Η καταστροφικότητα του λαϊκισμού

Πολύς θόρυβος έχει σηκωθεί γύρω από τα πρόσφατα μέτρα της γαλλικής κυβέρνησης για την μείωση της νεανικής ανεργίας. Στην χώρα μας, ως συνήθως, ακούσαμε μόνο τα μονολιθικά στερεότυπα της κατάργησης των εργατικών δικαιωμάτων από τα περισσότερα ΜΜΕ, τις ονειρώξεις κοινωνικών αγώνων από τους συνηθισμένους γραφικούς, αλλά το χειρότερο ακούσαμε τον ίδιο ασόβαρο, κοντόφθαλμο λαϊκισμό από το σύνολο των πολιτικών κομμάτων. Μάλιστα τα κόμματα εξουσίας επιδώθηκαν σε μια πλειοδοσία λαϊκισμού. Η ανεύθυνη όμως αυτή στάση είναι καταστροφική, όχι μόνο για τη Γαλλία ή την χώρα μας, αλλά για οποιαδήποτε χώρα μαστίζεται από παρόμοια προβλήματα ανεργίας.

Δεν θα αναφερθώ στα χιλιοειπωμένα παραδείγματα της Ιρλανδίας, της Νέας Ζηλανδίας, της Βρετανίας ή των ΗΠΑ, αλλά στη Δανία της ισχυρής κοινωνικής προστασίας. Όπως γράφει η Wall Street Journal:

Η Δανία όμως έχει ακολουθήσει άλλο δρόμο: η κυβέρνηση επιτρέπει ελεύθερα τόσο τις προσλήψεις όσο και τις απολύσεις, όπως συμβαίνει στις ΗΠΑ, ενώ έχει θέσει όριο στη χρονική διάρκεια καταβολής των υψηλών επιδομάτων ανεργίας. Την ίδια στιγμή όμως, επενδύει περισσότερο από κάθε άλλη χώρα στην επανεκπαίδευση των ανέργων, ως ποσοστό επί του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος - συνδυασμός ευελιξίας και ασφάλειας.

Ο ασυνήθιστος αυτός συνδυασμός βοήθησε τη δανική κυβέρνηση να μειώσει το ποσοστό ανεργίας στο ήμισυ, από το 10% στις αρχές της δεκαετίας του 1990 (από 12,3 το 1994) σε χαμηλότερα από 5% σήμερα, στα πρότυπα των ΗΠΑ. Η οικονομία είναι σχετικά εύρωστη, παρουσιάζοντας ρυθμό αύξησης 3,4% πέρυσι. Αντίστοιχα, η Γαλλία και η Γερμανία παρουσίαζαν το δανικό ποσοστό ανεργίας ή και περισσότερο πριν από μία δεκαετία.

Μολονότι οι Δανοί θεωρούνται οι εργαζόμενοι που απολύονται πιο εύκολα στην Ευρώπη, οι έρευνες δείχνουν ότι είναι οι περισσότεροι ασφαλείς όσον αφορά το μέλλον τους. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σήμερα προβάλλει τη Δανία ως μοντέλο για άλλες χώρες, τις οποίες προτρέπει να ακολουθήσουν το παράδειγμά της.

Την ίδια στιγμή, οι Δανοί αλλάζουν θέσεις εργασίας πιο συχνά από τους εργαζομένους του ανεπτυγμένου κόσμου με εξαίρεση τους Αμερικανούς και τους Αυστραλούς, σύμφωνα με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ).Λιγότεροι από το 10% των Δανών εργαζομένων υποστηρίζουν ότι δεν νιώθουν ασφάλεια όσον αφορά την εργασία τους, συγκριτικά με το 40% των εργαζομένων στη Γερμανία και το 60% στην Ισπανία. Οι περισσότεροι Δανοί πιστεύουν ότι πάντα μπορούν να βρουν δουλειά στην ευέλικτη αγορά εργασίας τους. Ακόμη και την περίοδο που είναι άνεργοι, νιώθουν ασφάλεια, καθώς λαμβάνουν επίδομα αντίστοιχο περίπου με τα εννέα-δέκατα του τελευταίου μισθού τους - πρόκειται για το υψηλότερο επίπεδο στην Ευρώπη.

Αυτές οι επιτυχίες ήταν που ενέπνευσαν τη γαλλική κυβέρνηση να τολμήσει κάποιες αλλαγές, για να αντιμετωπίσει την τεράστια νεανική ανεργία, και όχι κάποια έμφυτη κακία της απέναντι στους εργαζομένους. Δυστυχώς όμως αντιμετωπίστηκαν εχθρικά από τους διανοούμενους της κρατικίστικης αριστεράς, από τους κλασικούς βολεμένους του συστήματος (τους συνδικαλιστές), από τους νέους που βρίσκονται στην κορυφή της πυραμίδας, έχουν τα μικρότερα προβλήματα αλλά ζουν μια παρατεταμένη εφηβεία, αλλά και από όσους υποστεί την συστηματική πλύση εγκεφάλου τόσα χρόνια εναντίον των ίδιων τους των συμφερόντων (που έχουν ονομαστεί συλλύβδην ...νεοφιλελευθερισμός).

Ο νεοφιλελευθερισμός όμως είναι κάτι που ποτέ δεν εφαρμόστηκε στη Γαλλία του κρατικισμού, της φορολογίας, τς γραφειοκρατίας και των ασφυκτικών ρυθμίσεων της αγοράς. Τα προβλήματα της γαλλικής οικονομίας είναι χρόνια, συμπληρώνει σχεδόν 30 χρόνια αναιμικής ανάπτυξης και η ανεργία της είναι δομική και όχι κάτι το συγκυριακό, πληρώνοντας το τίμημα των σοσιαλδημοκρατικών/συντηρητικών εμμονών της. Μια απόδειξη της χρεοκοπίας ενός συστήματος να προστετεύσει αυτούς για τους οποιούς υπιτίθεται ότι αναπτύχθηκε.

Αλλά και οι αλλαγές που προτείνονται δεν είναι η πλήρης κατάργηση της προστασία των εργαζομένων όπως διαδίδουν οι πολέμιο κάθε αλλαγής, αλλά η αναπροσαρμογή τους με τέτοιο τρόπο ώστε να απελευθερωθούν οι παραγωγικές δυνάμεις της ελεύθερης αγοράς να παράγουν πλούτο και ευημερεία και να ξεφεύγει η κοινωνία από τον φaύλο κύκλο της μακροχρόνιας ανεργίας και των αδιέξοδων σπάταλων πολιτικών που την διαιωνίζουν. Πλέον χρειάζονται βαθιές τομές και ριζικές αλλαγές όχι μόνο στην νομοθεσία αλλά και στην νοοτροπία των πολιτών, αν θέλουν αναστρέψουν μια διαρκώς επιδεινούμενη κατάσταση, διότι τα μέτρα από μόνα τους δεν φτάνουν. Αλλαγές νοοτροπίας όχι μόνο στην αποδοχή των μέτρων αλλά και στην συμμετοχή στην επιτυχία τους. Όπως αποδεικνύουν δύο Γάλλοι οικονομολόγοι:

...civic attitudes cannot be systematically changed quickly just by changing institutions. This result has far-reaching consequences for the policy reforms agenda. It indicates that civic attitudes impose real constraints on the choice of labor market institutions. From this point of view, it is unlikely that countries with weak public-spiritedness can implement the Danish Model without specific action aimed at changing the values of their citizens.

...this analysis suggests that public-spiritedness is a key ingredient in the possibility for a society to implement efficient public unemployment insurance. To that regard, a country may be unlikely to succeed in its labor market reforms without a comprehensive policy affecting civic behavior of its citizens.

Οι επιλογές είναι διαθέσιμες και τα επιτυχημένα παραδείγματα είναι υπαρκτά. Φυσικά, οι λύσεις της Δανίας ή της Σουηδίας δεν είναι πανάκεια. Έχουν και αυτές τις αδυναμίες τους (πχ υψηλή φορολογία). Είναι όμως απόδειξη ότι αν ένας λαός δεν βρίσκεται αγκυλωμένος πίσω από καταστροφικές ιδεοληψίες, κυνηγώντας δονκιχωτικά νεοφιλελεύθερους ανεμόμυλους, και αγκαλιάσει τους μηχανισμούς της αγοράς, τότε μπορεί να τους αξιοποιήσει επιτυχημένα χωρίς να μειώσει την μέριμνα για τους εργαζομένους.

Το παράδειγμα των βόρειων χωρών δείχνει ότι για να αποδώσουν τα μέτρα χρειάζονται ταυτόχρονα μια συνολική αλλαγή νοοτροπίας που δυστυχώς ούτε επιδεικνύεται, ούτε υπάρχουν ενδείξεις προσπάθειας σε αυτήν την κατεύθυνση. Εδώ ακριβώς βρίσκονται οι εγκληματικές ευθύνες όλων όσων λαϊκίστικα φωνάζουν σε κάθε προσπάθεια εξορθολογισμού των οικονομικών σχέσεων διότι με τις κραυγές τους (που είναι σχεδόν μονοπώλιο στην χώρα μας ή της Γαλλία) εξασφαλίζουν ότι δεν θα αναπτυχθούν ποτέ οι αναγκαίες συνθήκες, νοοτροπίες και οι θεσμοί για να έχουν πιθανότα επιτυχίας οι αλλαγές. Ειδικά οι ευθύνες του πολιτικού κόσμου και των κομμάτων είναι τεράστιες, που μπροστά στα μικροκομματικά τους οφέλη θυσιάζουν κάθε πολιτική αρχή.

Γι' αυτό οι αντιδράσεις στις αλλαγές δεν είναι απλά χαριτωμένες, γραφικές, ανεύθυνες ή σουρεαλιστικές. Είναι ουσιαστικό μέρος που προβλήματος που κρατά τη χώρα πίσω, διατηρεί την ανεργία στα ύψη, συντηρεί τις αντιπαραγωγικές ρυθμίσεις και τους περιορισμούς της αγοράς και μηδενίζει κάθε πιθανότητα ουσιαστικών αλλαγών. Δεν θέλουν απλά την αδιαφορία μας, απαιτούν την αποδοκιμασία μας.