Η σαθρή βάση του Μαρξισμού

Γιατί η εργασιακή θεωρία της Αξίας (ΕΘΑ από δω και πέρα) των κλασσικών οικονομολόγων είναι απαρχαιωμένη και δεν έχει καμία επιστημονική αξία πλέον;

hey Μαρξιστή! Dodge this...
Στην επιστήμη θεωρείται καλύτερη θεωρία αυτή που εξηγεί τα περισσότερα φαινόμενα με τον απλούστερο τρόπο.

Η ΕΘΑ παραμερίστηκε από την οριακή θεωρία της αξίας (ΟΘΑ) όχι μόνο γιατί μειονεκτεί στα παραπάνω χαρακτηριστικά αλλά και γιατί έρχεται σε αντίθεση με τις ίδιες της τις θέσεις.

Από την άλλη έχουμε την ΟΘΑ που όχι μόνο πληροί και τις δύο προϋποθέσεις αλλά έχει απόλυτη και καθολική ισχύ. Τι λένε όμως αυτές οι θεωρίες;

ΕΘΑ: Ένα αγαθό έχει αξία ανάλογη της ενσωματωμένης εργασίας που εμπεριέχει (εξαρτάται μόνο από το ποσό εργασίας που χρησιμοποιήθηκε για την πραγματοποίηση του).

ΟΘΑ: Ένα αγαθό έχει αξία ανάλογη της ικανότητας του να ικανοποιεί τις ανάγκες και τις επιθυμίες των ανθρώπων. (εξαρτάται από το πόσο όφελος, χρησιμότητα, ικανοποίηση παρέχει.)

«PLEASURE and pain are undoubtedly the ultimate objects of the
Calculus of Economics. To satisfy our wants to the utmost with the
least effort -to procure the greatest amount of what is desirable
at the expense of the least that is undesirable- in other words, to
maximise pleasure, is the problem of Economics.» Jevons,
William Stanley

Εν αρχή ην η εξής ερώτηση: Γιατί τα διαμάντια έχουν μεγαλύτερη αξία από τον νερό; Αυτό είναι ένα από τα κλασσικά προβλήματα που θέτουν στους φοιτητές του οικονομικού.

Οι κλασσικοί οικονομολόγοι πίστευαν ότι η χρησιμότητα δεν έχει να κάνει με το μέγεθος της ανταλλακτικής αξίας διότι παρατήρησαν ότι χρήσιμα πράγματα όπως το νερό έχουν λιγότερη αξία από άλλα λιγότερο χρήσιμα όπως τα διαμάντια. Γι` αυτό τον λόγο δημιούργησαν δύο έννοιες για την αξία, την αξία-χρήσης και την ανταλλακτική-αξία που εξαρτάται μονάχα από την ενσωματωμένη εργασία που έχει επάνω του το αγαθό, (ήδη τα πράγματα αρχίζουν να γίνονται πιο πολύπλοκα για την εξήγηση της έννοιας της αξίας σε αυτήν την θεωρία).

Στην ΟΘΑ η αξία εξαρτάται από την οριακή ωφέλεια, που είναι η επιπρόσθετη ωφέλεια που λαμβάνει ένας καταναλωτής από μια επιπρόσθετη μονάδα ενός αγαθού ή υπηρεσίας. (δλδ εξαρτάται μονάχα από την ποσότητα ωφέλειας/ικανοποίησης, που είναι μεταβλητή, υποκειμενική)

«Let us now investigate this subject a little more closely. Utility
must be considered as measured by, or even as actually identical
with, the addition made to a person's happiness.» Jevons,
William Stanley

Εάν υποθέσουμε ότι ένας άνθρωπος πεθαίνει της δίψας και βρίσκεται στην μέση μιας ερήμου και του προσφερθούν διαμάντια και ένα φλασκί με νερό πχ από κάποιους βεδουίνους, θα διαλέξει το δεύτερο, διότι η ωφέλεια είναι περισσότερη. (Κοινώς δίνει μεγαλύτερη αξία στο νερό παρά στα διαμάντια. Αν είχε μαζί του 1 κιλό διαμάντια θα το αντάλλασσε ευχαρίστως με 1 λίτρο νερού.)

Εάν υποθέσουμε ότι του προσφέρουν και άλλα φλασκιά με νερό, έχοντας σβήσει την δίψα, η ζήτηση του για νερό ελαττώνεται, -έως ότου φτάσει στο σημείο πχ που του φτάνουν για να επιστρέψει σε κατοικημένη περιοχή ή δεν μπορεί να κουβαλίσει παραπάνω-, με άλλα λόγια το οριακό όφελος μειώνεται.

Εάν ύστερα από αυτό υποθέσουμε ότι του προσφέρονται διαμάντια πχ στην κανονική τιμή της Αγοράς, και έχει τον κάλο με τα διαμάντια, θα τα πάρει ευχαρίστως. Αλλά αν του προσφερθούν ακόμα περισσότερα, θα μειωθεί πάλι το οριακό όφελος, αλλά με μικρότερη ταχύτητα από αυτήν του νερού, λόγο της προσφοράς και της ζήτησης του νερού και των διαμαντιών στις κατοικημένες περιοχές στις οποίες μπορεί πλέον να πάει.

Όντας τα διαμάντια σπάνια, η προσφορά τους είναι περιορισμένη ενώ η ζήτηση είναι υψηλή λόγο της έντονης επιθυμίας των ανθρώπων να τα αποκτήσουν, αυτό έχει ως συνέπεια την υψηλή τους τιμή. Η προσφορά του νερού στις κατοικημένες περιοχές είναι αρκετή για να ικανοποιήσει την ζήτηση και έτσι η τιμή είναι χαμηλή.

1. Η εργασιακή θεωρία της αξίας, δεν μπορεί να δώσει εξηγήσεις γιατί ο ήρωας μας θα έδινε μεγαλύτερη (ανταλλακτική) αξία στο νερό -που οι βεδουίνοι απλά προμηθεύτηκαν από μια πηγή- αγοράζοντας το σε μεγαλύτερη τιμή από αυτή των διαμαντιών -που μπορεί και να χρειάστηκαν δεκάδες ώρες εργασίας- όπως είπαμε στην αρχή.

2. H ΕΘΑ δεν ισχύει για σπάνια αγάλματα και πίνακες, σπάνια βιβλία και νομίσματα, κρασιά ιδιαίτερης ποιότητας κτλ. ενώ η οριακή λειτουργεί μια χαρά. Σε καμία περίπτωση η αξία τους δεν μπορεί να αναχθεί στο ποσό της εργασίας που χρειάστηκε για να παραχθούν.

3. Επίσης έχει πρόβλημα στο να δώσει καθαρές εξηγήσεις γιατί διαφορετικά αγαθά που έχουν τις ίδιες ώρες ενσωματωμένης εργασίας επάνω τους, από διαφορετικού τύπου εργασίες έχουν διαφορετική αξία.

Πέντε ώρες εργασίας ενός γλύπτη έχουν μεγαλύτερη «ανταλλακτική» αξία από πέντε ώρες ενός εργάτη που σπάει πέτρες. Ο Μαρξ ισχυρίζεται ότι 1 ημέρα ειδικευμένης εργασίας αναλογεί σε 5 ημέρες ανειδίκευτης εργασίας και ότι αυτή η αναγωγή ειδικευμένης σε ανειδίκευτη εργασία φαίνεται από την εμπειρία. Μας λέει ότι αυτή η αναλογία καθορίζεται από κοινωνικές διαδικασίες. Ο νεοκλασσικός οικονομολόγος Eugen v. Bohm-Bawerk χαρακτήρισε αυτό το επιχείρημα του Μαρξ ως «a theoretical juggle of almost stupefying naivete» και έδειξε ότι για άλλη μια φορά πέφτει σε φαύλο κύκλο.

«Under these circumstances what is the meaning of the appeal to
"value" and "the social process" as the determining factors of the
standard of reduction Apart from everything else it simply means
that Marx is arguing in a complete circle. The real subject of
inquiry is the exchange relations of commodities: why, for
instance, a statuette which has cost a sculptor one day's labour
should exchange for a cart of stones which has cost a stone breaker
five days' labour, and not for a larger or smaller quantity of
stones, in the breaking of which ten or three days' labour have
been expended. How does Marx explain this? He says the exchange
relation is this, and no other, because one day of sculptor's work
is reducible exactly to five days of unskilled work. And why is it
reducible to exactly five days? Because experience shows that it is
so reduced by a social process. And what is this social process?
The same process that has to be explained, that very process by
means of which the product of one day of sculptor's labour has been
made equal to the value of the product of five days of common
labour.» (Eugen Bohm-Bawerk's - Karl
Marx and the Close of His System στο section 2.)

Γιατί δύο φοιτητές γλυπτικής του ίδιου έτους -ο ένας πιο
ταλαντούχος- αν διαθέσουν το ίδιο ποσό εργασίας για να φτιάξουν ένα
έργο, το ένα μπορεί να έχει μεγαλύτερη αξία;

4. Οι Μαρξιστές υποστηρίζουν ότι η ΕΘΑ έχει γενική ισχύ, κάτι που όμως έρχεται σε αντίθεση με την εμπειρία. Η θέση τους είναι ότι η «ανταλλακτική» αξία αντιστοιχεί με το κόστος εργασίας αλλά η καθημερινή μας παρατήρηση δείχνει ότι αυτό δεν ισχύει πάντα. Λόγο των διακυμάνσεων της προσφοράς και της ζήτησης η «ανταλλακτική» αξία των αγαθών είναι μερικές φορές υψηλότερη και άλλες χαμηλότερη της αντίστοιχης ποσότητας της ενσωματωμένης εργασίας.

Αν εξετάσουμε όλα αυτά τα ερωτήματα όπως το γιατί μια όμορφη παρουσιάστρια που απλά αναγγέλλει το πρόγραμμα μπορεί να παίρνει περισσότερα από μια νοσοκόμα, γιατί τα διαμάντια είναι πιο ακριβά από το νερό, αλλά στην μέση μιας ερήμου μπορεί να συμβεί το αντίθετο, γιατί ένα πέτρωμα χρυσού που βρέθηκε τυχαία σε ένα σπήλαιο από έναν πεζοπόρο έχει την ίδια αξία με ένα πέτρωμα χρυσού που χρειάστηκε 1000 εργατοώρες εξόρυξης, γιατί κάποιος μπορεί να επιλέξει να αγοράσει ένα πακέτο χαρτομάντιλα από ένα μικρό κοριτσάκι σε μεγαλύτερη τιμή από αυτήν του περιπτέρου που είναι 10 μέτρα πιο πέρα, και άλλα πολλά, μπορούμε να διακρίνουμε εύκολα την ανωτερότητα της ΟΘΑ έναντι της ΕΘΑ.

Όντας λιγότερες οι γυναίκες με αυτά τα φυσικά χαρακτηριστικά της παρουσιάστριας για να ικανοποιήσουν την ζήτηση, οι εργοδότες είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν πολλά για να προσελκύσουν ακόμα ένα άτομο. Από την άλλη οι γυναίκες για να ικανοποιήσουν την ζήτηση για περίθαλψη και που έχουν τα χαρακτηριστικά για να γίνουν νοσοκόμες είναι πολύ περισσότερες και έτσι οι εργοδότες είναι διατεθειμένοι να δώσουν λιγότερα χρήματα για να προσλάβουν ακόμη μια.

Οι καταναλωτές δεν αγοράζουν τα προϊόντα σύμφωνα με το αν έχουν περισσότερη ή λιγότερη ενσωματωμένη εργασία αλλά ανάλογα με το οριακό όφελος (δλδ την ευτυχία/ικανοποίηση/χρησιμότητα κτλ) που αποκομίζουν από αυτά).

Τι θα προτιμούσατε εσείς; τα τυροπιτάκια της Γιαγιάς ή τα λασποπιτάκια ενός εργάτη που θα είχε επενδύσει το ίδιο ποσό κοινωνικά αναγκαίας εργασίας για να τα πραγματοποιήσει;

Α, ξέχασα πρέπει να είναι κοινωνικά χρήσιμη η εργασία. Σύμφωνα με την θεωρία μόνο η «κοινωνικά χρήσιμη» εργασία ορίζει την αξία. Αλλά πως αλλιώς θα χαρακτηρίζαμε την «κοινωνικά χρήσιμη» εργασία πέραν του γεγονότος ότι παρήγαγε «κοινωνικά χρήσιμα» προϊόντα; Πάλι κολλάμε στον ίδιο φαύλο κύκλο εξηγώντας την αξία των αγαθών με την εργασία που πήγε σε αυτά και την αξία της εργασίας από τα αγαθά που παρήγαγε. Έστω, ας πούμε ότι είναι από διαφορετικά υλικά που τρώγονται και που χρειάστηκαν την ίδια εργασία για να παραχθούν.
Πως εξηγείται η διαφορετική ζήτηση που υπάρχει στην αγορά σε αυτήν την περίπτωση στην ΕΘΑ; Η ΟΘΑ μας λέει ότι η αξία τους εξαρτάται από την ευχαρίστηση που προσφέρει η γεύση τους.

Το ψωμί μέχρι κάποια ποσότητα είναι απόλυτα αναγκαίο, μεγαλύτερες ποσότητες θα έχουν διαφορετικούς βαθμούς χρησιμότητας, από ένα σημείο και μετά η χρησιμότητα του φτάνει στο μηδέν, μπορεί να λάβει και αρνητικές τιμές, γιατί περισσότερες επί πλέον ποσότητες της ίδιας ουσίας μπορούν να γίνουν ενοχλητικές ή και βλαπτικές όπως στην περίπτωση ενός φάρμακου. Έχει μεγάλη αξία η χρήση του μέχρι ένα σημείο, μετά πέφτει κατακόρυφα και πάει στο μείον άπειρο (εκτός αν είσαι emo :Ρ)

Το λάθος του Μαρξ ήταν ότι πίστευε τα αντικείμενα που ανταλλάσσουμε έχουν ίση αξία. Στην πραγματικότητα δίνουμε κάτι που θεωρούμε ότι έχει λιγότερη αξία για εμάς για να λάβουμε κάτι που έχει μεγαλύτερη. Δίνω την εργασία μου, που θεωρώ ότι έχει λιγότερη αξία, για να λάβω τον μισθό ο οποίος έχει μεγαλύτερη αξία για εμένα. Το ίδιο συμβαίνει και για τον εργοδότη, τα χρήματα -για αυτόν- που δίνει έχουν λιγότερη αξία από την εργασία που θα του προσφέρω. Εάν αποκομίζω λιγότερα (μισθό που θα μου εξασφαλίσει αυτά που έχουν μεγαλύτερη αξία από την εργασία μου για εμένα, ευχαρίστηση κλπ) από αυτά που δίνω (εργασία, κούραση, θερμίδες που ξοδεύω κτλ) τότε δεν την δέχομαι την εργασία.

Στην έσχατη περίπτωση όπου ζω πχ σε μια χώρα με κομμουνιστικό καθεστώς και δεν μπορώ να διεκδικήσω μεγαλύτερο μισθό -όπως μπορείς σε μια δημοκρατία μέσω του συνδικαλισμού, μέσο της απεργίας κτλ-, θα προτιμήσω την εργασία που θα μου εξασφαλίσει τουλάχιστον τα προς το ζην, γιατί η εργασία που θα δώσω έχει λιγότερη αξία από την επιβίωση μου. Σε αυτήν ακραία περίπτωση δεν μπορεί να υπάρξει ισότητα των δύο αγαθών -εργασίας, μισθού-, πάντα η επιβίωση μου θα έχει μεγαλύτερη αξία από την οποιαδήποτε εργασία, έστω και αν μου εξασφαλίζει ακριβώς τις θερμίδες που ξόδεψα και που χρειάζομαι.

Σε άλλες συνθήκες όπου δεν εξαρτάται η επιβίωση μου, το να πω ότι δύο αγαθά έχουν ακριβώς την ίδια αξία σημαίνει ότι μου είναι αδιάφορο ποίο από τα δύο θα έχω στην κατοχή μου και έτσι δεν υπάρχει κίνητρο να ανταλλάξω το ένα για το άλλο. Αν το κάνω τότε το ένα θα έχει πάρει μεγαλύτερη αξία από το άλλο γιατί τότε αποκομίζω κάποιο όφελος/ευχαρίστηση κτλ. Το να προτιμήσω να αγοράσω από το κοριτσάκι με τα σπίρτα παρά από το περίπτερο σημαίνει ότι για εμένα τα σπίρτα της έχουν μεγαλύτερη αξία, η αγορά αυτή προσφέρει συναισθηματική ευχαρίστηση πέραν της χρησιμότητας τους.

Η προϋπόθεση για να γίνει μια συναλλαγή δεν είναι η ισότητα αλλά δύο ανισότητες.

Ας υποθέσουμε δύο άτομα Α και Β και δύο αγαθά/υπηρεσίες χ και ψ στην κατοχή τους αντίστοιχα. Για να γίνει η συναλλαγή πρέπει να ισχύει από την μεριά του Α η ανισότητα χ<ψ και από την μεριά του Β χ>ψ. Ο καθένας θεωρεί το άλλο αντικείμενο μεγαλύτερης αξίας από αυτό που έχει στην κατοχή του και γι' αυτό είναι διατεθειμένος να το ανταλλάξει.

Tο να πιστεύει κανείς στην εργασιακή θεωρία της αξίας στην οικονομική επιστήμη, είναι σαν να πιστεύει στο γεωκεντρικό πλανητικό σύστημα στην επιστήμη της αστρονομίας. Είναι obsolete πάνω από έναν αιώνα. Τελικά οι Μαρξιστές δεν διαφέρουν από τους οπαδούς μιας θρησκείας.
Και οι δύο ομάδες δεν βασίζονται στην επιστημονική σκέψη αλλά στην πίστη τους σε Προφήτες (Μαρξ) και τα Ιερά τους βιβλία.