Γιατί πεινάει ο Τρίτος Κόσμος;

Η φτώχεια είναι και η υπανάπτυξη είναι γνωρίσματα πολλών ακόμα χωρών σε όλο τον κόσμο. Γιατί όμως δεν βελτιώνουν όλοι το ίδιο τη θέση τους; Οι αστείες θεωρίες για τους κακούς ιμπεριαλιστές δεν πείθουν ούτε τους πιο φανατικούς (καλά στην Ελλάδα ίσως τους πείθουν ακόμα). Ο αναγνωρισμένος οικονομολόγος
Hernando de Soto και το Ίδρυμα Ελευθερίας και Δημοκρατίας του Περού έχουν κάνει μερικές πολύ ενδιαφέρουσες παραρτηρήσεις πάνω στο θέμα στο βιβλίο του Το Μυστήριο του Κεφαλαίου:



Παρά τη φαινομενική τους εξαθλίωση, οι κάτοικοι των χωρών αυτών έχουν διαθέτουν εντυπωσιακά, από οικονομικής άποψης, περιουσιακά στοιχεία, που λόγω έλλειψης νόμιμων τίτλων δεν φαίνονται σε καμία επίσημη στατιστική. Πχ, στην Αϊτή το 82% του πληθυσμού κατέχει τέτοιου είδους περιουσιακά στοιχεία που ξεπερνούν κατά 158 φόρες την αξία όλων των άμεσων επενδύσεων στη χώρα ως το 1995, στις Φιλιππίνες το 65% των κατοίκων διαθέτουν σε παράνομο καθεστώς 7 φορές τις συνολικές αποταμιεύσεις και προθεσμιακές καταθέσεις στις εμπορικές τράπεζες, στην Αίγυπτο το 85% του πληθυσμού έχει περιουσίες 116 φορές την αξία των 63 δημόσιων επιχειρήσεων που ιδιωτικοποιήθηκαν από το 1992 έως το 1996 κτλ Η τεράστια αυτή περιουσία θα μπορούσε να γίνει η βάση μιας άνευ προηγουμένου αναπτυξιακής έκρηξης. Αντίθετα όμως αποτελούν ένα «νεκρό κεφάλαιο».

Η έλλειψη νόμιμων τίτλων εμποδίζει την μετατροπή της υπαρκτής ήδη περιουσίας σε κεφάλαιο ικανό να στηρίξει την επιχειρηματική ανάπτυξη. Στις ΗΠΑ πάνω από το 70% των νεοϊδρυόμενων επιχειρήσεων χρησιμοποιούν κεφάλαια από την υποθήκευση περιουσιακών στοιχείων. Όταν όμως η πλειοψηφία του πληθυσμού του τρίτου κόσμου και των πρώην κομμουνιστικών χωρών δεν έχουν νόμιμη περιουσία, δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση στους θεμελιακούς μηχανισμούς του καπιταλιστικού συστήματος για χρηματοδότηση (τραπεζικά δάνεια, έκδοση ομολόγων, μετοχών κτλ). Ας δούμε πχ την γειτονική Αλβανία. Είναι γεμάτη πολυτελέστατα αυτοκίνητα που όμως δεν έχουν νόμιμους τίτλους ιδιοκτησίας. Δεν μπορούν λοιπόν να χρησιμοποιηθεί όλη αυτή η τεράστια περιουσία για την δημιουργία κεφαλαίου.

Αυτή η έλλειψη νομιμότητας είναι κυρίαρχο χαρακτηριστικό σε όλο τον αναπτυσσόμενο κόσμο. Στην Αίγυπτο πχ το 92% των κατοίκων των πόλεων και το 83% των κατοίκων της υπαίθρου μένουν σε κατοικίες δίχως σαφείς τίτλους ιδιοκτησίας. Εκτιμάται ότι το 85% των αστικών οικοπέδων το 40 με 53% των οικοπέδων της υπαίθρου βρίσκονται κάτω από ιδιοκτησιακό καθεστώς που δεν επιτρέπει την παραγωγή κεφαλαίου. Το 85% των νέων θέσεων εργασίας στη Λατινική Αμερική καλύπτεται από παράνομους μικροεπιχειρηματίες. Στη Ζάμπια μόνο το 10% του εργατικού δυναμικού εργάζεται σε νόμιμες συνθήκες. Στη Ρωσία πάνω από το 50% της οικονομίας βρίσκεται στον έκνομο τομέα. Για τον de Soto αυτό είναι αποτέλεσμα των αδιέξοδων και απαρχαιωμένων νομικών συστημάτων και της υπερβολικής και δυσκίνητης γραφειοκρατίας. Για την απόκτηση νόμιμου τίτλου γης στο Περού απαιτούνται 728 γραφειοκρατικά στάδια! Για άδεια οικοδόμησης σε κρατική γη απαιτούνται 207 στάδια και 52 υπηρεσίες, και συνολικά 6 χρόνια και 11 μήνες προσπαθειών! Για να ανοίξει νόμιμα μια μικρή επιχείρηση πχ μια βιοτεχνία ενδυμάτων απαιτούνται 298 μέρες προσπαθειών και 1231 δολάρια (30 φορές ο κατώτατος μισθός). Ο συνολικός χρόνος για να αποκτήσει κανείς νόμιμα γη στην Αϊτή φτάνει τα 19 χρόνια! Τελικά η μόνη διέξοδος είναι η παρανομία.

Αντίθετα με τις αντιλήψεις του διάχυτου αριστερισμού, η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων του τρίτου κόσμου δεν είναι προλετάριοι, αλλά μικροεπιχειρηματίες που παλεύουν κάτω από τρομερά αντίξοες συνθήκες να επιβιώσουν. Η εφευρετικότητα, η δημιουργικότητα, η ενέργεια, η φιλοδοξία τους κτλ, αντί να γίνει η μηχανή που θα τους οδηγήσει στις λεωφόρους της ανάπτυξης και της προόδου, χάνεται στα μίζερα σοκάκια της γραφειοκρατίας και των νομικών περιορισμών, λόγω έλλειψης πρόσβασης σε κεφάλαια και αγορές. Η ένταξή τους στο νόμιμο τομέα της οικονομίας θα απελευθέρωνε όλες αυτές τις καταπιεσμένες δυνάμεις που εκφράζουν τη ρώμη του καπιταλιστικού συστήματος. Πχ ένα μικρό συνεργείο που φτιάχνει εξατμίσεις σε μια γειτονιά των παραγκουπόλεων της Τουρκίας. Λόγω της παράνομης φύσης του πουλάει μόνο σε λίγους γνωστούς ώστε να αποφύγει τις αρχές, πληρώνει προστασία στις τοπικές μαφίες, έρχεται σε συναλλαγή με κρατικούς υπαλλήλους, παρέχει χαμηλής ποιότητας προϊόντα κτλ. Αν ήταν νόμιμο αμέσως θα είχε πρόσβαση σε μια τεράστια αγορά (και όπως εξηγεί και ο Άνταμ Σμιθ όσο μεγαλύτερη είναι μια αγορά, τόσο μεγαλύτερη εξειδίκευση επιτρέπει και τόσο μεγαλώνει η παραγωγικότητα και η αποδοτικότητα της εργασίας), θα έχει πρόσβαση σε πηγές κεφαλαίων και επενδύσεων και θα έχει την προστασία του κράτους.

Όλο το άρθρο στο e-rooster.gr και πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα εδώ. Η λύση δε είναι ούτε η ελεημοσύνη των διεθνών οργανισμών, ούτε φυσικά η γραφική καταγγελία των πλούσιων χωρών και το περιοδικό κάψιμο ευρωπαϊκών και βορειοαμερικανικών πόλεων από κανίβαλλους της αντίδρασης.

Η κατοχύρωση πρώτα και κύρια των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων, η ενίσχυση της ανεξαρτησίας της αγοράς, η εγκατάλειψη των ασφυκτικών κρατικών ρυθμίσεων, ο περιορισμός της γραφειοκρατίας και η μετατροπή του ιδιωτικού τομέα σε κύρια μηχανή οικονομικής ανάπτυξης είναι τα θεμέλια της ανάπτυξης και της προόδου. Το κεφαλαιοκρατικό σύστημα ίσως να μην είναι το μόνο σύστημα που δημιουργεί κάποια στοιχείωδγ\η ανάπτυξη, είναι όμως σίγουρα το μόνο που μπορεί να εκμεταλλευτεί την ενέργεια, την επινοητικότητα, την δημιουργικότητα, την φαντασία και τις φιλοδοξίες του ανθρώπινου νου για να προσφέρει ευρεία ευημερία. Το μόνο που χρειάζεται είναι το κατάλληλο γόνιμο πλαίσιο.