Χρειαζόμαστε μια ελευθεριακή Ουτοπία;

Eνταξει,το παραδέχομαι εξ αρχής.Η ερώτηση είναι κάπως παραπειστική.Κι αυτό γιατί ο ουτοπισμός κρύβει μέσα του έναν ρομαντικό υπερβατισμό που ξενίζει τους φίλους του ορθού λόγου. Ο φιλελευθερισμός ως μέσο εξορθολογισμού της κοινωνίας, αντιβαίνει εξ ορισμού στις περισσότερες ουτοπίες που γεννηθηκαν στα μυαλά των φιλοσόφων. Αλλά στο βαθμό που εκφράζει την ανάγκη για έναν διαφορετικό κόσμο κρυβει και ο ίδιος μια "ουτοπία", καθώς ενδιαφέρεται για το μετασχηματισμό κάποιων υπαρκτών πολιτικών κοινωνικών και οικονομικών δομών με κάποιες μη -ακομα-υπαρκτές. Μια καθαρά ελευθεριακή χώρα, δεν υπήρξε ποτέ,είναι ένας μη-τόπος, κι αυτό γιατί δεν της επιτράπηκε ποτέ να υπάρξει.

Η διαφορά της φιλελευθερης «ουτοπίας» με μια αληθινή ουτοπία (κομμουνιστική,θρησκευτική) είναι ότι η δεύτερη στηρίζει ολόκληρο το οικοδόμημα της ύπαρξης της σε μια ριζική μεταβολή των υλικών συνθηκών ή του ψυχισμού των υποκειμένων της. Μια κοινωνία απόλυτης αφθονίας όπου κάθε καταμερισμός εργασίας θα έχει διαλυθεί,όπου η υψηλή παραγωγή θα έχει λύσει μια και καλή το πρόβλημα της επιβίωσης, είναι μια κοινωνία που στηρίζεται στην ανατροπή της φύσης όπως την ξέρουμε. Μια κοινωνία που στηρίζεται σε μια νέα μορφή ανθρώπου, σε εναν εξαγιασμένο «ψυχισμό» ποντάρει στην ανατροπή της ανθρώπινης φύσης όπως την έχουμε γνωρίσει.

Αντίθετα μια ελευθεριακή κοινωνία δεν έχει ανάγκη ούτε έναν «καλύτερο» άνθρωπο,ούτε μια «καλύτερη» φύση. Μια ελευθεριακή κοινωνία έχει ανάγκη μονάχα τον απογαλακτισμό του ανθρώπου από τους θεσμους καταπίεσης, και συγκεκριμένα,από το κράτος.Και αυτός ο απογαλακτισμός δεν αποτελεί ούτε ιστορικό παράδοξο, ούτε ανεπανάληπτο ιστορικό γεγονός.Έγινε,γίνεται και θα συνεχίσει να γίνεται κάθε φορά που ο ελεύθερος άνθρωπος ανοίγει τα μάτια της λογικής του, αποκαθηλώνει την κρατική εξουσία και τη βία της, μάχεται σπιθαμή προς σπιθαμή για να κερδίσει το δικαίωμα του στην ζωή και την ευτυχία.

Ας επιστρέψουμε όμως στο ζήτημα της ελευθεριακής "ουτοπίας" έστω κι αν τη δεχτούμε όχι σαν μη-τόπο αλλά σαν εφικτή εναλλακτική μορφή πολιτικής και κοινωνικής οργάνωσης.

Ο William Burroughs στο βιβλίο Οι πόλεις της Κόκκινης Νύχτας μας ταξιδεύει σε μια τέτοια «αποικία του Ονείρου» , σ ένα προκεχωρημένο φυλάκιο ελευθερίας, την Libertatia. «Οι Φιλελεύθερες Αρχές που υλοποιήθηκαν με τη γαλλική και αμερικανική επανάσταση» γράφει ο Burroughs «είχαν ήδη κωδικοποιηθει και τεθεί σε εφαρμογή έναν αιώνα νωρίτερα». Ο κάπταιν Μίσιον, επικυρηγμένος πειρατής,με το διαβόητο πλήρωμα του έστησαν τη χερσαία βάση της Δημοκρατίας τους στις ακτές της Μαδαγασκάρης. Νόμος τους τα «Άρθρα», προγονοι των σημερινών συνταγμάτων που όριζαν ανάμεσα στα αλλα: την άμεση δημοκρατία, την κατάργηση της δουλείας και της θανατικής ποινής,την απαγόρευση της δουλοπαροικίας, την κατάργηση των νομων κατά της ελευθερης σεξουαλικότητας,.την απολυτη ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης. Σύνθημα των κατοίκων της Λιμπερτάτια; «Ελα σε μας και ζήσε σύμφωνα με τα άρθρα». Ο στρατός αποτελούνταν από εθελοντικές ομάδες: πληρωμή τους η ελευθερία από τις παρηκμασμένες αυτοκρατορίες και ίσο μερίδιο στα λάφυρα του αντιπαλου στρατού.


Έτσι με λίγα λόγια στήθηκε μια κοινωνία που εξασφάλιζε σε όλους το δικαίωμα τους να ζουν ελεύθερα,όπου ήθελαν,με τους συντρόφους που διαλέγαν και με τους νόμους με τους οποίους συμφωνούσαν. Το κυνήγι ενός ελευθερου πολίτη απ τις αποικιακές αυτοκρατορίες ενεργοποιούσε αμεσα τα Άρθρα: οποιος ανθρωπος διαλεγε να ζησει υπό την εξουσία τους οφειλε να αρπάξει το όπλο του και να τα υπερασπιστεί με τη ζωή του.

Η κοινωνία που έπλασε η πένα του Burroughs έσβησε μέσα στις φλόγες μετά από προδοσία. Ο Παλιός Κόσμος πήρε την εκδίκηση του τόσο στις σελίδες του βιβλίου όσο και στην ιστορική πραγματικότητα. Οι αρχές της γαλλικής και της αμερικανικής επανάστασης συγκράτησαν όσο μπορούσαν την αντεπίθεση του Κράτους μέχρι που κατά τον συγγραφέα «γίναν φουσκωμένα λόγια στα στοματα των πολιτικών». Ούτε λόγος πια για την «απελευθέρωση από την τυρρανία των κυβερνήσεων».Οι κάτοικοι των μεγαλουπόλεων νιώθουν πως εξαρτώνται από αυτές για την ασφάλεια και την ευημερία τους...

Αυτή η ελευθεριακή ουτοπία του Burroughs ειναι αναγκαία για να επανεκτιμήσουμε το νόημα της ελευθερίας. Γιατί αν η ελευθερία μας έχει σαν προυποθεση την απελευθέρωση μας από τη Βία, ένα φιλελεύθερο πρόγραμμα θα πρέπει να οδηγεί σε έναν κόσμο απαλλαγμένο από την ύψιστη μορφή της ,τη συγκεντροποιημένη εκδοχή της: το Κράτος. Και εδώ δεν θέτω ζήτημα προτίμησης του αναρχισμού ή του «ελάχιστου» κράτους,αλλά αναφέρομαι στο ρόλο που θα παίζει μια κυβέρνηση στις ζωές μας και στην κοινωνική μας οργάνωση. Για το Κράτος Κουβερνάντα , για το Κράτος-πατερούλη απέναντι στο Κράτος-νυχτοφύλακα ή στο μη-κράτος.

Σήμερα ,που ελάχιστοι μπορουν να διανοηθουν τη ζωή τους σε έναν κοσμο χωρίς Κράτος Πρόνοιας και Αστυνομικό Κράτος το νοημα μιας τέτοιας ελευθεριακής ουτοπίας είναι η συντηρηση ολόκληρου του φιλελευθερου Φαντασιακού



Ο Χάγιεκ έγραψε σχετικά: Θα πρέπει να κάνουμε το χτίσιμο μιας ελεύθερης κοινωνίας,για μια ακόμα φορά μια Πνευματική Περιπέτεια,μια πράξη θάρρους. Αυτό που μας λείπει είναι μια φιλελεύθερη Ουτοπία, ένα πρόγραμμα που δεν φαίνεται ούτε υπεράσπιση των πραγμάτων ως έχουν ούτε σαν μια διυλισμένη μορφή σοσιαλισμού αλλά έναν αληθινό φιλελευθερο ριζοσπαστισμό (...) που δεν περιορίζει τον εαυτό του σε αυτό που φαντάζει σήμερα «πολιτικώς εφικτό»

Αυτό που προσπαθεί να μας δείξει ο Χάγιεκ είναι πολύ απλά ο ενθουσιασμός, η δύναμη που μπορεί να εμπνεύσει σε ολους ένα κοινωνικο και πολιτικό πρόγραμμα σταθερά προσανατολισμένο στην ανθρώπινη ελευθερία. Γιατί για να παραφράσω τον Ροθμπαρντ,σκοπός υπαρξης του Φιλελευθερισμού δεν είναι «απλά» η μείωση της φορολογίας κατά δυο ποσοστιαίες μονάδες. Σκοπός του ειναι η δόμηση ενος ολόκληρου ελευθεριακού πολιτικού,κοινωνικού και οικονομικού συστήματος.