Tο ανέκδοτο λέει ότι όταν ο Καποδίστριας έφερε για πρώτη φορά στην Ελλάδα την ταπεινή πατάτα, οι φιλύποπτοι και κρυψίνοες ιθαγενείς απέκρουσαν ευσχήμως αυτό που τους προσφερόταν δωρεάν, για να το εκτιμήσουν μόνο όταν ο ελληνικώτερος τας φρένας των λοιπών Ελλήνων Κυβερνήτης εγκατέστησε έναν εικονικό σκοπό, για να φυλάττῃ δήθεν τον θησαυρό.
Θα μπορούσε κανείς πολλά να σχολιάσῃ στο συγκεκριμένο περιστατικό, όχι μόνο για το ήθος του Νεοέλληνα και την σχέση του προς την εξουσία, αλλά και για τα όρια του κηδεμονισμού, ειδικά ως προς τι νοείται ως γνωστικό ελάττωμα. Προτιμώ όμως αυτήν την στιγμή να αφορμηθώ από το συμβάν αυτό για να διερευνήσω λίγο τα όρια και τις προϋποθέσεις της κρατικής παρέμβασης στην οικονομία.
Αχανές το θέμα φυσικά και, ας μην κοροϊδευώμαστε, δεν είμαι εγώ που θα το λύσω, πολύ περισσότερο επειδή δεν είναι και τομέας ειδικότητάς μου. Θα διατυπώσω όμως μερικές απλές σκέψεις, που ίσως να φωτίσουν λίγο, και πρώτα στο δικό μου μυαλό, μερικές πτυχές του προβλήματος.
Κατ’ αρχάς, το πρωτείο είναι ατομικό. Το κράτος υπάρχει για τους πολίτες του και όχι αντιστρόφως, άρα σέβεται την ελευθερία τους και δρᾳ μόνο επικουρικά. Στην προκειμένη περίπτωση ο Καποδίστριας, προκειμένου να εισαγάγῃ την πατάτα, χρησιμοποίησε κρατικούς πόρους, πόρους δηλαδή σε τελευταία ανάλυση των πολιτών: κατέβαλε το τίμημα της πατάτας, πλήρωσε τον μισθό του πρώτου καταγεγραμμένου, αλλά ασφαλώς όχι και τελευταίου αργόσχολου δημοσίου υπαλλήλου, του σκοπού, αφιέρωσε τέλος χρόνο από την δική του δραστηριότητα στην προώθηση αυτού του ζητήματος. Η ερώτηση είναι εάν δικαιούτο από μια φιλελεύθερη νομικοπολιτική σκοπιά να πράξῃ όπως έπραξε.
Θα μπορούσε κάποιος να πῃ ότι ο Καποδίστριας κακοδιαχειρίστηκε τους πόρους των πολιτών, διαφημίζοντας ένα προϊόν που ούτε το ζήτησαν ούτε το επιθυμούσαν, και ότι οι ίδιοι πόροι σε κάποια άλλη επένδυση ασφαλώς θα είχαν αποφέρει περισσότερα στον ελληνικό λαό. Ότι στο κάτω κάτω της γραφής η ελεύθερη αγορά αργά ή γρήγορα θα εισήγε και την πατάτα, μαζί με τα ημίψηλα καπέλα και τους στενούς κορσέδες.
Ίσως όμως σε αυτό το συνεπειοκρατικό επιχείρημα να βρίσκεται το κλειδί της υπόθεσης, και μάλιστα σε αυτό το περίφημο «αργά ή γρήγορα», «μακροπρόθεσμα» κ.λπ. Εντάξει, καταλάβατε πού το πάω. Μακροπρόθεσμα θα είμαστε όλοι νεκροί, και, το κυριώτερο, δεν θα έχουμε προλάβει να φάμε πατάτες.
Ας προσπαθήσω λοιπόν να διατυπώσω μία αρχή:
Το κράτος δικαιούται να επεμβαίνῃ στην οικονομική ζωή, για να επισπεύδῃ επιθυμητές ή να επιβραδύνῃ ανεπιθύμητες καταστάσεις.
Μερικές επεξηγηματικές σκέψεις: Το τι είναι επιθυμητό και τι ανεπιθύμητο κρίνεται βάσει της έννομης τάξης, κυρίως της συνταγματικής και μάλιστα ενόψει των ατομικών δικαιωμάτων. Για παράδειγμα, αν στην θέση Α παρέχεται λιγώτερη προστασία στο έννομο αγαθό της ζωής απ’ ότι στην θέση Β, το κράτος δικαιούται (μέχρις ενός σημείου υποχρεούται κιόλας) να παρεμβή για να ευνοήσῃ την μετάβαση, και μάλιστα ακόμα και αν φαίνεται εύλογο ότι και εν πλήρει οικονομικῄ ελευθερίᾳ θα ολοκληρωθῄ κάποια στιγμή («μακροπρόθεσμα») η μετάβαση. Υπό αυτήν την έννοια η κρατική παρέμβαση παίρνει τον χαρακτήρα έμμεσης προστασίας των ατομικών δικαιωμάτων, έστω και ενδεχομένως εις βάρος κάποιας προσβολής της γενικής οικονομικής ελευθερίας. Από την άλλη μεριά, πρέπει να έχουμε συνείδηση την εν μέρει ιστορικότητας της αξίας των δικαιωμάτων: άλλο πράγμα να εισάγῃ πατάτες ο Καποδίστριας για να τραφῄ ένας πληθυσμός στα πρόθυρα της λιμοκτονίας και άλλο να εισάγῃ παπάγιες ο Καραμανλής.
Από το κράτος στρατηγείο και το κράτος ρυθμιστή στο κράτος περιωρισμένο καταλύτη; Τέλος πάντων, δεν ξέρω. Απλώς κάθε φορά που γυρνάω αργά σπίτι από την δουλειά και το μόνο που υπάρχει για να φάω είναι πατάτες μπλουμ, δεν μπορώ παρά να σκεφτώ την ορατή εκείνη χείρα του Καποδίστρια...
16 σχόλια:
Ενδιαφέρον, αλλά τίποτα δεν περιορίζεται απλά στην οικονομία. Να θέσω ένα υποθετικό κοινωνικό παράδειγμα: πείτε πως ζούμε στην πορτογαλλία, όπου το να κάνεις έκτρωση θεωρείται από την κοινωνία ως κάτι ποταπό. Ας θεωρήσουμε επίσης για χάρη του παραδείγματος ότι το δικαίωμα στην έκτρωση συνεπάγεται απολύτως από τα ατομικά δικαιώματα που αναγνωρίζει το πορτογαλλικό σύνταγμα. Νομίζω θα συμφωνούμε όλοι ότι σε αυτή την περίπτωση η κυβέρνηση υποχρεούται να κάνει τις απαραίτητες αλλαγές στον νόμο ώστε να μην ποινικοποιείται η έκτρωση μιας και υποθέσαμε ότι το σύνταγμα τις επιτρέπει εμμέσως. Πέραν αυτού, όμως, δικαιούται η κυβέρνηση να ιδρύσει κλινικές εκτρώσεων με τους φόρους του πορτογαλλικού λαού επειδή ίσως γνωρίζει ότι θα ήταν ένα κοινωνικά ωφέλιμο μέτρο και ότι αργά ή γρήγορα η πορτογαλλική κοινωνία θα αποδεχτεί τις εκτρώσεις;
οπως εχουμε συζητησει και δια ζωσης, το θεμα ειναι πολυ ενδιαφερον.
Θα ετοιμασω καποια απαντηση, αλλα προς το παρον δεν ειμαι τοσο σιγουρος οτι ειναι ξεκαθαρα αυτα που λες.
Ας πουμε αν οντως λιμοκτονουσαν οι Ελληνες, γιατι δεν ετρωγαν πατατες? Μηπως δεν λιμοκτονουσαν? Μηπως καλλιεργουσαν απλα αλλα προϊοντα που τους ηταν πιο οικεια?
Παρεμφερης ερωτηση:
Θα ησουν υπερ της καλλιεργειας μεταλαγμενων με το ζορι?
Πολύ καλό το σχόλιο όσο και το τελικό σου παράδειγμα, SG.
Εγώ, πάντως, απαντώ "όχι" στο ερώτημα σου.
Ωραίο το παράδειγμα, Κουκ. Νομίζω πως ναι.
Σωτήρη, ούτε εγώ είμαι βέβαιος ότι το κριτήριο που προτείνω είναι σαφές ή κατάλληλο, ενδεχομένως να είναι και πολύ ευρύ και πολύ στενό. Στο παράδειγμα της πατάτας μάλλον η τακτική του Καποδίστρια δεν μπορεί να δικαιολογηθή βάσει του δικαιώματος στη ζωή. Πολύ περισσότερο στα μεταλλαγμένα. Ή στις παπάγιες!
Τότε γιατί όλοι σκεφτόμαστε ότι μάλλον καλά έκανε ο Καποδίστριας;
Εγώ δεν νομίζω ότι έκανε καλά ο Καποδίστριας :) Ας αγόραζε με δικά του λεφτά πατάτες αν είχε τόση πόρωση να τις μάθουν οι συμπατριώτες του. Εμείς πάντως πατάτες σήμερα θα τρώγαμε έτσι και αλλιώς :) το πολύ πολύ να μην γεύονταν για κάμποσα χρόνια ακόμα πατάτες. Άντε max μια γενιά ακόμα (στις άλλες χώρες του πλανήτη δλδ για να εισαχθούν στην κουζίνα τους οι πατάτες έπρεπε να παρέμβει η κυβέρνηση;)
Και εγώ αυτήν την στιγμή δεν τρώω ωμή ντομάτα (μόνο σε κέτσαπ ή σε σάλτσα), μπορεί να έχει υπέροχη γεύση και να μην ξέρω τι χάνω αλλά δεν θα ήθελα να μου πάρει με το ζόρι χρήματα η Κυβέρνηση και να προσπαθήσει να κάνει κάποιο κόλπο για να με πείσει ότι είναι ωραία. Το πολύ πολύ να πεθάνω δίχως να έχω γευθεί ποτέ στην ζωή μου ωμή ντομάτα. (αν και κάποια στιγμή λέω να αρχίσω τα extreme sports και να αρχίσω να τρώω ότι δεν έχω φάει εώς τώρα επειδή δεν μου αρέσει η μορφή ή το όνομα του :Ρ)
Εγώ δεν κατάλαβα ακριβώς το παράδειγμα, και πώς ακριβώς μεταφέρεται στην σημερινή πραγματικότητα.
Σε τί αντιστοιχεί σήμερα η ενέργεια του Καποδίστρια; Να δίνουμε ένα πιάτο σούπα σε όσους πεινάνε; Να φτιάξουμε ένα κράτος πρόνοιας (με ποιά όρια; πόσο μεγάλο;); Να επιδοτήσουμε την αγροτική παραγωγή; Να επιδοτήσουμε την μικρή επιχειρηματικότητα; Νομίζω ότι με βάση την αρχή που διατυπώνεις, καταλήγουμε σε ένα ελάχιστο κράτος, που έχει πχ την υποχρέωση να παρεμβαίνει ίσα ίσα ώστε να διατηρεί στη ζωή τους κατοίκους του.
Ενα άλλο ζήτημα το οποίο λαμβάνουμε ως δεδομένο συχνά στη συλλογιστική μας είναι ότι το κράτος είναι σε θέση να παρεμβαίνει αποτελεσματικά, χωρίς να εισάγουμε στην εξίσωση την δική του σχεδόν εγγενή αναποτελεσματικότητα. Οι προθέσεις δεν φτάνουν. Πριν εφαρμοστεί μια πολιτική επιβράδυνσης, επιτάχυνσης ή οποιαδήποτε άλλη, πρέπει να υπάρχει εξονυχιστική μελέτη των επιπτώσεών της και μετά την εφαρμογή της, διαρκής έλεγχος και αξιολόγησή της. Διότι οι φορές οι οι καλύτερες των προθέσεων έχουν οδηγήσει σε κρατικές παρεμβάσεις με καταστροφικότατα αποτελέσματα είναι άπειρες.
Θα αναφέρω το παράδειγμα του γάλακτος στην Πολωνία του υπαρκτού σοσιαλισμού. Η κυβέρνηση είχε αποφασίσει ότι το γάλα πρέπει να πωλείται σε συγκεκριμένη χαμηλή τιμή, ώστε να είναι σε όλους διαθέσιμο. Το αποτέλεσμα; Έπαψε να συμφέρει τους Πολωνούς κτηνοτρόφους η παραγωγή γάλακτος και απλά άδειασαν τα ράφια και μειώθηκε η παραγωγή. Το ίδιο συνέβη με ένα σωρό άλλα είδη στο ανατολικό μπλοκ και δημιουργούσε σπανιότητα αγαθών (και συμβαίνει με καταστροφικές συνέπειες και σήμερα σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες σε κλάδους όπως τα φάρμακα, αλλά αυτό θα το σχολιάω σε επόμενο ποστ μου).
Η κυβέρνηση της Πολωνίας εφάρμοσε την αρχή της παρέμβασης, σταθμίζοντας το αγαθό της ζωής και της ανάπτυξης των παιδιών ψηλότερα από την οικονομική ελευθερία. Αλλά κατέληξε χωρίς γάλα. Και σήμερα σταθμίζουμε ψηλότερα το αγαθό της ζωής και επιβάλλουμε φτηνές τιμές στα φάρμακα, αλλά τελικά έτσι καταλήγουμε να μην γίνονται επενδύσεις σε νέα φάρμακα.
"Τότε γιατί όλοι σκεφτόμαστε ότι μάλλον καλά έκανε ο Καποδίστριας;"
γιατι ειναι πολυ ευκολο να εισαι εξ ποστ προφητης. ολοι ξερουμε οτι τελικα η καλλιεργεια και βρωση πατατας επιασε στην Ελλαδα.
αλλα τι θα ειχε γινει αν ειχε αδικο ο Καποδιστριας?
Εδω νομιζω ειναι η βασικη ερωτηση: που στηριζεις την ιδεα οτι ο Καποδιστριας ξερει καλυτερα απο τους παραγωγους και τους καταναλωτες τι θελουν να πραγουν/καταναλωνουν?
Ρορκ νομιζω δεν εχεις καταλαβει ποιο ειναι το θεμα. η ερωτηση ειναι πχ αν ξεραμε οτι οι Ελληνες θα ειναι καλυτερα οικονομικα και ψυχολογικα αν εγκαταλειψουν την εμμονη του να σπουδαζουν ιατρικη και νομικη και αρχισουν να σπουδαζουν περισσοτερο πληροφορικη και μηχανικοι, θα ειχε νοημα το κρατος να τους σπρωξει προς τα κει?
Το ηλίθιο blogger μου έφαγε το σχόλιο.
Περιληπτικά, το αρχικό ποστ δεν διατυπώνει μια γενική πρόθεση παρέμβασης του κράτους για ωθήσει την οικονομία (και την κοινωνία) προς ότι αυτό θεωρεί καλύτερο. Προσπαθεί να διατυπώσει έναν γενικό κανόνα για το πότε είναι επιτρεπτή η παρέμβαση. Και ο κανόνας που διατυπώνεται στηρίζεται στο σύνταγμα και τα οριζόμενα από αυτό ατομικά δικαιώματα.
Τα όρια της παρέμβασης ορίζονται με αρκετή αυστηρότητα και δεν είναι γενικά το καλύτερο οικονομικά ή ψυχολογικά (ακόμα και αν υπήρχε τρόπος να το ξέρουμε στα σίγουρα), αλλά η προστασία συγκεκριμένων δικαιωμάτων και αγαθών που ορίζονται συνταγματικά. Η παρέμβαση με τις πατάτες δεν δικαιολογείται στο αρχικό ποστ απλά ως καλύτερη μέθοδος παραγωγής, βελτίωση των καλλιεργειών κτλ αλλά κάλυπτε τα κριτήρια του γενικού κανόνα ως σωτηρία από λιμοκτονία που έθετε σε κίνδυνο τα παραπάνω οριζόμενα αγαθά.
Με βάση τον κανόνα και το παράδειγμα δεν είναι η ερώτηση αν το κράτος πρέπει να παρέμβει όπου νομίζει όπως στην προσωπική επαγγελματική επιλογή πολλών Ελλήνων να γίνουν γιατροί ή δικηγόροι. Εκτός αν αποδεικνύεται ότι το να έχουμε πολλούς γιατρούς ή δικηγόρους οδηγεί σε λιμοκτονία ή σε άλλες παραβιάσεις των οριζόμενων αγαθών και δικαιωμάτων ώστε να εφαρμόζεται ο προτεινόμενος κανόνας.
Ο κανόνας πάσχει για μένα σε δύο σημεία:
α) Δεν ορίζει κριτήρια για το πόση παρέμβαση δικαιολογεί
β) Θεωρεί δεδομένη την ικανότητα παρέμβασης και το θετικό αποτέλεσμά της (ή μάλλον δεν περιλαμβάνει κριτήρια που να προσπαθούν να το εξασφαλίσουν)
Και τέλος, μεταθέτει την κουβέντα ένα επίπεδο παραπέρα. Αντί να συζητάμε για το πότε πρέπει να παρεμβαίνει το κράτος, οδηγούμαστε στη συζήτηση για στο ποιά δικαιώματα και αγαθά πρέπει να προστατεύει το σύνταγμα. Αλλά αυτό ξεφεύγει της συζήτησης για τον κανόνα.
Ρωρκ, η σκέψη μου με το παράδειγμα της πατάτας ήταν κυρίως αν το κράτος δικαιούται να αναλάβη αυτό την πρωτοβουλία να εισαγάγη μια νέα τεχνολογία (π.χ. πυρηνική ενέργεια, μεταλλαγμένα, δορυφόρους, οπλικά συστήματα), την οποία η ελεύθερη αγορά αγνοεί ακόμη (όπως την πατάτα τότε!) ή π.χ. δεν μπορεί να αναλάβη τον υψηλό κίνδυνο (ενώ το κράτος ας πούμε δεν φοβάται μήπως πτωχεύση) μή συντρέχει κάποιο παρόμοιο κώλυμα στην αγορά. Αυτό το κριτήριο με τα δικαιώματα τελικά μάλλον είναι σίγουρα πολύ στενό, ίσως και πολύ ευρύ ταυτόχρονα. Όντως θεωρώ χάριν ευκολίας δεδομένη την αποτελεσματικότητα της παρέμβασης. Πάντως δεν νομίζω ότι μεταθέτω την συζήτηση: ψάχνω να βρω πότε μπορεί να παρεμβαίνη το κράτος. Πρέπει κάποια στιγμή οι ειδικώτεροι εμού να πουν δυο λόγια επ' αυτού, γιατί έχουμε πει και εξηγήσει πολλές φορές γιατί είναι κακό το κράτος, πρέπει όμως να οροθετήσουμε και την εξαίρεση από τον κανόνα, πότε δηλ. το κράτος είναι απραίτητο.
Σγ, στην συγκεκριμένη περίπτωση οι καταναλωτές όντως δεν είχαν ιδέα περί τίνος επρόκειτο, ο Καποδίστριας πράγματι ήξερε καλύτερα. Αν η πατάτα δεν άρεσε στους Έλληνες, θα μπορούσε να είχε πει κάτι σαν: "χρησιμοποίησα κρατικούς πόρους για να αυξήσω την ελευθερία επιλογών σας, προσθέτοντας μία που αγνοούσατε". Αν όντως ήξεραν τι εστί γεώμηλον, το πράγμα πιθανώς να άλλαζε. Το τι σημαίνει γνώση εδώ όμως σηκώνει πολλή συζήτηση.
"χρησιμοποίησα κρατικούς πόρους για να αυξήσω την ελευθερία επιλογών σας, προσθέτοντας μία που αγνοούσατε"
Δεν έκανε ακριβώς αυτό. Δεν αύξησε την ελευθερία των επιλογών, αλλά των αριθμό των επιλογών. Αυτό που θα έπρεπε να πει είναι:
"έβαλα το χέρι μου στην τσέπη σας - δηλαδή μείωσα την ελευθερία σας να επιλέγετε μόνοι σας - για να αυξήσω τις επιλογές σας".
Και η απάντηση τότε θα έπρεπε να είναι:
"Αν δεχτούμε να βάζεις το χέρι σου στην τσέπη μας κάθε φορά που θα μπορείς να 'αυξάνεις' των αριθμό των επιλογών μας, σύντομα δε θα έχουμε τσέπη. Αυτό που θέλουμε από σένα, δεν είναι να αυξάνεις τις επιλογές μας, αλλά την ελευθερία μας να επιλέγουμε."
Βρίσκω τα συναφή σχόλια των κούκ, libertarian και G. Sarigiannidi ηθικώς δυσχόνευτα: σε ποια ηθική βάση στηρίζεται η άποψη οτι ένας φορέας με νομιμοποιημένη αρχή δεν έχει δικαίωμα να χρησιμοποιεί σειρά μέτρων για να εξωθεί κάποιους να συνεισφέρουν για το (πολύ μεγαλύτερο καλό) κάποιων τρίτων;
κουκ, αναρωτιέσαι: 'δικαιούται η κυβέρνηση να ιδρύσει κλινικές εκτρώσεων με τους φόρους του πορτογαλλικού λαού επειδή ίσως γνωρίζει ότι θα ήταν ένα κοινωνικά ωφέλιμο μέτρο'
Φυσικά και δικαιούται! Αν δεν το κάνει, τότε υποβαθμίζει τις ηθικές αξιώσεις του δικαιώματος που (κατ'όνομα) έχει αναγνωρίσει. Είναι σαν να λες 'αναγνωρίζω το δικαίωμα στη ζωή' αλλά να μην αναγνωρίζεις καθήκον να φτιάξεις αμερόληπτη αστυνομία και δικαιοσύνη.
S G, γράφεις
'Θα ησουν υπερ της καλλιεργειας μεταλαγμενων με το ζορι?'
και η απάντηση εξαρτάται από τα συναφή συμφέροντα και δικαιώματα. Αν οι άνθρωποι που επρόκειτο να πεθάνουν χωρίς μεταλλαγμένα δεν το επιθυμούσαν η ίδιοι (viz. αν δεν προτιμούσαν να συνεχίσουν να ζούν έχοντας φάει μεταλλαγμένα), τότε όχι. Αν το επιθυμούσαν, τότε ίσως ναι.
συνεχίζεις παρακάτω
'Εδω νομιζω ειναι η βασικη ερωτηση: που στηριζεις την ιδεα οτι ο Καποδιστριας ξερει καλυτερα απο τους παραγωγους και τους καταναλωτες τι θελουν να πραγουν/καταναλωνουν?'
και η απάντηση δεν είναι, νομίζω, δύσκολη: μερικές φορές κάποιοι γνωρίζουν τι είναι καλύτερο για κάποιους τρίτους (όπως, λ.χ. ένας γιατρός). Φυσικά δεν συνεπάγεται οτι έχουν δικαίωμα να το επιβάλλουν, αλλά έχουν δικαίωμα -μερικές φορές καθήκον- να προσπαθήσουν να το προάγουν με διάφορα θεμιτά μέσα.
libertarian, γράφεις
'Ας αγόραζε με δικά του λεφτά πατάτες αν είχε τόση πόρωση να τις μάθουν οι συμπατριώτες του.'
Μα σίγουρα εξαρτάται από το διακύβευμα: αν η κατανάλωση πατάτας κάνει τη διαφορά ανάμεσα στη ζωή και το θάνατο για τους φτωχούς, τότε η νομιμοποιημένη αρχή έχει το προνόμιο να αναζητήσει λύσεις (εξαναγκαστικές και μη).
Αν μία πέτρα χτυπάει έναν άνθρωπο, ο οποίος σέρνεται αιμόφυρτος μπροστά μου, και ο μόνος τρόπος να τον βοηθήσω είναι να αναγκάσω τον επιχειρηματία που βρίσκεται δίπλα μου να μου δώσει το κινητό του, είμαι απόλυτα δικαιολογημένος να το κάνω. Κάτι παρόμοιο ισχύει -σε πολύ μεγαλύτερη έκταση- για τις πατάτες.
Θανάση,
η απάντησή σου στον Ροαρκ θέτει το ερώτημα σε λάθος βάση, και αυτό επιτρέπει στον G. Sarigiannidi να δώσει την (άστοχη) απάντηση που δίνει. Μπορεί να είναι αλήθεια οτι ο εξαναγκασμός (της καλλιέργειας πατάτας) μειώνει τις ελευθερίες εκείνων που έχουν χρήματα στην τσέπη, αλλά σίγουρα αυξάνει τις ελευθερίες των δύστυχων εκείνων που -χωρίς περιορισμό της ελευθερίας των προνομιούχων- θα είχαν πεθάνει.
Οι πολιτικές με αναδιανεμητικό περιεχόμενο, όπως αυτή της πατάτας, μπορεί να περιορίζουν τις ελευθερίες των πλουσίων, αλλά αυξάνουν τις ουσιαστικές ελευθερίες των φτωχών. Αυτό δεν δείχνει οτι είναι δίκαιες -αν και νομίζω πως είναι- αλλά σίγουρα δείχνει οτι βαυκαλίζεται όποιος πιστεύει οτι μπορούμε να φτιάξουμε μία θεωρία δικαιοσύνης η οποία θα βασίζεται αποκλειστικά στην ελευθερία.
Πολύ πιο ουσιαστικές και ενδιαφέρουσες (αφού απορριπτικές της άτεγκτης ελευθεριακότητας) είναι οι συναφείς παρατηρήσεις του Amartya Sen για τους λιμούς στο Poverty and Famines : An Essay on Entitlements and Deprivation, καθώς και σε πολλά ύστερα πονήματά του.
Εστιάσαμε υπερβολικά τώρα στον λιμό και δεν είναι αυτό το σημαντικό. Κανείς δεν θα αμφισβητούσε την λύση που δίνεις, Νικόλα, σε μια πραγματική κατάσταση ανάγκης. Αλλά αυτό κάνει τα πράγματα πολύ εύκολα και κυρίως ανεπίκαιρα. Ας πούμε ότι δεν ετίθετο θέμα κυριολεκτικού λιμού, απλώς βελτίωσης ενός χαμηλού επιπέδου διατροφής. Μπορεί το κράτος να εισαγάγη μια νέα τεχνολογία ή πρέπει να περιμένει την αγορά; Και τι σημαίνει "εισάγω"; Διαφημίζω την πατάτα; Αγοράζω πατάτες και τις χαρίζω; Διατάσσω την κατανάλωσή της κάθε πρώτη του μηνός; Ομοίως και για οποιαδήποτε σύγχρονη τεχνολογία.
Η ιστορία αυτή είναι μια αλλαγή ονομάτων στην ιστορία του Γάλλου γεωπόνου που εισήγαγε την πατάτα στην Μασσαλία.Ο Καποδίστριας ποτέ δεν έκανε κάτι τέτοιο.Αυτά τα ολίγα για την ιστορία.
Πολύ ενδιαφέρον, Πρώτε, μπορείς να υποδείξεις κάποια πηγή;
<<σε ποια ηθική βάση στηρίζεται η άποψη οτι ένας φορέας με νομιμοποιημένη αρχή δεν έχει δικαίωμα να χρησιμοποιεί σειρά μέτρων για να εξωθεί κάποιους να συνεισφέρουν για το (πολύ μεγαλύτερο καλό) κάποιων τρίτων;>>
Στην ηθική και πολιτική βάση ότι ένας θεσμός νομιμοποιείται μόνο να δρα ως προς ότι ρηττά εξουσιοδοτεί το σύνταγμα ή με την συναίνεση αυτών των ηθικών φορέων που το αποτελούν εφόσον δεν παραβαίνει τον νόμο (που για το κράτος είναι το σύνταγμα).
Το σύνταγμα που λέει "κάθε άνθρωπος δικαιούται να κάνει ότι θέλει στο σώμα του" δεν εξουσιοδοτεί ρηττά το κράτος να ανοίξει κλινικές έκτρωσης και εφόσον ούτε η δημοκρατία δεν το εξουσιοδοτεί τότε πιστεύω δεν έχει καμμία νομιμοποίηση μια τέτοια ενέργεια.
<<Φυσικά και δικαιούται! Αν δεν το κάνει, τότε υποβαθμίζει τις ηθικές αξιώσεις του δικαιώματος που (κατ'όνομα) έχει αναγνωρίσει. Είναι σαν να λες 'αναγνωρίζω το δικαίωμα στη ζωή' αλλά να μην αναγνωρίζεις καθήκον να φτιάξεις αμερόληπτη αστυνομία και δικαιοσύνη.>>
Φυσικά και δεν υπάρχει "καθήκον" από την μεριά του κράτους να διατηρεί αστυνομική δύναμη. Η αστυνομική δύναμη υπάρχει επειδή υπάρχει η αναγκαία δημοκρατική συναίνεση και εφόσον δεν παραβιάζεται το σύνταγμα. Οι ηθικές αξιώσεις που έχουμε από τα άτομα δεν είναι αυτονόητο ότι μεταφέρονται στους θεσμούς, μόνο οι πολιτικές αξιώσεις "δουλεύουν" σε αυτή την περίπτωση.
Τέλος, δεν αμφιβάλλω ότι κάποιοι άνθρωποι ξέρουν καλύτερα από άλλους κάποια πράγματα, και δεν αμφιβάλλω ότι μαζί με αυτή την γνώση τους έχουν και κάποιο ηθικό καθήκον να προάγουν την γνώση τους. Ωστόσο αυτές οι διαφορές δεν προσφέρουν καμμία νομιμοποίηση γιατί δεν υπάρχει κανένα δημόσιο κριτήριο για το ποιός "ξέρει καλύτερα". Έτσι, στην ανώτατη εκτελεστική βαθμίδα, το "ξέρω καλύτερα" δεν περνάει καθόλου. Όσο και να "ξέρει καλύτερα" κάποιος που είναι στην κυβέρνηση δεν νομιμοποιείται να πράττει τίποτα που δεν πηγάζει α) από το σύνταγμα β) από την δημοκρατική συναίνεση.
Η πηγή http://en.wikipedia.org/wiki/Antoine-Augustin_Parmentier και το επίμαχο απόσπασμα: Parmentier therefore began a series of publicity stunts for which he remains famous today, hosting dinners at which potato dishes featured prominently and guests included luminaries such as Benjamin Franklin and Antoine Lavoisier, giving bouquets of potato blossoms to the King and Queen, and surrounding his potato patch at Sablons with armed guards to suggest valuable goods—then withdrawing the guards at night so the greedy crowd could "steal" the potatoes.
Δημοσίευση σχολίου