Σχέδιο σωτηρίας υπ'άριθμόν πόσο???

Υπ'αριθμόν 3.Νομίζω δηλαδή.Αν δε με απατά η μνήμη μου.

O M.Friedman είχε γράψει κάποτε ότι οι κρίσεις είναι τέλειες ευκαιρίες για πρακτική εφαρμογή ιδεών που αιωρούνταν στην πολιτική ατμόσφαιρα περιμένοντας την κατάλληλη στιγμή.

Το σχέδιο σωτηρίας του Μπαράκ Ομπάμα φαίνεται να αντιπροσωπεύει με τον καλύτερο τρόπο την παραπάνω διαπίστωση. Πρόκειται καταρχάς για ένα οικονομικό πρόγραμμα-μαμούθ που στοχεύει στην ενίσχυση της αμερικανικής οικονομίας από τους δημόσιους πόρους.

Όπως είναι φυσιολογικό,οικονομολόγοι όπως ο Krugman και ο De Long αγκάλιασαν από την αρχή τη λογική του σχεδίου, σπεύδοντας μάλιστα να εξαπολύσουν unfair επιθέσεις κατά των συναδέλφων τους που τολμούσαν να εκφράσουν διαφορετική άποψη (ο De Long χαρακτήρισε κάποιους ως "ethic free republicans" ,o Krugman εβρισε τον Barro κ.ο.κ)


Στους λεγόμενους "συντηρητικούς",νεοφιλελεύθερους και/ή libertarian οικονομολόγους αναπτύχτηκαν σε γενικές γραμμές δυο διαφορετικές προσεγγίσεις για το θέμα. Η πρώτη η πιο μετριοπαθής που υποστήριξε μεταξύ άλλων και ο διαπρεπής νομικός R.Posner δέχεται την ανάγκη του σχεδίου σωτηρίας επί της αρχής. Ο Posner γράφει χαρακτηριστικά:

"Aν η νομισματική πολιτική είναι ανίκανη να εξισώσει την ζήτηση με την προσφορά, να κλείσει δηλαδή το κενό ανάμεσα σε μια ζήτηση Χ-Υ και σε μια προσφορά Χ, τότε ίσως η κυβέρνηση να μπορεί να το καταφέρει. Η κυβέρνηση μπορεί να αγοράσει προιόντα και υπηρεσίες αντικαθιστώντας την ιδιωτική με τη δημόσια ζήτηση ή να μειώσει τους φόρους κατά Υ ώστε οι άνθρωποι να διαθέτουν περισσότερο χρήμα για να ξοδεύουν (...)"

Aπό την άλλη πλευρά υπάρχουν οικονομολόγοι που αποκρούουν την ιδέα του σχεδίου και πάλι επί της αρχής με τη λογική που περιγράφεται πάνω κάτω σε ποστ του marginal revolution:


Πρώτον, τα χρήματα για νέες δαπάνες ή περικοπές φόρων θα πρέπει να έρθουν από κάπου, σωστά? Υπάρχει λοιπόν συνήθως σημαντικός αποκλεισμός επενδύσεων (από τον ιδιωτικό τομέα) εξαιτίας κάθε δημοσιονομικού πακέτου στήριξης

Δεύτερο, μέχρι που να περάσουν από τις πολιτικές διαδικασίες οι νέες δαπάνες και οι περικοπές φόρων, η οικονομία θα έχει προχωρήσει παρακάτω, το πακέτο στήριξης δε θα είναι πια επίκαιρο παρά μόνο κατά τύχη.

Τρίτο (...) ακόμα και μια μεγάλη αυξηση στις δαπάνες,ας πούμε δεκάδες δις δολλάρια,είναι πολύ μικρή για να κάνει τη διαφορά σε μια οικονομία 13 τρις δολλαρίων.

Τέταρτο,στην απελπισία τους να "κάνουν κάτι" οι πολιτικοί συνήθως κάνουν κάτι ηλίθιο (...)


Προσοχή όμως!Δεν ήταν τυχαίο που αναφέρθηκα σε "επί της αρχής" απόρριψη ή αποδοχή δημοσιονομικών σχεδίων σωτηρίας. Γιατί,τo κοινό χαρακτηριστικό και των δύο αυτών ιδιότυπων "σχολών σκέψης" είναι ότι τελικά ανεξάρτητα από τις διαφωνίες τους,αποκρούουν το συγκεκριμένο δημοσιονομικό πακέτο Ομπάμα ως μη-αποδοτικό και εν δυνάμει βλαβερό για την οικονομία. Συνδετικός κρίκος μεταξύ τους η Public Choice Theory ένα αξεπέραστο όπλο ανάλυσης των πολιτικών αποφάσεων ικανό να ερμηνεύσει φαινομενικά ανεξήγητες κρατικές συμπεριφορές. Kαι για να γίνω πιο συγκεκριμένος παραθέτω το κείμενο από τους Austrian Economists:

Αυτό που διακυβεύεται σήμερα στην Ουάσινγκτον δεν έχει να κάνει σε τίποτα με σοβαρή οικονομική σκέψη. (...) Το διακύβευμα είναι η ενεργοποίηση προγραμμάτων και πολιτικών που άνθρωποι (σαν τον Krugman και τον De Long) τα στήριζαν εδώ και χρόνια για δικούς τους λόγους ανεξάρτητους από οποιοδήποτε "δημοσιονομικό πακέτο" (σωτηρίας). Η κρίση είναι απλά η αφορμή για να "αδράξουν την ευκαιρία".

Με λιγα λόγια λοιπόν για να το θέσω σχηματικά,ένα τεράστιο βουνό από χαρτονομίσματα συσσωρευμένο στην πρωτεύουσα περιμένει να μοιραστεί.Και γύρω του συνωστίζονται πολιτικοί και πολιτικάντηδες, παρατρεχάμενοι και γραφειοκράτες, προτεινοντας κατευθύνσεις χρηματοδότησης, κάνοντας "μικρο"προσθήκες στα δημοσιονομικά προγράμματα και χαράσσοντας στρατηγικές εντελώς άσχετες με το περιβόητο σχέδιο σωτηρίας.

Ένα παράδειγμα που επισημαίνεται από τον Αλαν Ρέυνολντς είναι ότι το 17% των 550 δις που θα δαπανηθούν θα κατευθυνθεί στους τομείς υγείας και εκπαίδευσης. Η ανεργία όμως εκεί φτάνει μόλις το 3,8% ,ελάχιστη συγκρινόμενη με το 8,3% στον τομέα των κατασκευών και το γιγάντιο 15,2% στην οικοδομική. Τελικά ενώ οι διατεινόμενες προθέσεις της κυβέρνησης είναι να γλιτώσει "3 με 4 εκατομμύρια θέσεις εργασίας", προκύπτει ότι από τα 550 δις μόνο το 1/5 "περισσεύει" για έργα υποδομής όπως πχ η επιδιόρθωση γεφυρών κλπ. Aλλα παραδείγματα είναι τα Digital TV Coupons ($650 Million), Gov’t Cars ($600 Million), Nat’l Endowment for the Arts ($50 Million), Repairs to National Mall ($200 Million κλπ.


Αν και ελευθεριακός παρακολουθώ με ιδιαίτερο ενδιαφέρον όλες τις πλευρές στο διάλογο που κυριολεκτικά έχει πάρει φωτιά στην αμερικανική μπλογκόσφαιρα.Πρόκειται για "one of a kind" περίοδο οικονομικής και ιδεολογικής σύγκρουσης. Πιστεύω πως πολλά από τα κείμενα που δημοσιεύονται στα μπλογκς των αμερικανών οικονομολόγων θα συνιστούν πρώτης τάξεως υλικό για τους ερευνητές του μέλλοντος,σας συνιστώ να τα αρχειοθετήσετε για τη συλλογή σας.

Χτες με πρωτοβουλία του Cato Institute δημοσιεύθηκε έκκληση στον πρόεδρο Ομπάμα να εγκαταλείψει τις σκέψεις για κολοσσιαία προγράμματα χρηματοδότησης και να επιστρέψει στις αρχές των περικομμένων κρατικών δαπανών,και της χαμηλής φορολογίας. Εκατοντάδες οικονομολόγοι υπογράφουν,μεταξύ των οποίων και ο (αγαπημένος μου scholar ) James Buchanan,μαζί με τον επίσης εξαιρετικό Bryan Caplan. H έκκληση δημοσιεύτηκε σε κορυφαίες εφημερίδες όπως τους New York Times.


Στο μεταξύ κύριο θέμα συζήτησης στην Ελλάδα είναι πώς θα "έχουμε και μεις μερίδιο στην πίττα" (ατάκα εξεγερμένου αγρότη) όπως και το "αυτό το ρωτήσατε αν θέλει να σφαχτεί για 3 ευρώ?" (ουρλιαχτό αγανακτισμένου κτηνοτρόφου κραδαίνοντος αμνοερρίφιο,μπρρρρ)

edit: Tώρα που το σκέφτομαι το πολιτικό νόημα της ατάκας του εξεγερμένου αγρότη μπορεί να αποτελέσει από μόνο του αντικείμενο διδακτορικής διατριβής στη θεωρία της Δημόσιας Επιλογής με τίτλο: "πώς η προσοδοθηρία καταστρέφει μια κοινωνία"