παρέμβασης τηρείται για δύο λόγους:α)κρατική παραβίαση σημαίνει παραβίαση ατομικής ελευθερίας και αυτή πρέπει να τηρείται στο ελάχιστο δυνατό επίπεδο και β)τα πράγματα χωρίς την κρατική παρέμβαση γίνονται καλύτερα.Θα τελειώσουμε με μερικές εφαρμογές στην οικονομική ζωή για να γίνουμε κατανοητοί.Είπαμε πως το κέντρο της φιλελεύθερης σκέψης είναι η ατομική ελευθερία και η προστασία της (απέναντι σε οποιαδήποτε εξουσία/αρχή).Δυστυχώς, όμως, όπως είπε και ο Σεν (δηλαδή ποιος Σεν;!Ο Μαρξ το είπε αλλά λέμε τώρα...) κάτω από ένα επίπεδο ευημερίας ο άνθρωπος δεν μπορεί να απολαύσει τον οσοδήποτε μεγάλο βαθμό ελευθερίας.Γι'αυτό και ο Χάγιεκ αφιερώνει το μεγαλύτερο μέρος του σημαντικότερου βιβλίου του (τη..."συνταγή ελευθερίας" του, το μανιφέστο του-ας μην ξεχνάμε ότι για ένα φιλελεύθερο η ατομική ελυθερία είναι το κέντρο της σκέψης του), του "Συντάγματος της ελευθερίας", στο κράτος πρόνοιας.Γι'αυτό και ο Keynes είπε ότι "μακροπρόθεσμα θα είμαστε όλοι νεκροί" και ζήτησε την κρατική παρέμβαση στις περιόδους των οικονομικών κρίσεων, γι'αυτό και ο Rawls ζητάει τη δικαιοσύνη ως ακριβοδικία, γι'αυτό και ο Friedman (όχι ο οποιοσδήποτε κευνσιανός αλλά ο Friedman!!!) ζήτησε τήν καθιέρωση του ελάχιστου εισοδήματος για όλους. Απλά η φιλελεύθερη βιβλιογραφία προσπαθεί να βρεί τους τρόπους να γίνει αυτή η παρέμβαση χωρίς να παραβιάζεται η ατομική ελευθερία και όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικά.

Και εκεί που έχει καταλήξει είναι ότι τα πράγματα γίνονται καλύτερα όταν γίνονται μόνα τους.Όταν υπάρχει κοινωνία πολιτών, αυτοοργάνωση, ελεύθερο εμπόριο και ελεύθερος ανταγωνισμός.Οι παρεμβάσεις γίνονται μόνο εκεί που η ελευθερία αδυνατεί να συνδυαστεί με αποτελεσματικότητα και παράγει προβλήματα:εξωτερικότητες, δημόσια αγαθά, φυσικό μονοπώλιο, μεγάλη φτώχεια (ναι, η πραγματικά μεγάλη φτώχεια είναι στρέβλωση!).Αλλιώς το κράτος πρέπει να μένει έξω από τη ζωή των πολιτών.Ο φιλελεύθερος έλαβε υπόψην του το Μαρξ που τον κατηγόρησε για στείρα δικαιωματοκρατία και του λέει:εξασφαλίζω ένα δίκτυ προστασίας της ευημερίας για όλους!Το τι θα πρέπει να περιλαμβάνει, με τι φορολογία θα το εξασφαλίζουμε κλπ θα τα βρούμε και ίσως και να διαφωνούμε μεταξύ μας, αλλά κανείς δεν θα πεθαίνει στο δρόμο ή θα περνάει όλη του τη ζωή άνεργος αν θέλει να δουλέψει!

Προφανώς και δεν είναι όλοι οι φιλελεύθεροι ίδιοι και δεν υποστηρίζουν τα ίδια ακριβώς πράγματα.Απλά ένιωσα μια ανάγκη να θυμίσω την πίστη στο ελάχιστο δυνατό κράτος, τι ακριβώς σημαίνει αυτό και ποιοι είναι οι πραγματικοί φιλελεύθεροι.Έτσι, για να αποτινάξω τη ρετσινιά του νεοφιλελεύθερου/νεοσυντηρητικού και του ό,τι αυτός ο άθλιος χαρακτηρισμός συνεπάγεται, από πάνω μου.

Η επόμενη μέρα του Πέτρου Τατούλη

Τα συντηρητικά κόμματα δεν υπήρξαν ποτέ φιλόξενα στις φιλελεύθερες ιδέες.

Η ανάγκη αντίστασης στην απειλητική ανάπτυξη του μαρξιστικού σοσιαλισμού οδήγησε, τις τελευταίες κυρίως δεκαετίες του προηγούμενου αιώνα, φιλελεύθερους διανοούμενους και πολιτικούς στην συνεργασία με κεντροδεξιά συντηρητικά κόμματα. Η πρόσκαιρη αυτή συνεργασία συντηρητικών και φιλελευθέρων, είχε μεν ως αποτέλεσμα την πτώση του Τείχους και την ουσιαστική υποχώρηση του μαρξιστικού σοσιαλισμού στις περισσότερες χώρες της Δύσης, δημιούργησε όμως την ψευδή εντύπωση ότι η κεντροδεξιά αποτελεί όντως το φυσικό χώρο των φιλελεύθερων ιδεών.

Όσο όμως η απειλή του κομουνισμού ξεθώριαζε και τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα άρχιζαν να αποδέχονται φιλελεύθερες πρακτικές, τα συντηρητικά κόμματα άρχισαν σιγά-σιγά να παίρνουν αποστάσεις από τους φιλελεύθερους συμμάχους τους και να επιστρέφουν στο συντηρητικό τους παρελθόν. Το φαινόμενο Καραμανλή είναι ακριβώς το αποτέλεσμα αυτής της πορείας.

Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν, ακόμη και σήμερα στελέχη και ψηφοφόροι της Ν.Δ. που αισθάνονται ίσως 'ενστικτωδώς φιλελεύθεροι' και που αντιλαμβάνονται τις ιδέες τους ως κομμάτι μιας ευρύτερης φιλελεύθερης παράδοσης. Αυτούς τους συμπολίτες μας θέλησε προφανώς να εκφράσει με τις δηλώσεις του ο Πέτρος Τατούλης - τους συμπολίτες μας που, παρά τις διαβεβαιώσεις του πρωθυπουργού για το αντίθετο, είχαν ακόμη την ψευδαίσθηση ότι η ΝΔ ήταν ικανή να κάνει όσα η κυβέρνηση Σημίτη δεν ήθελε ή δεν τολμούσε. Πολύ σωστά, ο Πέτρος Τατούλης δήλωνε στο συνέδριο της Φιλελεύθερης Συμμαχίας:

Η κεντροδεξιά τα τελευταία χρόνια έχει αποβάλει από το λεξιλόγιό της κάθε αναφορά στην έννοια «φιλελευθερισμός». Υπό την πίεση των ακραίων στοιχείων και του λαϊκισμού βρίσκεται σε χαρακτηριστική αδυναμία να διατυπώσει ένα συγκροτημένο πολιτικό όραμα.

Η ηγεσία της ΝΔ, με την απομάκρυνση Τατούλη, παραμένει απολύτως συνεπής με τη μέχρι σήμερα στάση της. Απαγόρευση της διαφωνίας και της κριτικής. Σκληρή τιμωρία σε όσους αρνούνται να γίνουν φερέφωνα της κεντρικής γραμμής του κόμματος. Επιλέγει την επιβεβαίωση της εξουσίας της από το πρόσκαιρο πολιτικό κόστος του ανοιχτού διαλόγου, και καταδικάζει τη χώρα μας στην επανίδρυση του κρατικισμού.

Ο κ. Τατούλης τόλμησε – παρά τις θεωρίες συνωμοσίας, τα ψευτοδιλλήματα («Καραμανλής ή χάος»!;) και το προσωπικό πολιτικό κόστος – να συγκρουστεί με τον ίδιο του τον εαυτό. Η ελπίδα μου είναι και οι υπόλοιποι κρυπτο-φιλελεύθεροι οπαδοί της ΝΔ να 'βγουν από την ντουλάπα' και να αποδεχτούν δημόσια τις ιδέες τους. Χωρίς το φόβο του αποκλεισμού. Χωρίς το φόβο της περιθωριοποίησης.

Η επόμενη μέρα είναι δύσκολη. Όχι όμως τόσο αφόρητη όσο η σιωπή.

Ένα όραμα για την Ελλάδα…

Στους σοσιαλιστές όλων των κομμάτων

The statesman who should attempt to direct private people in what manner they ought to employ their capitals, would not only load himself with a most unnecessary attention, but assume an authority which could safely be trusted, not only to no single person, but to no council or senate whatever, and which would nowhere be so dangerous as in the hands of a man who had folly and presumption enough to fancy himself fit to exercise it. (Adam Smith, The Wealth of Nations: Books IV-V)

Πόση δυστυχία θα είχαμε αποφύγει αν δεν προσπαθούσαμε επιμελώς να αγνοήσουμε τα λόγια αυτά του Adam Smith!

Το πρόβλημα με τα μεγάλα συλλογικά οράματα είναι η αυτή τους ακριβώς η αλαζονική πίστη ότι μπορούν να ερμηνεύσουν καλύτερα τις ανάγκες μας, απ’ ότι θα μπορούσαμε εμείς οι ίδιοι, κι ότι αντιπροσωπεύουν αυτό που στα μάτια των οπαδών τους φαντάζει ως ‘κοινή λογική’, ‘κοινό καλό’, ‘σωστός δρόμος’. 

Σήμερα πλέον, ακόμη και φανατικοί κρατιστές των προηγούμενων δεκαετιών αποδέχονται την ανωτερότητα της ανοιχτής κοινωνίας και στρέφουν για πάντα την πλάτη τους στο κράτος σχεδιαστή, τα συλλογικά οράματα και τις κατευθυνόμενες οικονομίες. Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι γίνανε όλοι laissez-fair φιλελεύθεροι. Όχι. Η έννοια του κράτους ρυθμιστή, του κράτους που παρεμβαίνει ‘διορθώνοντας’ τις αποτυχίες της αγοράς, ακόμη και του κράτους πρόνοιας, είναι ακόμη κοντά μας και δύσκολα θα τις αποχωριστούμε στο άμεσο μέλλον. Η νοσταλγία όμως του κράτους μοχλού εξυπηρέτησης ενός κοινού οράματος έχει πια – ευτυχώς – περιοριστεί στο περιθώριο των δύο πολιτικών άκρων.

Πώς να ερμηνεύσουμε λοιπόν τα παρακάτω λόγια του Στ. Μάνου; (Πώς οραματίζομαι την «τρίτη λύση», Η Καθημερινή, 14/9/2008).

Για να επιστρέψουμε στον σωστό δρόμο, προτείνω ένα όραμα για την Ελλάδα στηριγμένο στην ανάλυση των συγκριτικών της πλεονεκτημάτων:

- Ιστορία, πολιτισμός, περιβάλλον, ναυτιλία.

- Ιστορία, ήλιος και θάλασσα.

Ζητώ να αναδιατάξουμε το κράτος ώστε να υπηρετεί αυτό το όραμα. Να πούμε ότι αυτά προηγούνται και τα υπόλοιπα έπονται. Να οργανώσουμε αντίστοιχα το κράτος.

Είναι δυνατό ένας από τους πιο ένθερμους υποστηρικτές του φιλελευθερισμού στη χώρα μας να μας προτείνει την ‘αναδιάταξη του κράτους’ ώστε να υπηρετήσει ένα ακόμη συλλογικό όραμα; Αντί ν’ ανοίξουμε την οικονομία μας ώστε κάθε πολίτης να μπορεί ελεύθερα και ανεμπόδιστα να παλέψει για την υλοποίηση του προσωπικού του οράματος, θα επιτρέψουμε μια επανάληψη της μεταπολίτευσης; Κι όμως, αυτό είναι που φαίνεται να υποστηρίζει ο κ. Μάνος.

Μόνο που ετούτη τη φορά, αντί να επιδοτούμε «θνησιγενείς βιομηχανίες», θα επιδοτούμε – «πλουσιοπάροχα» μάλιστα – αρχαιολογικές σχολές και πανεπιστημιακά παραρτήματα. Θα αντικαταστήσουμε δηλαδή τους κρατικοδίαιτους μεταπράτες και αγρότες της δεκαετίες του 1980 με κρατικοδίαιτους αρχαιολόγους και ιστορικούς. Ίσως, αδυνατώντας να κατανοήσω που βασίζεται η πεποίθησή του ότι η Ελλάδα μπορεί «να επιδιώκει την αριστεία» στην ιστορία και τον πολιτισμό, αδικώ το όραμα του κ. Μάνου. Δύσκολα όμως μπορεί να πειστεί κανείς ότι το όραμα αυτό, όσο εύστοχο και χρήσιμο κι αν είναι, μπορεί να δικαιολογήσει την ‘αναδιάταξη του κράτους’ κι έναν ακόμη γύρο επιδοτήσεων.

Για την υλοποίηση αυτού του οράματος, ο κ. Μάνος προτείνει την ίδρυση ενός νέου κόμματος, που «θα αποτελείται από ανθρώπους έντιμους, ικανούς και αποφασισμένους να κυβερνήσουν, χωρίς κομματικές ή άλλες εξαρτήσεις, με κοινή λογική.» 

Αν και η επίκληση της ‘κοινής λογικής’ από τον πολιτικό που βάσισε όλη του την καριέρα στις εύστοχες και ‘λογικές’ ιδέες και παρεμβάσεις του δεν ξενίζει με την πρώτη ανάγνωση, το γεγονός ότι τη ‘λογική’ του δεν την ασπάζεται η πλειοψηφία του πολιτικού κόσμου, και κατ’ επέκταση του εκλογικού σώματος, δεν αφήνει περιθώρια από το να συμπεράνουμε ότι η λογική του κ. Μάνου κάθε άλλο παρά «κοινή» είναι. Πως θα μπορούσε άλλωστε; Στις ανοιχτές κοινωνίες, κοινή λογική ευτυχώς δεν υπάρχει. Κι όταν υπάρχει, ως προϊόν εθνικής ή κομματικής πειθαρχίας, σπάνια είναι και ορθή.

Τελειώνοντας την περιγραφή του νέου αυτού κόμματος, ο κ. Μάνος γράφει:

Ένα άλλο κόμμα, μετριοπαθούς και ευρωπαϊκής νοοτροπίας, στο οποίο θα αισθάνονται άνετα οι μέχρι τώρα άδολοι ψηφοφόροι της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ αλλά και της ανανεωτικής Αριστεράς.

Η πολιτική μας ζωή χρειάζεται την ευστροφία και την εντιμότητα του κ. Μάνου. Ένα κόμμα όμως μέσα στο οποίο μπορούν να «αισθάνονται άνετα» πολίτες από όλο ουσιαστικά το πολιτικό φάσμα, στο όνομα πάντα της ‘κοινής λογικής’ και του κοινού οράματος, δύσκολα μπορεί να αποδειχτεί ωφέλιμο για το πολιτικό μας σύστημα. Θυμίζει έντονα τα κενά ιδεών πολυσυλλεκτικά κόμματα των προηγούμενων δεκαετιών και παραπέμπει στην αδιέξοδη ρητορεία του Μεσαίου Χώρου που οδήγησε την Ν.Δ. στην κυβέρνηση και τη χώρα μας στη σημερινή κρίση.

το (ψευτο)δίλλημα μεταξύ ασφάλειας και προσωπικών υποθέσεων

Το παρών άρθρο ξεκίνησε ως σχόλιο στην ενδιαφέρουσα συζήτηση γύρω από το άρθρο του SG «Διαδηλωσομανια και καμερες». Προσωπικά προτιμώ ο διάλογος να μην αναπτύσσεται αποκλειστικά σε γραμμικό «blog» στυλ οπότε το αναρτώ ξεχωριστά (χωρίς να σημαίνει ότι δεν μπορεί να συνεχιστεί η συζήτηση εκεί και αλλού)

Ξεκίνησα το σχόλιο μου θέλωντας να τονίσω το εξής: οι καταχρήσεις των συστημάτων διατήρησης της τάξης, μικρές ή μεγάλες, δεν είναι σε καμμία περίπτωση σενάρια επιστημονικής φαντασίας, και η παρακολούθηση των πολιτών από το κράτος συνεχώς αυξάνεται ενώ οι ασφαλιστικές δικλείδες μειώνονται. Ακόμα και έτσι όπως ζητάει σήμερα το Υπουργείο να τροποποιηθεί το καθεστώς των καμερών αυτό είναι κατά τη γνώμη μου απαράδεκτο: 7 ημέρες είναι ήδη πολύς χρόνος για να κρατούνται σε βίντεο οι δραστηριότητες εκατοντάδων χιλλιάδων ατόμων που δεν έχουν κάνει τίποτα το ύποπτο, μόνο και μόνο μήπως και η αργόσχολη και ευθυνόφοβη αστυνομία βοηθηθεί στο να διώξει τους πιο ηλίθιους ταραχοποιούς που θα είναι ικανές οι κάμερες να παρακολουθήσουν ενώ είναι επόμενο ότι για κάθε αθώο πολίτη που θα τραβιέται στα δικαστήρια βάση των παρεξηγήσεων που θα προκαλούν οι κάμερες αυτές θα μας απαλλάσουν ούτε από το ένα πέμπτο μέρος ενός πραγματικού κακοποιού.

Όμως σάστισα πριν δημοσιεύσω τα παραπάνω γιατί όταν το ξαναδιάβασα μου θύμησε την αρχή ενός άρθρου του Bruce Schneier στο περιοδικό Wired με τίτλο «The Eternal Value of Privacy». Τα παραπάνω επιχειρήματα κατά της παρακολούθησης, ακόμα και αν είναι σωστά κατά τη γνώμη του Schneier και κατά την πιο ταπεινή δική μου γνώμη, υποθέτουν ότι το κύριο ζήτημα είναι πως θα ξεσκεπάσουμε τα εγκλήματα. Όμως δεν είναι μόνο θέμα αποτελεσματικής καταστολής εγκλημάτων. Ο σεβασμός των προσωπικών μας υποθέσεων είναι μια ανθρώπινη ανάγκη, η οποία πλήττεται ολοένα και περισσότερο σήμερα απ'ότι στις παραδοσιακές κοινωνίες όπου αυτή έρχονταν σε ισορροπία με τις άλλες ανάγκες και τα δικαιώματα είτε μιλάμε για τα δικαιώματα του κουτσομπόλη του χωριού να εκφράζεται ελεύθερα, είτε για τις ανάγκες που εξυπηρετεί ο ιδιωτικός ντετέκτιβ μέσω της παρακολούθησης σε δημόσιους χώρους. Είναι φανερό ότι έχουμε ανάγκη την προστασία των προσωπικών μας υποθέσεων αφού σαν άνθρωποι προβαίνουμε σε αντίθετες δράσεις όταν γίνουμε ενήμεροι τέτοιων προσβολών του προσωπικού μας χώρου. Στον βαθμό που οι δράσεις αυτές δεν παραβιάζουν τα δικαιώματα άλλων ανθρώπων η προστασία των προσωπικών μας υποθέσεων αποτελεί πραγματικό δικαίωμα και ο προσωπικός χαρακτήρα της ζωής μας έχει μεγάλη αξία ασχέτως αν έχουμε κάτι να κρύψουμε ή όχι.

Βέβαια σωστά ειπώθηκε στην προηγούμενη συζήτηση ότι δεν μπορώ να απαγορέψω σε κάποιον που με βλέπει στο δρόμο να με βλέπει και να με θυμάται. Όμως αυτό δεν σημαίνει, όπως λανθασμένα λέχθηκε, ότι δεν έχω δικαίωμα στην προστασία του προσωπικού χαρακτήρα της ζωής μου, τάχα επειδή σε αυτή τη περίπτωση υπερισχύει το δικαίωμα του άλλου να κοιτάει όπου θέλει. Πράγματι σε αυτή τη περίπτωση δεν μου επιτρέπεται να επιβληθώ βίαια πάνω σε αυτόν που κατά την εξάσκηση των δικών του δικαιωμάτων παραβιάζει τον προσωπικό χαρακτήρα της ζωής μου. Δεν δικαιούμαι να αφαιρέσω από κάποιον συνάνθρωπο μου τις φυσικές ικανότητες του να με παρακολουθεί στο δημόσιο χώρο γιατί αυτός έχει μεγαλύτερη αξίωση πάνω σε αυτές απ'ότι έχω εγώ στον, επίσης φυσικό, προσωπικό χαρακτήρα της ζωής μου. Όμως αυτό δεν αλλάζει το γεγονός ότι ακόμα και όταν βρίσκομαι κάπου δημόσια, δικαιούμαι να αξιώνομαι τον σεβασμό των προσωπικών μου υποθέσεων από την κρατική μηχανή διότι οι θεσμοί και οι λειτουργοί του κράτους δεν έχουν, ως τέτοιοι, δικά τους "μάτια" τα οποία να δικαιούνται να χρησιμοποιούν όπως θέλουν χωρίς να τους ελέγχει κανείς. Ούτε ο ίδιος ο αστυνόμος, που αποτελεί πρόσωπο, μπορεί να επικαλείται το δικαίωμα του να κινείται και να εκφράζεται όπως επιθυμεί γιατί κάτι που για τον απλό πολίτη είναι δικαίωμα για τον αστυνόμο μπορεί να αποτελεί κατάχρηση της εξουσίας που του έχουμε παραχωρήσει.

Επίσης, το ότι οι φόροι μας πληρώνουν για αυτά τα συστήματα παρακολούθησης σημαίνει ότι οφείλουν συνολικά να συνεισφέρουν περισσότερα πράγματα στους πολίτες της δημοκρατίας απ'ότι μας στερεί. Οι κυβερνώντες οφείλουν να δίνουν προκαταβολικά εύλογα τεκμήρια για τις πολιτικές τους. Είναι όμως λάθος να μείνουμε στο ότι δεν έχει τεκμηριωθεί η αποτελεσματικότητα των καμερών για την καταπολέμηση του εγκλήματος (στην πραγματικότητα το αντίθετο έχει συμβεί) γιατί έτσι αποκρύπτουμε το σημαντικότερο: στο ζήτημα των καμερών δεν πρέπει να λογαριάζουμε μονάχα τα ενδεχόμενα ωφέλη από αποτελεσματικές παρακολουθήσεις σε σχέση με τις ενδεχόμενες ζημιές από καταχρήσεις αλλά και σε σχέση με την πάγια προσβολή που αποτελούν οι κάμερες επι του προσωπικού χώρου του κάθε ανθρώπου. Όλοι οι άνθρωποι, οι περισσότεροι από τους οποίους δεν είναι ούτε θύτες ούτε θύματα κάποιου εγκλήματος, έχουν ισχυρό δικαίωμα στην ακεραιότητα του προσωπικού τους χώρου. Ο προσωπικός χώρος, που έχει υψηλότατη αξία για μας ως άτομα, αποτελεί δικαίωμα ακόμα και αν αναγκαστικά "υποκλείνεται" μπροστά στα δικαιώματα άλλων στην ζωή και στην ελευθερία. Και αποτελεί δικαίωμα που ολοένα και περισσότερο θα συνειδητοποιούμε την υψηλή αξία του όσο οι μηχανισμοί παρακολούθησης γίνονται πιο καθολικοί.

Υπάρχει διαφορά μεταξύ των ανθρώπων που μας παρατηρούν στον δρόμο και των κρατικών καμερών παρακολούθησης: Σε αντίθεση με το κράτος, ένας κουτσομπόλης έχει δικαίωμα να μιλά όπως θέλει, ελεύθερος από βία, για το που ήμουν εγώ και τι έκανα στο παρελθόν παρ'ότι με πλήττει εκθέτωντας τις προσωπικές μου υποθέσεις. Επιπλέον ο κουτσομπόλης μπορεί να καταφέρει μόνο περιορισμένα πλήγματα στον προσωπικό μου χώρο ενώ κράτος δεν περιορίζεται, άπαξ και οπλιστεί, στο κακό που μπορεί να μου προκαλέσει. Γι'αυτό λοιπόν εάν δεν θωρακίσουμε θεσμικά και τεχνολογικά τον προσωπικό μας χώρο είναι σαφές και από τις τρέχουσες εξελίξεις ότι το κράτος θεσμικά και τεχνολογικά θα τον καταλύσει εντελώς στο μέλλον, εκμεταλλευόμενο και την δύναμη της συνήθειας μας. Ακόμα και αν δεν έχουμε τίποτα να κρύψουμε οι ίδιοι δεν πρέπει να επιτρέψουμε να πατήσει περισσότερο πόδι το κράτος στις προσωπικές μας υποθέσεις, γιατί η ελευθερία προϋποθέτει να έχουμε ταυτόχρονα ασφάλεια από βιαιοπραγίες αλλά και προσωπική και αυτόνομη ζωή. Αντίστροφα η κατάλυση του προσωπικού μας χώρου σημαίνει αυτόματα και παράδοση της ελευθερίας στο αστυνομικό κράτος και στην συλλογική του διαχείρηση. Η επέκταση της χρήσης των καμερών αποτελεί για το κοινό μηδαμινή βελτίωση των συνθηκών ασφάλειας του ενώ είναι ένα ανησυχητικό βήμα προς την τυρρανία.

Όπως λέει και ο Bruce Schneier, το πραγματικό δίλλημα δεν είναι μεταξύ της ασφάλειας και των προσωπικών μας υποθέσεων αλλά μεταξύ της ελευθερίας και του ελέγχου.

Οι ρίζες των σύγχρονων φιλελεύθερων ιδεών

Νέο Άρθρο

Το φιλελεύθερο όραμα βρίσκεται στη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας: όλοι δημιουργηθήκαμε ίσοι, κανένας δε θα έπρεπε να έχει ειδικά δικαιώματα και προνόμια στις κοινωνικές του σχέσεις με τους άλλους ανθρώπους. Έχουμε συγκεκριμένα δικαιώματα-στη ζωή μας, στην ελευθερία μας, στο να κάνουμε ότι μας ευχαριστεί για να βρούμε την ευτυχία. Η κυβέρνηση έχει μόνο ένα σκοπό: να μας βοηθήσει να προστατέψουμε αυτά τα δικαιώματα. Και αν δεν το κάνει, τότε, μπορούμε να φτάσουμε στο σημείο «να την αλλάξουμε ή να την καταργήσουμε».

Είναι δύσκολο να σκεφτεί κάποιος ένα πιο φιλελεύθερο έγγραφο, αλλά υπάρχει : ένα ιερό ιδρυτικό κείμενο των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Οι φιλελεύθεροι μπορεί να ανησυχούν πως οι συντάκτες του Συντάγματος, συμβιβάστηκαν πάρα πολύ και παραχώρησαν υπερβολική εξουσία στην κυβέρνηση, αλλά καταλάβαιναν ξεκάθαρα ότι η κρατική εξουσία προσπαθεί συνέχεια να συντρίψει την πολιτική ελευθερία, και πως χρειάζεται να είναι ακούραστοι στην υπεράσπιση της. Παρά κάποια σοβαρά μειονεκτήματα, ο σημερινός Αμερικανός φιλελεύθερος μπορεί να νιώσει πραγματικό πατριωτικό οίστρο όταν σκέπτεται την ίδρυση των Ηνωμένων Πολιτειών...

*Κάντε κλικ εδώ για να διαβάσετε τη συνέχεια και να σχολιάσετε*

The Uncommon Man

Διάβασα σήμερα κάπου στο διαδίκτυο μία όμορφη διατύπωση από τον Dean Alfange (1897-1989. Αμερικανός φιλελεύθερος πολιτικός γεννημένος στην Κωνσταντινούπολη από Έλληνες γονείς) που αποδίδει με λίγα λόγια τις φιλελεύθερες ιδέες του.
Σας το μεταφέρω αυτούσια στα αγγλικά:

The Uncommon Man

It is my right to be uncommon...
If I can. I seek opportunity... Not security.

I do not wish to be a kept citizen,
Humbled and dulled by having the state look after me.

I want to take the calculated risk to dream and build, to
Fail and succeed.

I refuse to barter incentive for a dole.
I prefer the challenges of life to the
Guaranteed existence; the thrill of
Fulfilment to the stale calm of utopia.

I will not trade freedom for beneficence
Nor my dignity for a hand out. I will
Never cower before any master nor bend
to any threat.

It is my heritage to stand erect,
proud, and unafraid; to think and act for
myself; enjoy the benefits of my
creations; and to face the world boldly
and say, "This I have done with my own hand,
I am a man. I am an American."

- Dean Alfange

O νέος φιλελευθερισμός - πολιτική και ιδεολογία στην σύγχρονη Ελλάδα

Η Φιλελεύθερη Συμμαχία και το Κέντρο Φιλελεύθερων Μελετών (ΚΕ.ΦΙ.Μ.) σας προσκαλούν στο 2ο κύκλο ανοικτών σεμιναρίων με θέμα:

«Ο νέος φιλελευθερισμός- πολιτική και ιδεολογία στη σύγχρονη Ελλάδα»

με ομιλητή τον Δημήτρη Σκάλκο,
πολιτικό επιστήμονα-διεθνολόγο, γεν. γραμματέα της Φιλελεύθερης Συμμαχίας

Μετά τη διάλεξη θα συντονίσει συζήτηση, την οποία θα συντονίσει ο Αντώνης Βλυσίδης.

Το σεμινάριο θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 16 Ιουνίου 2007 και ώρα 6.00 μμ. στη Σχολή Νοηματικής (Ηπείρου 8 & Γ΄ Σεπτεμβρίου, 1ος όροφος - πλησίον Αρχαιολογικού Μουσείου).

Παρακαλούμε για την έγκαιρη προσέλευσή σας καθώς οι θέσεις είναι περιορισμένες.

To κανάλι του Στέφανου Μάνου στο Youtube

O Στέφανος Μάνος δημιούργησε ένα YouTube κανάλι όπου καταχωρίζονται τμήματα ομιλιών του στη Βουλή και μικρές ζωντανές δηλώσεις για επίκαιρα θέματα που τον ενδιαφέρουν. Με αυτό το τρόπο ο καθένας μπορεί να έχει τηλεοπτική εικόνα του Στέφανου Μάνου στον υπολογιστή του χωρίς να χρειάζεται να ανοίξει τη τηλεόραση.

Πρέπει να καταργηθεί το Πανεπιστημιακό Άσυλο;

(Προς δημοσίευση στο περιοδικό Liberal News. Γράφτηκε πριν από μερικούς μήνες, όταν το ζήτημα του ασύλου απασχολούσε έντονα την επικαιρότητα. Αν και όχι άμεσα επίκαιρο, θα μπορούσε κάποιος το ζήτημα του ασύλου να το συνδέσει και με το περιστατικό της Art Athina και τη δύναμη της κρατικής λογοκρισίας.)

Υπάρχουν ζητήματα που ενώ η πραγματική τους επιρροή στην καθημερινή ζωή των πολιτών είναι σχεδόν ανύπαρκτη, μπορούν να προκαλέσουν εκτεταμένες και έντονες αντιπαραθέσεις, δυσανάλογες ίσως με τη σημασία τους. Σε αυτή την κατηγορία θα μπορούσε κανείς να κατατάξει και το ζήτημα του Πανεπιστημιακού Ασύλου. Ενώ ενδιαφέρει άμεσα μόνο ένα κομμάτι της πανεπιστημιακής κοινότητας, μπορεί να εξελιχθεί σε κεντρικό σημείο αντιπαράθεσης των επόμενων εκλογών. Είναι όμως δυνατή και μια νηφάλια αντιμετώπιση του ζητήματος.

Ο ρόλος του θεσμού του Πανεπιστημιακού Ασύλου

Το ερώτημα που με απασχολεί στο παρόν κείμενο είναι το αν ο θεσμός του Πανεπιστημιακού Ασύλου πρέπει να διατηρηθεί ως έχει, ή αν είναι προτιμότερη η τροποποίηση ή και κατάργησή του. Ένα πρώτο βήμα, σε αυτή την κατεύθυνση, θα ήταν το να αναρωτηθούμε ποιος είναι ο ρόλος που φιλοδοξεί να εξυπηρετήσει ο θεσμός αυτός στην εποχή μας. (Σε δεύτερη φάση θα έπρεπε βέβαι να αναρωτηθούμε και για το αν πετυχαίνει τους στόχους του.) Εδώ μπορούμε να διακρίνουμε τρεις περιπτώσεις:
α) Το Πανεπιστημιακό Άσυλο έχει στόχο την κατοχύρωση «της ακαδημαϊκής ελευθέριας, της ελεύθερης επιστημονικής αναζήτησης και της ελεύθερης διακίνησης των ιδεών στο χώρο των πανεπιστημίων», όπως διακηρύσσει και ο σχετικός νόμος.
β) Το Πανεπιστημιακό Άσυλο έχει συμβολικό/συναισθηματικό χαρακτήρα και αποτελεί φόρο τιμής στους αγώνες του φοιτητικού κινήματος.
γ) Ένας συνδυασμός των α) και β).

Περί ελεύθερης διακίνησης των ιδεών

Αν υποθέσουμε ότι το Πανεπιστημιακό Άσυλο, προστατεύοντας την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών στο χώρο των πανεπιστημίων, εξυπηρετεί πραγματικές ανάγκες της πανεπιστημιακής κοινότητας, είναι εύλογο να αναρωτηθούμε αν η ελεύθερη διακίνηση των ιδεών όντως απειλείται και από ποιους.

Οι περισσότεροι πολιτικοί – πιθανότατα και οι περισσότεροι πολίτες – φαίνεται να υποστηρίζουν ότι η ελεύθερη διακίνηση των ιδεών, τα τελευταία κυρίως χρόνια, είναι πλήρως εγγυημένη στη χώρα μας. Θα περίμενε τότε κανείς να υποστηρίζουν και την κατάργηση του Ασύλου, μιας και η ύπαρξή του, σε αυτή την περίπτωση, δεν έχει καμία απολύτως αξία. Κι όμως, η κυρίαρχη τάση ανάμεσα στους πολιτικούς είναι ότι ο θεσμός του Πανεπιστημιακού Ασύλου πρέπει να διατηρηθεί, και θεωρείται taboo η όποια συζήτηση περί κατάργησής ή τροποποίησής του. Πιθανές εξηγήσεις αυτού του φαινομένου είναι οι παρακάτω: α) οι περισσότεροι πολιτικοί αντιλαμβάνονται το θεσμό του Ασύλου περισσότερο ως φόρο τιμής στο φοιτιτικό κίνημα και πολύ λιγότερο ως θεσμό που εξυπηρετεί πραγματικές ανάγκες της πανεπιστημιακής κοινότητας, ή/και β) η εσωτερική συνέπεια των απόψεών τους έχει πολύ μικρότερη σημασία μπροστά στο πιθανό πολιτικό κόστος.

Μια ματιά όμως στην ιστορία των τελευταίων χρόνων (καθώς και μια απλή ανάγνωση του Συντάγματος) είναι νομίζω αρκετή για να μας πείσει ότι η ελεύθερη διακίνηση των ιδεών κάθε άλλο παρά εγγυημένη είναι. Από τις διώξεις πολιτών για τις πολιτικές τους απόψεις μέχρι τις νομοθετικές ρυθμίσεις περί προσηλυτισμού και την κατάσχεση ‘άσεμνων’ δημοσιευμάτων, η ιστορία της ελευθερίας της έκφρασης στη χώρα μας είναι πολύ πιο εύθραυστη απ’ ότι θα θέλαμε να πιστεύουμε. Αν κανείς συμφωνεί με αυτή την άποψη, οφείλει τότε να αποδεχτεί το Πανεπιστημιακό Άσυλο ως ένα θεσμό που εξυπηρετεί πραγματικές ανάγκες. Το πρόβλημα σε αυτήν την περίπτωση δεν βρίσκεται στο ότι ο θεσμός είναι κενός περιεχομένου, αλλά στο ότι οι υπόλοιποι πολίτες, εκτός των τειχών των πανεπιστημίων, βρίσκονται σε άδικα μειονεκτική θέση απέναντι στην πανεπιστημιακή κοινότητα - η αρχή της Ισονομίας παραβιάζεται.

Η φυσική κατάληξη λοιπόν του παραπάνω συλλογισμού πρέπει να είναι το αίτημα της επέκτασης του Ασύλου σε όλη τη χώρα και για όλους τους πολίτες. Μπορεί η «ακαδημαϊκή ελευθερία» να αφορά μόνο τα όσα συμβαίνουν ‘εντός των τειχών’. Η ‘ελεύθερη επιστημονική αναζήτηση και η ελεύθερη διακίνηση των ιδεών’ όμως δεν μπορεί να αποτελεί αποκλειστικό προνόμιο των μελών της πανεπιστημιακής κοινότητας. Πρέπει να ισχύει και ‘εκτός των τειχών’ – στα βιβλιοπωλεία, τα ραδιοτηλεοπτικά κύματα, τα τυπογραφεία των εφημερίδων, τα καφενεία, τις πλατείες. Και πρέπει να καλύπτει όλες τις απόψεις, όσο δυσάρεστες ή αποκρουστικές κι αν μας φαίνονται. Το Άσυλο πρέπει να μετατραπεί σε άρθρο του Συντάγματος και να έχει καθολική ισχύ πέρα και πάνω από κάθε νομοθεσία που επιτρέπει ή ανέχεται τη λογοκρισία και την καταπίεση της ελεύθερης διακίνησης των ιδεών.

Ίσως θα έπρεπε να αναφέρουμε εδώ και μια πλευρά του ζητήματος που συνεχώς αποφεύγουμε να αναφέρουμε στις σχετικές συζητήσεις. Πόσο εγγυημένη είναι πραγματικά η ‘ελεύθερη επιστημονική αναζήτηση’ και η ίδια η ‘ακαδημαϊκή ελευθερία’ εντός των πανεπιστημίων; Τι είδους προστασία παρέχει ο σχετικός νόμος στην ερευνήτρια που θα αποφασίσει να ασχοληθεί με κάποιο θέμα που η πολιτεία θα κρίνει ότι είναι παράνομο, ή η εκκλησία θα κρίνει ότι προσβάλει τις αξίες της; Τι είδους προστασία παρέχει ο νόμος σε απόψεις - μέσα στα πανεπιστήμια – που δεν εγκρίνει η πλειοψηφία της εντός των τειχών κοινότητας; Κι αν ο ρόλος του Ασύλου είναι να προστατεύει τα δικαιώματα της πανεπιστημιακής κοινότητας (μιας αφηρημένης οντότητας που κανείς δε γνωρίζει από ποιους αποτελείται και ποιοι την εκπροσωπούν), ποιος θεσμός μπορεί να προστατεύσει τα ατομικά δικαιώματα όσων δραστηριοποιούνται μέσα στους χώρους των πανεπιστημίων;

Ο συμβολικός/συναισθηματικός χαρακτήρας του ασύλου

Αν τώρα, από την άλλη μεριά, υποθέσουμε ότι ο χαρακτήρας του θεσμού είναι αποκλειστικά συμβολικός/συναισθηματικός, τότε η όλη συζήτηση είναι μάλλον περιττή και το Πανεπιστημιακό Άσυλο δε χρειάζεται να μας απασχολεί παρά μόνο κάθε 17η του Νοέμβρη κατά τη διάρκεια των σχετικών εκδηλώσεων.

Μια πιθανή ένσταση βέβαια σε αυτή τη θέση είναι ότι οι συναισθηματισμοί δεν έχουν ρόλο στη νομοθετική λειτουργία και ότι - μιας και η πολυνομία αποτελεί μια από τις σημαντικότερες απειλές της σύγχρονης δημοκρατίας - ο σχετικός νόμος πρέπει να καταργηθεί. Σε αυτή την ένσταση ένας φιλελεύθερος πολίτης είναι μάλλον αναγκασμένος να συμφωνήσει. Αν όμως θέλουμε όντως να καταπολεμήσουμε την πολυνομία και να απαλλάξουμε τη νομοθεσία από συναισθηματισμούς και φόρους τιμής, θα έπρεπε μάλλον να κάνουμε την αρχή στο Σύνταγμα και να καταργήσουμε το άρθρο 3 που αναφέρεται στο χαρακτήρα και την ιστορία της εκκλησίας.

Εξωτερικότητες

Σε μια τέτοιου είδους ‘επί της αρχής’ συζήτηση, αυτό που εντέλει καθορίζει τη στάση μας απέναντι στο ερώτημα της κατάργησης ή μη του Πανεπιστημιακού Ασύλου είναι η άποψή μας για το πόση ελεύθερη είναι, ή μπορεί να είναι, η διακίνηση των ιδεών στα πανεπιστήμια, καθώς και την υπόλοιπη χώρα. Θα ήταν λάθος όμως να αγνοήσουμε τις πιθανές συνέπειες του νόμου που μπορεί να αποδειχτούν ζημιογόνες για κάποιους συμπολίτες μας.

Μια πιθανή συνέπεια της ύπαρξης του Ασύλου είναι, κατά αρκετούς πολιτικούς και δημοσιογράφους, η έμμεση ‘νομιμοποίηση’ της βίας στο χώρο μέσα και γύρω από τα πανεπιστήμια. Αν η υπόθεση αυτή ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, τότε - ακόμα και στην περίπτωση που ο θεσμός του Ασύλου δεν είναι απλά συμβολικός – το ερώτημα περιπλέκεται αρκετά και η επιλογή ανάμεσα στη διατήρηση και την κατάργηση/τροποποίησή του δεν είναι καθόλου προφανής. Ακόμα και στην περίπτωση που όντως το Άσυλο προστατεύει την ελευθερία της έκφρασης, όταν έχει ως συνέπεια την (μερική) παραβίαση των δικαιωμάτων στη ζωή και στην ιδιοκτησία, η επιλογή ανάμεσα στη διατήρηση και την κατάργησή του δεν μπορεί να γίνει ‘επί της αρχής’. Η απόφαση θα πρέπει τότε να στηριχτεί σε εκτενή ανάλυση των εξωτερικοτήτων και με βάση την αίσθηση που έχουμε περί δικαίου και αποδοτικότητας. Είτε όμως συμφωνούμε με τον Marshal, το Ricardo, το Rawls, ή τον Marx, θα πρέπει να έχουμε συγκεκριμένα και μετρήσιμα δεδομένα για να μπορέσουμε να καταλήξουμε σε μια απόφαση.

Εκδηλώσεις βίας

Είναι όμως αλήθεια ότι η βία στα πανεπιστήμια προκαλείται από την ύπαρξη του θεσμού του Ασύλου; Πριν απαντηθεί το παραπάνω ερώτημα, πρέπει πρώτα να αποσαφηνίσουμε τι ακριβώς εννοούμε όταν χρησιμοποιούμε τον όρο ‘βία’. Ένας χαλαρός ορισμός θα μπορούσε να περιλαμβάνει μόνο τις πράξεις άμεσης βίας κατά της σωματικής ακεραιότητας προσώπων και καταστροφής ιδιωτικής ή και δημόσιας περιουσίας. Ένας πιο αυστηρός ορισμός θα μπορούσε ίσως να περιλαμβάνει και κάθε πράξη που περιορίζει τις ελευθερίες των υπολοίπων πολιτών. Ανεξάρτητα όμως από το ποια η στάση μας σχετικά με τους παραπάνω ορισμούς, είναι δύσκολο να αρνηθούμε ότι η βία στα πανεπιστήμια είναι υπαρκτό φαινόμενο – ίσως και αρκετά εκτεταμένο - που κάποιες φορές παίρνει και σοκαριστικές διαστάσεις.

Είναι αλήθεια ότι οι περισσότερες εκδηλώσεις διαμαρτυρίας των φοιτητών συνοδεύονται συνήθως από εκδηλώσεις βίας μέσα κι έξω από τα πανεπιστήμια. Τέτοιες όμως εκδηλώσεις βίας υπάρχουν και σε χώρους που δεν προστατεύονται από το Πανεπιστημιακό Άσυλο και δεν έχουν τίποτε να κάνουν με φοιτητικά κινήματα διαμαρτυρίας. Μπορεί όντως να υπάρχουν εκείνοι που κάποιες φορές βρίσκουν καταφύγιο στα πανεπιστήμια κατά τη διάρκεια των συμπλοκών τους με την αστυνομία, αλλά δεν υπάρχει κανένας λόγος να πιστέψουμε ότι το άσυλο προκαλεί τη βία ή ότι η κατάργησή του θα οδηγήσει στη μείωσή της. Ο ήδη υπάρχων νόμος άλλωστε δίνει τη δυνατότητα στην πολιτεία να επέμβει όταν «διαπράττονται αυτόφωρα κακουργήματα ή αυτόφωρα εγκλήματα κατά της ζωής» χωρίς την άδεια του αρμοδίου οργάνου του πανεπιστημίου. Το ότι δεν έχει γίνει σχεδόν ποτέ χρήση αυτής της δυνατότητας είναι νομίζω και το κλειδί στην όλη συζήτηση. Χαρακτηριστικό είναι ότι στις περισσότερες συζητήσεις αποφεύγεται κάθε αναφορά στο συγκεκριμένο σημείο του σχετικού νόμου.

Όσο υπάρχει ανοχή στις εκδηλώσεις βίας από την πλειοψηφία των πολιτών, η επέμβαση της πολιτείας για την καταστολή τους μπορεί να οδηγήσει μόνο σε επιδείνωση της κατάστασης. Όταν χρόνια ολόκληρα συμπαραστεκόμαστε (παθητικά) σε τρομοκρατικές οργανώσεις στο όνομα ενός ρομαντικού αντικαθεστωτισμού, τότε μια μολότοφ στην Πατησίων προφανώς δε μας σοκάρει. Όταν κάθε λογής διαμαρτυρόμενες συντεχνίες έχουν την ανοχή μας κάθε φορά που κλείνουν τους δρόμους και χωρίζουν την Ελλάδα στα δυο, τότε η καταστροφή της περιουσίας κάποιας ανώνυμης ερευνήτριας του Πολυτεχνείου αποκτά αμέσως πολύ μικρότερη σημασία. Όταν η βία αποτελεί αποδεκτή μορφή έκφρασης διαμαρτυρίας και διεκδίκησης, είναι απολύτως φυσικό οι βάρβαροι κουκουλοφόροι να μετονομάζονται σε αναρχικοί ή αντιεξουσιαστές. Όποιον ορισμό της βίας κι αν αποδεχόμαστε, το πρώτο βήμα αντιμετώπισής της είναι προφανώς η σταθερή και συνεχής επίδειξη μηδενικής ανοχής απέναντί της.

Επιστροφή

Το αρχικό ερώτημα της διατήρησης ή κατάργησης/μετατροπής του θεσμού του Ασύλου στα πανεπιστήμια είναι αρκετά πιο περίπλοκο από ότι παρουσιάζεται – και θα συνεχίσει πιθανά να παρουσιάζεται – από τα μέσα ενημέρωσης και τους πολιτικούς.
Βλέπουμε ότι ακόμα κι ένα τόσο μικρό και περιφερειακό ζήτημα μπορεί να έχει τόσες ιδεολογικές και φιλοσοφικές προεκτάσεις που μόνο πολιτικοί και δημοσιογράφοι είναι ικανοί να τις αγνοήσουν. Μπορούμε εύκολα να φανταστούμε τι συμβαίνει με σημαντικότερα και πιο περίπλοκα ζητήματα που εμφανίζονται στην πολιτική σκηνή με τον ίδιο απλουστευτικό λαϊκισμό που παρουσιάζεται και ο θεσμός του Πανεπιστημιακού Ασύλου.