Πέμπτη, Μαρτίου 08, 2007

Μια μέρα σαν τις άλλες.

Πριν από αρκετά χρόνια κι ενώ ήμουν βέβαια ακόμη φοιτήτρια, ο τότε πρόεδρος της ΟΝΝΕΔ Κωστής Χατζηδάκις, με είχε στείλει να μιλήσω σε μια ημερίδα του Τμήματος Γυναικών της Νέας Δημοκρατίας. Δεν είχα καμία διάθεση να νταραβεριστώ με το Τμήμα Γυναικών του κόμματος αλλά το πάνελ των ομιλητών ήταν παραπάνω από αξιολογώτατο ( Αλίκη Μαραγκοπούλου, Χρήστος Γιανναράς, Άντα Κατσίκη-Γκίβαλου κ.α) και το είδα ως τιμητική για μένα παρουσία.

Στη σύντομη ομιλία μου, λίγο πολύ τους είπα, με όσο πιο λεπτό τρόπο μπορούσα αλλά πάντα όμως α λα μανιέρ ντε λα Σπινόζα- ότι το Τμήμα Γυναικών έπρεπε να αυτοδιαλυθεί ενώ δήλωσα με περίσσια ειρωνία πως δεν καταλάβαινα τη σημασία της Εορτής της Γυναίκας. Η πλάκα ήταν πως τότε δούλευα --σχεδόν ως ανιδίκευτη εργάτρια-- σ'ενα χώρο κατεξοχήν ανδροκρατούμενο ( επαγγελματική κουζίνα) κι ενώ βίωνα από πρώτο χέρι τί σημαίνει να είσαι γυναίκα εργάτρια, θεωρούσα πως όλα αυτά που συνέβαιναν απλά, ήταν μέρος του παιχνιδιού.

Αναμφισβήτητα, στην αίσθηση αυτή συντελούσε το γεγονός ότι σπούδαζα στο Πανεπιστήμιο σε ένα κατεξοχήν ελιτίστικο τμήμα οι φοιτητές του οποίου στην πλειοψηφία τους ήταν γυναίκες, έτσι θεωρούσα πως όλη αυτή η κουβέντα περί ανισότητας δεν είχε κάποια σοβαρή βάση.

Ναι, ανισότητα υπήρχε, στον Τρίτο Κόσμο ίσως αλλά στις Δυτικές Κοινωνίες;

Όταν άρχισα να ασχολούμαι με τον πολιτικό φιλελευθερισμό το κομμάτι που με κέρδισε δεν ήταν τόσο οι οικονομικές θεωρίες όσο οι απόψεις και ο αγώνας των φιλελευθέρων παγκοσμίως για τα πολιτικά και ανθρώπινα δικαιώματα ένας αγώνας βέβαια που δεν είναι δυνατόν να διαχωρίζεται από τη συζήτηση για την οικονομία. Έτσι, μοιραία συνειδητοποίησα κάποια πράγματα για την κατηγορία των πολιτών που λέγονται γυναίκες. Είμαι από τους ανθρώπους που πιστεύω πως οι λέξεις "άνδρας και γυναίκα" ως προσδιοριστικές του ανθρώπινου είδους, έχουν κάποιο νόημα μόνο στο κρεβάτι γιαυτό και συνήθως χρησιμοποιώ τις λέξεις "άνθρωπος" και "πολίτης". Για την κοινωνία, δεν πρέπει να υπάρχουν άνδρες και γυναίκες παρά μόνο πολίτες γιαυτό και δεν πρέπει να μένει κανείς αδιάφορος όταν βλέπει τα δικαιώματα μιας ομάδας πολιτών να παραβιάζονται άμεσα ή έμμεσα.

Στη χώρα μας, χάρις στην αναμόρφωση της νομοθεσίας από το ΠΑΣΟΚ τη δεκαετία του '80 και χάρις στη συμμόρφωσή μας προς τις επιταγές της Ε.Ε. οι γυναίκες απολαμβάνουν τα ίδια πολιτικά δικαιώματα με τους άντρες. Παρ'ολα αυτά όμως, μια σειρά από προβλήματα που η πολιτεία δεν έχει καταφέρει να αντιμετωπίσει μέχρι τώρα με επιτυχία, καθιστούν μια σημαντική μερίδα πολιτών σε δεύτερη μοίρα.

Η έλλειψη σοβαρής κοινωνικής πολιτικής που θα προστατεύει και θα ενισχύει τη μητρότητα, η ατιμωρισία της οικογενειακής και όχι μόνο βίας ( εξάλλου σε αυτή τη χώρα ισχύει η ατιμωρισία γενικώς...), η έλλειψη κοινωνικής ευαισθησίας και κατανόησης προς τη μητέρα εργαζόμενη, η ανεργία, είναι κάποια μόνο από τα προβλήματα που έχει ν'αντιμετωπίσει η σύγχρονη Ελληνίδα. Παράλληλα, αφού στη χώρα μας ανθεί το αίσχος του trafficking γινόμαστε μάρτυρες μιας κατάφωρης παραβίασης ατομικών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Είναι σαφές, πως όσο αργούμε να προσδόσουμε στην έννοια "κοινωνικό κράτος" την πραγματική λειτουργική της σημασία, όσο το κοινωνικό κράτος το νέμονται οι επιτήδειοι και ο ιστός της διαπλοκής, τόσο μια σεβαστή μερίδα συμπολιτών μας θα υφίσταται την πολιτική των διακρίσεων με βάση το φύλο. Όσο δεν δραστηριοποιούμαστε για να αφυπνίσουμε την ελληνική κοινωνία για το δράμα των χιλιάδων αλλοδαπών γυναικών που πέφτουν θύματα δουλεμπορίας, η ελληνική κοινωνία θα είναι το θέατρο τέτοιων αισχών.

Σε παγκόσμια επίπεδο, φέτος ο ΟΗΕ έχει αφιερώσει τη Μέρα της Γυναίκας στην ευαισθητοποίηση των πολιτών του κόσμου στο θέμα της βίας που υφίστανται οι γυναίκες και τα κορίτσια στις εμπόλεμες ζώνες, μιας βίας που παραμένει ατιμώρητη.

Ακούω και διαβάζω διάφορες σαχλαμάρες από το πρωί. Κάτι "χρόνια πολλά κορίτσια" που μου ανεβάζουν το αίμα στο κεφάλι, κάτι συζητήσεις για γυναικομαζώξεις το βράδυ στα μπουζούκια που δεν επιθυμώ ούτε να τις σχολιάσω.

Αν ο αγώνας για την αναγνώριση και την προστασία των ατομικών δικαιωμάτων είναι καθημερινός, τότε αυτή η μέρα δεν διαφέρει καθόλου από τις άλλες απλά, από το πρωί αισθάνομαι πως οι ιδέες του Φιλελευθερισμού είναι τελικά πιο επίκαιρες από ποτέ και ότι ο αγώνας για την υλοποίησή του ίσως τελικά μόλις να άρχισε, ίσως τελικά να αρχίζει και σήμερα, μια μέρα σαν τις άλλες.

7 σχόλια:

Spinoza είπε...

Δεν το ανέφερα γιατί το θεώρησα αυτονόητο ότι σήμερα περισσότερο από ποτέ θεωρώ αδιανόητη την ύπαρξη Τμήματος Γυναικών σε πολιτικό κόμμα. Ο αγώνας πρέπει να είναι κοινός και να αφορά ομάδες πολιτών όχι άνδρες ή γυναίκες.

Lion είπε...

Συμφωνω με τις θεσεις του κειμενου. Ιδιως με το οτι δεν πρεπει να υπαρχουν "οργανωσεις γυναικων", αλλα "οργανωσεις πολιτων".

Δυστυχως η κοινωνικη εκπαιδευση των γυναικων ειναι βαθια ριζωμενη. Οταν ημουν φοιτητης (Γερμανια) ηταν μια εποχη που το κρατος ειχε υπερεπαρκεια δασκαλων και ελλειψη μηχανικων.
Γινοταν λοιπον μια φοβερη καμπανια προς ολους τους νεους, "σπουδαστε μηχανικοι, μην γινετε δασκαλοι, θα ειστε ανεργοι". Ολο αυτο με την γνωστη μεθοδικοτητα των γερμανων.

Κι ομως. Στο συνολο των 500 ηλεκτρολογων-μηχανολογων ειχαμε μια (1) γυναικα. Οι σχολες νηπιαγωγων και δασκαλων ηταν 80% γεματες με γυναικες.

Δεν κατηγορω τις γυναικες. Στα πλαισια της αυτοδιαθεσης μπορει να σπουδασει ο καθε πολιτης οτι θελει. Αλλα ενας πολιτης που αγνοει επιδεικτικα τις συμβουλες και γνωριζει οτι θα μεινει ανεργος στον αιωνα, πρεπει να εχει καποια αλλα, ισχυροτερα κινητρα.

Τα ισχυροτερα κινητρα ειναι η βαθια ριζωμενη προκαταληψη οτι α) οι γυναικες δεν καταλαβαινουν μαθηματικα β) οι γυναικες ειναι προορισμενες για την κουζινα [*], αντε το πολυ να εχουν σπουδασει και δασκαλες πριν.

[*] δεν εννοω την επαγγελματικη, αλλα την οικιακη κουζινα

Δεν αρκει λοιπον να δημιουργησουμε ισες ευκαιριες σε πολιτικο + επαγγελματικο επιπεδο. Αν εχουμε ισες ευκαιριες και οι γυναικες εχουν νοοτροπια 18ου αιωνα, τοτε δεν θα γινει τιποτα.
Πρεπει ολη η κοινωνικη εκπαιδευση να ειναι τετοια, που η καθε γυναικα να μπορει να εκμεταλλευτει τις ισες ευκαιριες.

Γ.Σαρηγιαννίδης είπε...

Αν και οι νομοθετικές ρυθμίσεις που αναγνωρίζουν την ισότητα γυναικών και ανδρών είναι δυστυχώς απαραίτητες, δεν είναι αρκετές.
(Γράφω δυστυχώς, γιατί θα έπρεπε να μας είναι αδιανόητο να συζητάμε καν το ζήτημα. Και μόνο ότι χρειαζόμαστε νομοθεσία που να ορίζει το αυτονόητο, θα έπρεπε να μας κάνει να ντρεπόμαστε.)

Περιστατικό: Η κόρη μου είχε μόλις γεννηθεί και εγώ όλος χαρά έλεγα παντού ότι έγινα πατέρας. Ένας τύπος με ρωτάει: "Αγόρι ή κορίτσι;". "Κορίτσι", απαντάω όλο χαρά. "Δεν πειράζει", μου απαντάει με ύφος.

Τι να του κάνει αυτού του ανθρώπου ο νόμος; Δε θέλω καν να φανταστώ πως συμπεριφέρεται στις γυναίκες γύρω του.

S G είπε...

συμφωνω με τον ΓΕΣ, το θεμα των δικαιωματων των γυναικων δεν λυνεται με τυπικα ισοτιμη μεταχειριση απο τον νομο, χρειαζεται και ουσιαστικη οπως εγραφα προσφατα

ειδικα εδω θελει πολλη προσοχη σπινοζα γιατι
"Η έλλειψη σοβαρής κοινωνικής πολιτικής που θα προστατεύει και θα ενισχύει τη μητρότητα" ειναι κατι δυσκολο να γινει σωστα. Οπως εχω εξηγησει, αν οι αδειες μητροτητας ειναι μεγαλυτερες απο τις αδειες πατροτητας αυτο καθιστα τις γυναικες μη προσληψιμες και τους μειωνει σαφως τον μισθο!

space-navigating είπε...

Συμφωνώ με όσα είπατε για το αυτονόητο της ίσης μεταχείρισης όλων των πολιτών ανεξαρτήτως φύλου και ότι είναι απαράδεκτο να υπάρχουν σήμερα γυναικείες οργανώσεις. Όπως θεωρώ απαράδεκτο να υπάρχουν ακόμα οργανώσεις για τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων, οργανώσεις κατά του ρατσισμού, οργανώσεις για την προστασία των παιδιών κλπ. Αλλά δυστυχώς αυτά που είναι αυτονόητα για ορισμένους από εμάς, δεν είναι αυτονόητα και για τους άλλους.

Ορισμένες αντιλήψεις είναι βαθιά ριζωμένες στις κοινωνίες μας και έχουν να κάνουν με παραδοσιακούς ρόλους, οι οποίοι διατηρούνται παρά το γεγονός ότι οι συνθήκες αλλάζουν με ταχύτατους ρυθμούς. Ειδικά σε κοινωνίες, όπως η ελληνική, οι οποίες μένουν προσκολλημένες σε αρχές και παραδόσεις άλλων εποχών (και μάλιστα με υπερηφάνεια για αυτό) η αλλαγή στην νοοτροπία είναι ακόμα πιο δύσκολη.

Έτσι λοιπόν το κοριτσάκι από την ώρα που αρχίζει να αντιλαμβάνεται το περιβάλλον του μαθαίνει ότι πρέπει να γίνει νυφούλα και καλή μαμά. Τα παραμύθια που της λένε κινούνται γύρω από τον πρίγκηπα στο άλογο που θα τη σώσει (γιατί η ίδια δεν μπορεί να κάνει τίποτα για τον εαυτό της και ο μόνος ρόλος της είναι να είναι όμορφη) και τα παιχνίδια της αφορούν κυρίως την κουζίνα, τα ρούχα και τα καλλυντικά, το γάμο και την οικογένεια. Το μικρό κορίτσι μεγαλώνει για να γίνει σύζυγος και μητέρα. Ο μόνος λόγος για τον οποίο ωθείται στις σπουδές (όταν ωθείται, γιατί είναι ακόμα ευρέως κρατούσα η αντίληψη ότι το μόνο που πρέπει να ξέρει να κάνει καλά είναι η μαγειρική) είναι γιατί "πλέον πρέπει να έχει τελειώσει το παιδί ένα πανεπιστήμιο" (μεγάλο ψώνιο του Έλληνα και τεράστια πίεση προς τα παιδιά, τα οποία πρέπει οπωσδήποτε να δώσουν/περάσουν Πανελλήνιες αλλιώς θεωρούνται αποτυχημένα) και ο μόνος λόγος για τον οποίο εργάζεται - ειδικά εάν παντρευτεί - είναι γιατί υπάρχει ανάγκη για το δεύτερο εισόδημα και όχι ως απαραίτητη προϋπόθεση αυτοσεβασμού και ολοκλήρωσης και φυσικά γι'αυτό δεν έχει και πολλές επαγγελματικές φιλοδοξίες. Κλασσικό παράδειγμα είναι αυτό που λένε "η δουλειά της γυναίκας είναι στην κουζίνα, αλλα και σ'αυτόν τον τομέα οι καλύτεροι σεφ είναι άντρες": φυσικά και είναι άντρες, γιατί αυτοί μεγαλώνουν μαθαίνοντας να είναι ανταγωνιστικοί και φιλόδοξοι, με όνειρα για καριέρα και επιτυχίες στον επαγγελματικό τους χώρο, ενώ οι γυναίκες μαθαίνουν ότι πρέπει να δουλεύουν μόνο εάν είναι ανάγκη και ο βασικός τους ρόλος είναι να κάνουν παιδάκια.

Αλλά κι άνθρωποι που θεωρούν ότι δεν έχουν τέτοιου είδους προκαταλήψεις σχετικά με τους ρόλους των φύλων, πόσες φορές δεν έχουν κοιτάξει μια γυναίκα που δεν έχει παιδιά με οίκτο; Ένας 60άρης άντρας με καριέρα αλλά χωρίς παιδιά θεωρείται φυσιολογικός, ενώ μια γυναίκα στην ίδια θέση θεωρείται αξιολύπητη και "ανολοκλήρωτη" όπως συχνά ακούγεται. Άλλωστε μια γυναίκα χωρίς οικογένεια είναι "γεροντοκόρη" (έννοια σαφώς αρνητική) ενώ ένας άντρας χωρίς οικογένεια είναι απλώς "εργένης" (έννοια θετικά φορτισμένη).

Και οι κλάδοι τους οποίους ακολουθούν οι γυναίκες σε επίπεδο σπουδών/εργασίας είναι άμεσα συνδεδεμένοι με αυτόν τον κοινωνικό ρόλο. Όταν κάποιος σκέφτεται γυναίκα μηχανικό, στις περισσότερες περιπτώσεις θα την οπτικοποιεί με μουστάκι και τη φωνή του Νώντα του νταλικέρη (δεν ξέρω αν είχατε δει ποτέ μια ταινία με την Καρέζη που ήταν πολιτικός μηχανικός και προσπαθούσαν να της μάθουν να "γίνει γυναίκα"... ε, αυτή είναι η αντίληψη της κοινωνίας ακόμα για γυναίκες σε ανδροκρατούμενους κλάδους). Αλλά και στους άλλους κλάδους, τα πράγματα δεν αλλάζουν και πολύ. Π.χ. στον κλάδο των δικηγόρων, οι περισσότερες γυναίκες ονειρεύονται μια "καριέρα" δημοσίου υπαλλήλου στο δικαστικό σώμα με σταθερό ωράριο και κυρίως σταθερό μισθό ή μια θέση ημι-γραμματέα/γλάστρας σε δικηγορικό γραφείο άλλου, χωρίς την ανάγκη της προσπάθειας και την ανασφάλεια της μαχόμενης δικηγορίας.

Φυσικά αυτή η στάση έχει ακριβώς τις ίδιες βάσεις με την αντίληψη ότι οι γυναίκες "δεν είναι αρκετά καλές" για να πετύχουν σε οποιοδήποτε τομέα. Έτσι πολλοί θεωρούν ότι οι γυναίκες δεν μπορούν να κάνουν τίποτα το ίδιο καλά με τους άνδρες (εκτός ίσως από το μητρικό ρόλο, το σιδέρωμα και τη φασίνα), είτε αυτό είναι καθημερινή δραστηριότητα όπως η οδήγηση (έχετε προσέξει ότι όταν κάνει λάθη στην οδήγηση άνδρας, είναι απλώς "καραγκιόζης" ως άτομο, ενώ όταν κάνει λάθη γυναίκα είναι "γυναίκα οδηγός", μη προσδιοριζόμενη ως άτομο αλλά εκ του φύλου; ), είτε επαγγελματική συμπεριφορά. Έτσι, πολλοί δικηγόροι δεν συνεργάζονται με άντρες συναδέλφους γιατί φοβούνται ότι θα τους "φανε την πελατεία", ενώ προτιμούν τις "ακίνδυνες" γυναίκες συναδέλφους (οι οποίες πράγματι δεν έχουν και τόσες φιλοδοξίες στην πλειονότητα των περιπτώσεων ώστε να καταστούν επικίνδυνες) ή ακόμα περισσότεροι πελάτες προτιμούν άνδρα δικηγόρο γιατί έχουν περισσότερη εμπιστοσύνη στις ικανότητές του (ενώ αντίθετα δεν ξέρω πολλούς, οι οποίοι θα προσλάμβαναν άνδρα για να προσέχει το παιδί τους, ακόμα κι αν ήταν καταπληκτικός παιδαγωγός). Ένας φαύλος κύκλος δηλαδή συμπεριφορών, οι οποίες βασίζονται στην ίδια αντίληψη περί ρόλων. Η οποία μάλιστα δεν διστάζει και να αξιολογεί τους ρόλους αυτούς, οι οποίοι έχουν καθιερωθεί ως άξιοι (οι ανδρικοί) και μη άξιοι (οι γυναικείοι) αντιστοίχως - π.χ. το να αλλάξει λάστιχο στο αυτοκίνητο μια γυναίκα θεωρείται "κατόρθωμα", αλλά το να πλύνει τα πιάτα ένας άνδρας μάλλον υποτιμητικό.

Και διαφωνώ κάθετα ότι θα πρέπει να δείξουμε περισσότερη κατανόηση στην εργαζόμενη μητέρα (φαντάζομαι ότι εννοείται με πιο ευνοϊκές ρυθμίσεις). Το πρόβλημα της εργαζόμενης μητέρας δεν θα λυθεί με περισσότερες ευνοϊκές ρυθμίσεις στη δουλειά, αλλά με περισσότερες ευνοϊκες ρυθμίσεις στο σπίτι. Αυτό που της χρειάζεται είναι στήριξη από το σύντροφό της και μοίρασμα των οικιακών εργασιών ή ανάθεσή τους σε άλλο πρόσωπο. Ακόμα και η περιόδος άδειας μετά από γέννα θα πρέπει κατά τη γνώμη μου να μπορεί να δοθεί και στον πατέρα ή να τη μοιράζονται (πέραν του ότι τη θεωρώ ούτως ή άλλως μεγάλη), όπως γίνεται σε άλλα κράτη (νομίζω ότι θα εφαρμοζόταν και στην Ελλάδα αυτό, αλλά δεν ξέρω τι έγινε τελικά). Η κατανόηση τέλος πάντων δεν πρέπει να έρχεται από το κράτος ή τον επαγγελματικό χώρο, αλλά από το σπίτι, γιατί αλλιώς η κατάσταση αυτή απλώς θα διαιωνίζεται (και φυσικά κανείς δε θα θέλει να προσλάβει μια γυναίκα που θα δουλεύει λιγότερο για να πάει να κάνει τη νοικοκυρά στο σπίτι, αλλά θα εισπράττει και τα ανάλογα προνόμια).

Θα συνοψίσω λοιπόν, ότι ούτε ο νόμος ούτε οι διάφορες οργανώσεις μπορούν να βοηθήσουν σε τίποτα, αν οι αντιλήψεις μας δεν αλλάξουν και κυρίως αν δεν παύσουμε να αντιμετωπίζουμε τους άλλους ως μέλη συνόλων (φύλο, σεξουαλική προτίμηση, εθνικότητα, φυλή κλπ) και δεν αρχίσουμε να τους βλέπουμε μόνο ως άτομα, προσδιοριζόμενα το καθένα από τις δικές του ικανότητες, τα δικά του χαρακτηριστικά και τα δικά του ελαττώματα και όχι από τα χαρακτηριστικά ενός δήθεν ομοιογενούς συνόλου.

Υ.Γ. Φυσικά υπάρχουν και αντίστροφες διακρίσεις όπως η απαλλαγή στράτευσης των γυναικών, οι διάφορες "προικοδοτήσεις" από δημόσια Ταμεία στις κόρες ασφαλισμένων, τα διαφορετικά όρια συνταξιοδότησης κλπ. Μάλιστα η πόρωση και εμμονή στις αντιλήψεις περί ρόλων είναι τόσο μεγάλη σε ορισμένες περιπτώσεις, που καταλήγουμε σε απαράδεκτες προτάσεις, όπως εκείνη που διάβασα προημερόν, ότι αντί να γίνει και για τις γυναίκες υποχρεωτικός ο στρατός (αν και για εμένα πρέπει να μην είναι για κανέναν υποχρεωτικός, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα) θα τους δοθούν κίνητρα εθελοντικής κατάταξης όπως η μοριοδότηση για συμμετοχή σε εξετάσεις για διορισμό στο δημόσιο! Και αυτά όμως κατά τη γνώμη μου βασίζονται ακριβώς στην ίδια αντίληψη περί "ρόλων" των φύλων. Όπως διάβασα και σε άλλο μπλογκ για άλλο θέμα, την πιθανότητα να ορίζουν τα άτομα μόνα τους ρόλους τους, γιατί δεν την παίρνουμε πιο πολυ στα σοβαρά;

space-navigating είπε...

Είναι πολυ σπαστικό να μην μπορείς να κάνεις έντιτ σε κόμμεντ. Κάνεις ένα ορθογραφικό λάθος από βιασύνη και γίνεσαι ρόμπα επί μονίμου βάσεως! :D

Ανώνυμος είπε...

Δυστυχώς περισσότερο οι γυναίκες σκέφτονται έτσι... Έθιξες ένα θέμα το οποίο με απασχολεί πολύ τον τελευταίο καιρό. Για το πώς μπορούν να αλλάξουν οι αντιλήψεις, αυτό είναι ένα τεράστιο θέμα. Οι άνθρωποι δύσκολα ξεφεύγουν από το βιολογικό, ακόμα και όταν η ίδια η φύση είναι αναποφάσιστη μερικές φορές.

Enter your email address:

Delivered by FeedBurner
















Join the Blue Ribbon Online Free Speech Campaign








Referrers

Based on original Visionary template by Justin Tadlock
Visionary Reloaded theme by Blogger Templates | Distributed By Magazine Template

Visionary WordPress Theme by Justin Tadlock