Κυριακή, Μαΐου 13, 2007

Πολιτικές τηλεφωνικές δημοσκοπήσεις στην Ελλάδα - απαιτείται ρύθμιση;

του Δημήτρη Στέφωση*

Σε μια χώρα, στην οποία η πολυνομία συνιστά διαχρονικό φαινόμενο κακοδαιμονίας, είναι, αν μη τι άλλο, παράδοξο ότι εισέτι δεν υπάρχει θεσμικό πλαίσιο σχετικά με τις δημοσκοπήσεις. Οι εδρεύουσες στην Ελλάδα εταιρείες και οι οργανισμοί του κλάδου, οι οποίες είναι μέλη του "Συλλόγου Εταιριών Δημοσκόπησης και Έρευνας Αγοράς" (Σ.Ε.Δ.Ε.Α.), υπόκεινται σε αυτορύθμιση βάσει των κανονισμών της διεθνούς και της ευρωπαϊκής ένωσής τους, "European Society for Opinion and Marketing Research" (E.SO.MA.R.). Οι κανονισμοί αυτοί αναφέρονται στις υποχρεώσεις των εταιρειών προς τους πελάτες τους, τους ερωτώμενους, τις προδιαγραφές για την παρουσίαση των αποτελεσμάτων των ερευνών και τους όρους δημοσίευσής τους καθώς και στις γενικές μεθοδολογικές - επιστημονικές αρχές, οι οποίες πρέπει να διέπουν τις δημοσκοπήσεις ή τις με άλλες τεχνικές μελέτες που διεξάγονται από αυτούς τους οργανισμούς.

Δημοσκοπήσεις και έρευνα αγοράς

Είναι σαφές ότι στην Ελλάδα, όπως και σε όλες τις υπόλοιπες χώρες, οι εταιρείες, οι οποίες δραστηριοποιούνται σ' αυτόν τον τομέα, δεν ασχολούνται αποκλειστικά με τις πολιτικές έρευνες. Βάσει της αρκετών ετών προσωπικής εμπειρίας μου ως επιστημονικού και διοικητικού στελέχους τέτοιων οργανισμών (κυρίως εκτός Ελλάδας, σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες), οι πολιτικού ενδιαφέροντος μελέτες αποτελούν ένα πολύ μικρό ποσοστό της συνολικής δραστηριότητάς τους, αφού το κύριο αντικείμενό τους είναι η έρευνα αγοράς. Και είναι βέβαιο ότι για τις μεγάλου ή μεσαίου μεγέθους εταιρείες του κλάδου οι πολιτικού-κοινωνικού ενδιαφέροντος μελέτες αποτελούν κυρίως μέθοδο προσαύξησης του κύρους τους και τρόπον τινά δίαυλο δημοσίων σχέσεων και λιγότερο δραστηριότητα με σκοπό αποκλειστικά το άμεσο οικονομικό όφελος. Αυτό διότι η δημοσιότητα, η οποία δίνεται στα αποτελέσματα της όποιας πολιτικής δημοσκόπησης, επιφέρει πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα στην αύξηση των πελατών τους στον τομέα της αμιγώς εμπορικής έρευνας.

Καθίσταται, λοιπόν, κατανοητό ότι καμία συγκροτημένη εταιρεία του κλάδου δε θα διακινδύνευε το κύρος και τη φήμη της για να εξυπηρετήσει οποιεσδήποτε πολιτικές σκοπιμότητες με τη διαστρέβλωση αποτελεσμάτων ή τη δημοσιοποίηση αναξιόπιστων και μη ελεγμένων και ελέγξιμων στοιχείων. Αυτό δε σημαίνει ότι όλες οι πολιτικές έρευνες, οι οποίες δημοσιεύονται, και κυρίως ο τρόπος με τον οποίο ερμηνεύονται τα αποτελέσματά τους στον Τύπο και τα λοιπά μέσα ενημέρωσης, δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται με κριτική διάθεση. Παρότι, κατά τη γνώμη μου και βάσει της διεθνούς βιβλιογραφίας και αρθρογραφίας, οι πολιτικές δημοσκοπήσεις δεν επηρεάζουν κατ' ελάχιστο την τελική ψήφο των πολιτών, είναι αλήθεια ότι η χρήση τους ενίοτε συμβάλλει στη διαμόρφωση του λεγομένου "πολιτικού κλίματος" και τον επαναπροσδιορισμό της επικαιρότητας. Άλλωστε, μια τέτοια περίπτωση επεσήμανα πριν λίγες ημέρες με το άρθρο μου "Ηγέτες ή Δημοκρατία;".

Η συζήτηση στο ελληνικό Κοινοβούλιο

Τούτων δοθέντων, θεωρώ ότι οι προβληματισμοί, οι οποίοι κατατέθηκαν την περασμένη Τετάρτη στην "Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας" του ελληνικού Κοινοβουλίου από εκπροσώπους όλων των κομμάτων, θα πρέπει να θεωρηθεί ότι βρίσκονται σε λανθασμένη κατεύθυνση. Οι παρόντες βουλευτές (Μιλτιάδης Έβερτ, Γιώργος Σούρλας, Σοφία Βούλτεψη, Απόστολος Κακλαμάνης, Μιλτιάδης Παπαϊωάννου και Φώτης Κουβέλης) ζήτησαν να απαγορευθούν οι τηλεφωνικές πολιτικές δημοσκοπήσεις αμφισβητώντας την αξιοπιστία τους και πρότειναν, μάλιστα, να ανατεθεί ο έλεγχος λειτουργίας των εταιρειών του κλάδου στο "Εθνικό Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο".

Δε γνωρίζω εάν στη συνεδρίαση παρευρισκόταν και εκπρόσωπος του "Κομμουνιστικού Κόμματος", αλλά κρίνοντας από τις γενικές θέσεις του κόμματος αυτού, υποθέτω ότι σε γενικές γραμμές η ηγεσία του δε διαφωνεί επί της ουσίας με τις προτάσεις των προαναφερθέντων βουλευτών.

Αντίθετος με τέτοιου είδους ρυθμίσεις τάχθηκε μόνο ο Ευάγγελος Βενιζέλος· ένας πολιτικός, για την πολιτική δράση του οποίου πρέπει να διευκρινίσω ότι, κατά τα λοιπά, η εκτίμησή μου τείνει στο ναδίρ... Για το συγκεκριμένο θέμα, ωστόσο, θεωρώ πως η στάση του είναι ορθή.

Τηλεφωνικές πολιτικές δημοσκοπήσεις

Οι τηλεφωνικές πολιτικές δημοσκοπήσεις αποτελούν διεθνή πρακτική από πολλών δεκαετιών στη Δυτική Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική. Με τη χρήση ειδικών τεχνολογιών (Computer Assisted Telephone Interviewing - C.A.T.I.), εάν έχουν τηρηθεί οι αυτονόητες μεθοδολογικές-επιστημονικές αρχές κατά τη σύνταξη του ερωτηματολογίου, εάν έχει διεξαχθεί προέρευνα (ώστε να ελεγχθεί η ορθότητα και η σαφήνεια στη διατύπωση των ερωτήσεων και των πιθανών απαντήσεων καθώς και η γενική δομή του ερωτηματολογίου), εάν έχει ελεγχθεί και βεβαιωθεί η αντιπροσωπευτικότητα του δείγματος των ερωτώμενων, οι τηλεφωνικές πολιτικές δημοσκοπήσεις αποτελούν αξιόπιστο εργαλείο για την πολιτική ανάλυση της εκάστοτε συγκυρίας και την αποτύπωση της γνώμης των πολιτών επί ενός ή περισσοτέρων θεμάτων, με δεδομένο ότι λαμβάνεται υπ' όψιν το πάντα υπαρκτό περιθώριο στατιστικού λάθους, το οποίο συνήθως κυμαίνεται μεταξύ 1% και 3%.

Προσωπικά θα απέφευγα, ωστόσο, εάν ήταν δυνατό, να χρησιμοποιήσω τη μέθοδο της τηλεφωνικής δημοσκόπησης για να διερευνήσω τις μέλλουσες κομματικές προτιμήσεις των πολιτών και για το σκοπό αυτό θα προτιμούσα τη μέθοδο της κατ' οίκον συνέντευξης και της κάλπης. Κι αυτό κυρίως για λόγους ηθικής και δεοντολογίας και λιγότερο επειδή θα αμφέβαλλα για την εγκυρότητα των αποτελεσμάτων. Άλλωστε, η μεθοδολογία των κοινωνικών επιστημών παρέχει αρκετά εργαλεία ελέγχου της λογικής συνέπειας των απαντήσεων και αποκλεισμού από την τελική επεξεργασία εκείνων που ο αναλυτής θα θεωρήσει ψευδείς ή "αλλοπρόσαλλες" (inconsistent).

Το απαραίτητο θεσμικό πλαίσιο

Το γεγονός ότι βάσει της επαγγελματικής και της ακαδημαϊκής εμπειρίας μου θεωρώ τις τηλεφωνικές πολιτικές δημοσκοπήσεις χρήσιμο και αξιόπιστο εργαλείο, δε σημαίνει ότι υποστηρίζω πως οι εταιρείες του κλάδου πρέπει να βρίσκονται εκτός θεσμικού πλαισίου λειτουργίας και να μην υπόκεινται σε συστηματικό έλεγχο. Φρονώ, όμως, ότι το κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο πρέπει να συγκροτηθεί σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, να αποτελέσει προϊόν διαβούλευσης της Επιτροπής και του Κοινοβουλίου με την "E.SO.MA.R." και να υιοθετηθεί ομοιόμορφα από τα κράτη-μέλη ενσαματωνόμενο στις εθνικές νομοθεσίες. Και το μελλοντικό ενιαίο θεσμικό πλαίσιο δεν μπορεί να είναι διαφορετικό από τον ισχύοντα κώδικα δεοντολογίας της ίδιας της "E.SO.MA.R.".

Η μοναδική απαγόρευση, την οποία θα μπορούσα να διανοηθώ ως αντικείμενο συζήτησης και διαβούλευσης, αφορά στις εταιρείες, οι οποίες δεν είναι μέλη της "E.SO.MA.R." ή/και των αντίστοιχων εθνικών-περιφερειακών φορέων.

Παρότι, λοιπόν, ανάμεσα στους βουλευτές, οι οποίοι προτείνουν την απαγόρευση των τηλεφωνικών δημοσκοπήσεων στη χώρα μας, βρίσκονται ένας-δύο, για τους οποίων την πολιτική και τη εν γένει δημόσια δράση τρέφω απεριόριστη εκτίμηση, θεωρώ ότι εν προκειμένω λαθεύουν.

Διότι η δημοκρατία δεν ενδυναμώνεται με γενικού τύπου απαγορεύσεις αλλά με εξειδικευμένο και σύγχρονο θεσμικό πλαίσιο και αξιόπιστους μηχανισμούς ελέγχου και αυτορύθμισης...

-----------------------
* Ο Δημήτρης Στέφωσης είναι Δρ. πολιτικής κοινωνιολογίας, αρθρογραφεί καθημερινά στο ιστολόγιο SocioThoughts.

2 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Γιατί δεν παραμένει στο ιστολόγιό του αλλά θέλει να εξαπλώνει την ημιμάθειά του σε ολόκληρο το ελληνικό διαδίκτυο;

S G είπε...

υπαρχει καποιο επιχειρημα που δεν διακρινω στο ανω σχολιο?

το κειμενο του Δημητρη με βρισκει γενικα συμφωνο και μπραβο και στον κ.Βενιζελο που πηγε κοντρα στο ρευμα (δεν το ηξερα ουτε το περιμενα).

Enter your email address:

Delivered by FeedBurner
















Join the Blue Ribbon Online Free Speech Campaign








Referrers

Based on original Visionary template by Justin Tadlock
Visionary Reloaded theme by Blogger Templates | Distributed By Magazine Template

Visionary WordPress Theme by Justin Tadlock