Η κόλαση του νεοφιλελευθερισμού

Και ο πρωθυπουργός και ο αρχηγός της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης συμφωνούν, και για τα αίτια της ‘κρίσης’, και για το που (δεν) βρίσκεται η λύση της.

Κ. Καραμανλής:

Έχουμε σαφείς απόψεις και ξεκάθαρο Σχέδιο. Η ελεύθερη οικονομική δραστηριότητα δεν μπορεί να υποκύπτει ούτε στην απληστία, ούτε στην κερδοσκοπία. Ελεύθερη οικονομία δεν σημαίνει ασυδοσία. Λύσεις δεν βρίσκονται ούτε μέσα από ακραίες κρατικίστικες αντιλήψεις, ούτε μέσα από νεοφιλελεύθερους δογματισμούς. Δεν βρίσκονται ούτε με την υποταγή των κομμάτων σε συντεχνιακά συμφέροντα, ούτε με ιδεοληψίες που ανήκουν στο παρελθόν.

Γ. Παπανδρέου:

Η κρίση έχει σαφές ιδεολογικό και πολιτικό πρόσημο. Την υπογράφει η Διεθνής της Νεοδεξιάς, της Νεοσυντήρησης, του Νεοφιλελευθερισμού. Αυτά, που εσείς εκπροσωπείτε εδώ και πολλά χρόνια. […] Αυτό το μοντέλο σας χρεοκόπησε. Οι νεοφιλελεύθερες και συντηρητικές κυβερνήσεις έφεραν την κρίση. Οι σοσιαλιστικές θα φέρουν τη λύση.

Εδώ έχουμε να κάνουμε με δύο φαινόμενα:

• Το φαινόμενο της αυτοεπιβεβαίωσης. Βλέπουμε ότι ένα σύστημα έχει όντως πρόβλημα. Το ονομάζουμε νεοφιλελευθερισμό (το θανάσιμο εχθρό μας). Οπότε, ο νεοφιλελευθερισμός έχει πρόβλημα.


• Το φαινόμενο της ρητορικής bullshit (βλέπε On Bullhsit - Harry G. Frankfurt). Δεν καταφεύγουμε στο ψέμα αρνούμενοι την αλήθεια – η αλήθεια μας αφήνει παντελώς αδιάφορους. Ισχυριζόμαστε αυτό εξυπηρετεί τις ρητορικές μας ανάγκες, αδιαφορώντας πλήρως αν έχει την οποιαδήποτε σχέση με την πραγματικότητα.

Πως αντιμετωπίζει κανείς το λαϊκισμό της διαστρέβλωσης των όρων και της δαιμονοποίησης της ελευθερίας; (Μέχρι και την κυβέρνηση Bush ήρθαν να χαρακτηρίσουν ως νεοφιλελεύθερη!!!) Πολύ δύσκολο το έργο των φιλελεύθερων τα επόμενα χρόνια. Όχι όμως πιο δύσκολο απ’ ότι στο παρελθόν.

Το δυστυχές με τη στάση της ελευθερίας είναι ότι έρχεται σε αντίθεση με την ενστικτώδη αντιμετώπιση του κόσμου – της ‘κοινής λογικής’ – που ελπίζει κάθε φορά στις ρυθμίσεις του κράτους, του πατερούλη, του θεού, κι αδυνατεί να κατανοήσει πως μπορεί να δημιουργηθεί ‘τάξη’ μέσα από το ‘χάος’ της ελεύθερης επιλογής – πως μπορούν να δοθούν λύσεις χωρίς την παρέμβαση ενός μεταφυσικού ρυθμιστή.

Κάθε φορά που η οικονομία – ανεξάρτητα του πόσο ελεύθερη ήταν, ή δεν ήταν – βρίσκεται μπροστά σε μία περίοδο ‘κρίσης’, το ενστικτώδες επιχείρημα είναι απλό. «Χρειάζεται κρατική παρέμβαση, ισχυρό κράτος, μελέτες, σχεδιασμός, συναίνεση κλπ. για την αντιμετώπισή της. Κάτι πρέπει να γίνει έτσι δεν είναι;»

Κάθε φορά όμως που το κράτος παρεμβαίνει στις ζωές μας, το κάνει με άμεσο κόστος στην ατομική μας ελευθερία, αλλά και στις τσέπες μας. Θα είναι τα όποια θετικά αποτελέσματα αυτής της παρέμβασης μεγαλύτερα από το κόστος που καλούμαστε να πληρώσουμε; Πριν αποδεχτούμε το ‘αυτονόητο’ της ανάγκης για ρύθμιση, θα έπρεπε πρώτα να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα.

Το πιο πιθανό είναι ότι οι δυνάμεις της συντήρησης του κρατισμού θα υπερισχύσουν, έστω και πρόσκαιρα. Η κρατική παρέμβαση έχει ήδη αρχίσει να παίρνει ανησυχητικές διαστάσεις. Όσο όμως η κρίση θα βαθαίνει και θα διευρύνεται, δε θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η διαχείρισή της βρίσκεται στα χέρια αυτών ακριβώς που μας υπόσχονται σήμερα τη σωτηρία από την ‘κόλαση του νεοφιλελευθερισμού’.