Η πολιτική σκύλευση μιας τραγωδίας

Δεν χρειάστηκε να περάσουν λίγες ώρες από το τραγικό αεροπορικό δυστύχημα του Γραμματικού για να αρχίσει η πολιτική εκμετάλλευσή του. Ο ένοχος υπήρχε έτσι κι αλλιώς, ο συνήθης ύποπτος για ότι στραβό υπάρχει στον κόσμο, όταν δεν μπορεί κάτι να αποδοθεί στις ΗΠΑ (με όση διαστρέβλωση απαιτηθεί) ο επόμενος ένοχος είναι ο ανάλγητος δολοφονικός καπιταλισμός.

Η προσπάθεια να πειστούν όσοι σήμερα φωνάζουν στα ΜΜΕ και αλλού, ως όχλος λιντσαρίσματος, ότι δεν μπορούν να στήνουν τέτοια παράλογα κατηγορητήρια είναι μάταια. Γιατί είναι πολιτικά φανατισμένοι, γιατί "δένει" με τον υπόλοιπο έτοιμο παραλογισμό τους και διότι ο ορθολογισμός αντιμετωπίζονταν πάντοτε εχθρικά σ'αυτή την χώρα (της οποίας συμπτωματικά, κάποιοι κάτοικοι τον είχαν πρωτοδιατυπώσει πριν χιλιάδες χρόνια). Ότι και να πούμε άλλωστε θα είναι μια απλοϊκή προσέγγιση μιας πραγματικότητας, της οποίας δεν έχουμε ιδέα.

Στα πλαίσια λοιπόν της άσχετης, απλοϊκής (ξέχασα να πω και φασιστικής, αφού στην Έλλάδα ο φασίστας είναι πλέον συνώνυμος του διαφωνούντα) προσέγγισής μας ας δούμε και κάνα στοιχείο:

Όπως βλέπουμε στο διάγραμμα που αφορά στοιχεία για μια πλήρως ανταγωνιστική αεροπορική αγορά, την αμερικανική, υπάρχει μια τεράστια αύξηση τα τελευταία 40 χρόνια στον αριθμό των πτήσεων, των δρομολογίων και των επιβατών, με μια παράλληλη μείωση των αεροπορικών ατυχημάτων και των θυμάτων τους αναλογικά με τον αριθμό των πτήσεων. Δηλαδή έχουμε μια κατακόρυφη άνοδο του επιπέδου ασφάλειας των πτήσεων. Αυτό ποιός το πέτυχε, αν όχι ο ανταγωνισμός μεταξύ των εταιρίων;

Όπως στον 19ο αιώνα οι κατηγορίες εναντίον του κεφαλαιοκρατικού συστήματος, που εστιάζονταν στις άθλιες συνθήκες διαβίωσης και εργασίας των εργατών (τις οποίες ακόμα πολλοί βλέπουν καθώς κοιμούνται όρθιοι), δεν αντιλαμβάνονταν ότι έβλεπαν τις παιδικές ασθένειές του, αποτέλεσμα ρηχών και ατελών αγορών, έτσι και σήμερα όσοι αποδίδουν στον καπιταλισμό τα αεροπορικά ατυχήματα όπως του Helios (ακόμα και σε περίπτωση που αποδειχτεί ότι υπάρχει ευθύνη της εταιρίας, κάτι το οποίο κανείς δεν μπορεί να πει ακόμα) κάνουν λάθος. Σε ώριμες ελεύθερες ανεπτυγμένες αγορές δεν υπάρχει η ληστρική αντιμετώπιση για την οποία κατηγορείται η κυπριακή εταιρία. Και αυτό φαίνεται στην πολύ μεγάλη αύξηση της ασφάλειας των πτήσεων σε μια ώριμη αγορά, όπως των ΗΠΑ. Καμία εταιρία δεν διακινδυνεύει να συνδέσει το όνομά της με ελλειπή ασφάλεια, γιατί ειδικά σε μια τόσο ευαίσθητη αγορά μια τέτοια απλή φήμη μπορεί να είναι καταδιαστική.

Δεν είναι τυχαίο που τα μέτρα ασφάλειας που παίρνουν οι κατασκευάστριες εταιρίες και οι αερογραμμές είναι σχεδόν πάντα πιο μπροστά από τους κανονισμούς ασφαλείας των αντίστοιχων κρατικών υπηρεσιών ελέγχου. Όπου ο ανταγωνισμός λειτουργεί και όπου οι αρμόδιες υπηρεσίες κάνουν την δουλειά τους όπως πρέπει τα ατυχήματα είναι ελάχιστα. Δεν είναι τυχαίο ότι (όπως ανεφέρουν τα Νέα και επισημαίνει ο konfet) τις χειρότερες επιδόσεις στον τομεά της ασφάλειας και των ατυχημάτων δεν τις έχουν οι ιδιωτικές εταιρίες (ούτε καν αυτές χαμηλού κόστους) αλλά κρατικές όπως η Aeroflot, η Egypt Air, η Indian Airlines σε χώρες με χαλαρούς μηχανισμούς ελέγχου της ασφάλειας όπως η Αίγυπτος, το Πακιστάν, η Ινδία ή η πρώην ΕΣΣΔ. Είναι τυχαίο που (όπως επισημαίνει η pinky) τα τελευταία 5 χρόνια, δηλ. από το 2000, όλα τα δυστηχήματα με αεροσκάφη boeing (σαν της κυπριακής Helios που συνετρίβει προχθές) έχουν γίνει στις εξής χώρες: Φιλιππίνες, Ινδία, Ταϊβάν, Κολομβία, Ν.Κορέα, Τυνησία, Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, Σουδάν, Μπενίν, Αίγυπτος, Αφγανιστάν; Ή για το δυστύχημα της "ασφαλούς" κρατικής Ολυμπιακής στην Σάμο ποιός έφταιγε; Και πόσα αεροπλάνα της Ολυμπιακής είναι νεότερα σε ηλικία από αεροπλάνο της Helios;

Πρωτού αρχίσει η δαιμονοποίηση της εταιρίας, γιατί κανείς δεν ασχολήθηκε με όσους ήταν υπεύθυνοι για τον έλεγχό της; Αν τα αεροπλάνα ήταν πιστοποιημένα ως κατάλληλα, ποιανού ευθύνη ήταν; Αν το κράτος δεν είναι σε θέση να επιτελέσει τον απλό ρόλο του ελεγκτή της ασφάλειας ιδιωτικών εταιρίων, τί μας κάνει να πιστεύουμε ότι θα το κάνει στα δικά του αεροσκάφη; Αν η εταιρία φταίει, πρέπει να πληρώσει και να τιμωρηθεί (η αγορά θα το κάνει έτσι κι αλλιώς). Οι μηχανισμοί που πληρώνονται από τον φορολογούμενο για να εξασφαλίσουν ότι αυτό δεν θα συμβεί θα υποστούν ανάλογη τιμωρία;

Ατυχήματα θα γίνονται πάντα, αυτό είναι μια αλήθεια απο την οποία ποτέ δεν θα μπορέσουμε να ξεφύγουμε. Μπορούμε όμως να μειώσουμε τις πιθανότητές τους και αντίστοιχα την ασφάλεια των πτήσεων. Δεν ζητάμε το αδύνατο, δηλαδή την πλήρη ασφάλεια 100%, αλλά να λαμβάνονται όλα τα προβλεπόμενα λογικά μέτρα (που άλλωστε προβλέπονται στους διεθνείς κανονισμούς ασφάλειας, οι οποίοι αναθεωρούνται τακτικά με βάση νέα δεδομένα και νέες δυνατότητες). Και αυτό δεν γίνεται ούτε με τον εξωστρακισμό της ανοιχτής αγοράς από τον τομέα των αεροπορικών μεταφορών και την "κοινωνικοποίησή" τους. Γίνεται με το βάθεμα της αγοράς, τον ελεύθερο ανταγωνισμό και την αυστηρή εφαρμογή των κανονισμών ασφαλείας (και αν καθιερωθούν ανεξάρτητοι φορείς ακόμα καλύτερα).

Τα αεροπορικά ταξίδια, χάρη στις ιδιωτικές εταιρίες και την ελεύθερη αγορά, έχουν γίνει τις τελευταίες δεκατίες φθηνότερα, ασφαλέστερα και πιο προσιτά σε μια τεράστια μερίδα ανθρώπων, που πριν τα έβλεπαν μόνο ως εξωτική πολυτέλεια. Αυτό έκανε δυνατή την τεράστια αύξηση των μετακινήσεων των ανθρώπων (για εργασία, σπουδές, τουρισμό κτλ) ανοίγοντας τις κοινωνίες μας σε νέες επιρροές, αυξάνοντας τις πολιτιστικές ανταλλαγές και συμβάλλοντας αποφασιστικά στην δημιουργία πιο ανοιχτών κοινωνίων. Η δαιμονοποίηση των κύριων συντελεστών της προόδου στις αεροπορικές μεταφορές είναι μια επίθεση ακριβώς στις ανοιχτές κοινωνίες (και όχι τυχαία από τα ίδια άτομα που σε κάθε περίσταση δείχνουν την απέχθειά τους στην ατομική ελευθερία και τις ατομικές επιλογές).