Why Opting Out Is No "Third Way"

I read an interesting article criticising the "Libertarian Paternalism" of Richard Thaler and Cass Sunstein, by Will Wilkinson, a research fellow at the Cato Institute. Libertarian Paternalism is a proposed ideological and political method that stems from research in behavioral economics and basically offers ways to correct harmfull irrational behaviors of people without depriving them of a final choice (which is what makes this type of paternalism "libertarian").

One cannot deny, and Wilkinson does not, that the awareness of different sorts of irrationality in typical human behavior and of the impact that specific choice-preserving policies can have on peoples' behavior is a great contribution, by behavioral economics. But I have to agree with Wilkinson that this does not pave the way to a new "third way" between libertarianism and other typically paternalist ideologies. I think that "libertarian paternalism" once approved as a government policy method becomes almost indistinguishable from normal paternalism, of the kind that libertarians generally dislike.

When someone reserves the right to dictate when something should be "opt-out" then the distance from being allowed to "opt-out" to not being allowed is much smaller than you think. Given the expanse of today's governmental regulation over our lives it is, I believe, near certain that 'opting-out' of libertarian-paternalist measures will be like 'opting-out' from spammers selling viagra, just too much trouble and usually bound to get you into more trouble. Of course the spammers that use the 'opt-out' excuse for bombing you with pharmaceutical promotions are not correcting social problems, are they?

Sure, from a libertarian perspective, when the government, sets out to correct social ills it seems better if paternalistic policies are 'opt-out' instead of completely obligatory. But then again, the big question has been bypassed completely: if you believe that government is the right organization to identify and correct 'social problems' then, ideologically speaking, you might just forget about choice altogether. That wouldn't be called 'libertarian' though. So, personally I agree that the social technology behind 'libertarian-paternalism' is very interesting, and worthwhile studying/investigating/developing, ie. behavioral economics, but I disagree that it's use points to a new political paradigm. From a political perspective, libertarian paternalism is paternalism, plain and simple.

Η Αιτία του Κακού

Με αυτά που βλέπω στις σοβαρές ελληνικές εφημερίδες, μέσο διαδικτύου, θα πρέπει σύντομα να βγω στην 5η λεωφόρο για το συσσίτιο. Πριν βγω όμως θα ήθελα να γράψω μερικά πράγματα για την χρηματοοικονομική κρίση - ή την 479η φορά που προδικάζουν το τέλος του καπιταλισμού τα ελληνικά ΜΜΕ.

Κίνηση 1
Όλα αρχίζουν επί προεδρίας Jimmy Carter με την νομοθεσία Community Reinvestment Act (CRA). Φυσικά η σημερινή φούσκα δεν δημιουργήθηκε τότε. Αυτό όμως που δημιουργήθηκε τότε ήταν η προσδοκία στην πολιτική τάξη ότι μπορούν να αυξήσουν τα ποσοστά ιδιοκτησίας σπιτιού στις μειονότητες μέσο νομοθεσίας.
Εγώ που εργάζομαι στον τραπεζικό τομέα στην Νέα Υόρκη θα σας έλεγα αυτό που είναι πασίγνωστο στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ, ότι δηλαδή ο ανταγωνισμός στον τραπεζικό τομέα είναι τόσο έντονος στις ΗΠΑ που αν κάποιος θελήσει να κάνει διακρίσεις με μη χρηματοοικονομικά κριτήρια θα πάει για κλείσιμο.
Για το CRA όμως δεν ήταν αρκετό να μπορείς να αποδείξεις ότι χρησιμοποιείς τα ίδια κριτήρια για όλους - ανεξάρτητα με το ποια είναι η φυλή τους. Πρέπει τα αποτελέσματα να δείχνουν ή τουλάχιστον να τείνουν προς μια ισότητα μεταξύ των φυλών στις ΗΠΑ. Μιας και οι μαύροι και οι ισπανόφωνοι είναι οικονομικά ασθενέστεροι από ότι οι άσιάτες και οι λευκοί αυτό σημαίνει ότι αν μια τράπεζα θέλει να βελτιώσει τα νούμερα της για τις οικονομικά ασθενέστερες μειονότητες θα πρέπει να κατεβάσει τα κριτήρια με τα οποία κρίνει την πιστωτική φερεγγυότητα των πελατών της. Αυτό σημαίνει αύξηση του ρίσκου, και αν το φαινόμενο επεκταθεί σημαίνει αύξηση του ρίσκου σε όλη την οικονομία.

Κίνηση 2
H νομοθεσία CRA δεν ήταν αρκετή σύμφωνα με τους Δημοκρατικούς. Αργότερα δημιουργούν δυο ημικρατικούς οργανισμούς Fannie Mae και Freddie Mac που σκοπό έχουν να παρέχουν στεγαστικά δάνεια όσον το δυνατόν πιο φθηνά. Το Fannie Mae και Freddie Mac έχουν την δυνατότητα να παρέχουν αυτά τα δάνεια γιατί το χρέος τους το εγγυάται το Αμερικάνικο δημόσιο. Όταν το 2003 βγαίνουν στην επιφάνεια λογιστικά σκάνδαλα σε αυτούς του οργανισμούς, οι διοικήσεις των Fannie Mae και Freddie Mac, ως αντιστάθμισμα των αμαρτιών τους υπόσχονται στους πολιτικούς γενναία αύξηση των subprime mortgages, στεγαστικά δάνεια υψηλού ρίσκου/χαμηλής ποιότητας που απευθύνονται στα χαμηλά εισοδήματα.
Η αύξηση στη ποσότητα αυτών των δανείων από Fannie Mae και Freddie Mac θα είναι δραματική, +250%

Όχι μόνο η ποσότητα θα αυξάνεται δραματικά αλλά με παρόμοιους δραματικούς ρυθμούς θα πέφτει η ποιότητά τους εν συνγρίση με ιστορικά επίπεδά.
Μέσο του τραπεζικού συστήματος, και μιας και το Fannie Mae και Freddie Mac έχουν κρατική εγγύηση στο χρέος τους, η παραγωγή αυτών των δανείων θα ξεπεράσει το 1 τρις δολάρια.


Κίνηση 3
Μετά την φούσκα του 2000 με τις τεχνολογικές μετοχές το Federal Reserve θα κατεβάσει δραματικά τα επιτόκια. Μια σωστή κίνηση τη σωστή στιγμή. Το λάθος είναι ότι θα κρατήσει τα επιτόκια πολύ χαμηλά για ένα διάστημα μεγαλύτερο από ότι θα έπρεπε. Αυτό κάνει τα στεγαστικά δάνεια ακόμα πιο προσιτά, και βραχυπρόθεσμα διευκολύνει το Fannie Mae και Freddie Mac να δημιουργήσουν ακόμα περισσότερα subprime mortgages.

Πάρτι τέλος
Κάποτε έρχεται το τέλος του πάρτι. Οι καλές προθέσεις έχουν πάντα τις συνέπειες τους. Σήμερα καλούμαστε να πληρώσουμε αυτή την 'φιλολαϊκή' πολιτική που έχει δημιουργήσει αυτές τις μεγάλες στρεβλώσεις στην αγορά. Τίποτα από όλα αυτά δεν θα είχε συμβεί αν το κράτος δεν είχε επέμβει μέσο των Fannie Mae και Freddie Mac να δημιουργήσει μια τεράστια και απόλυτα επικίνδυνη παραγωγή στεγαστικών δανείων.
Το πόσο γρήγορα θα βγούμε από αυτήν την κρίση θα εξαρτηθεί από το πόσες άλλες 'φιλολαϊκές' πολιτικές προτίθενται να επιβάλλουν στο άμεσο μέλλον.

To μεγαλύτερο "ξέπλυμα" της ιστορίας....

Επτακόσια δισεκατομμύρια δολλάρια θα κοστίσει στους αμερικάνους φορολογουμένους το διαβόητο σχέδιο για τη «διάσωση του χρηματοπιστωτικού συστήματος». Αυτή η τεράστια αναδιανομή πλούτου θα έχει ως τελικούς αποδέκτες τις μεγάλες επενδυτικές τράπεζες, και τους οικονομικούς ομίλους που ενεπλάκησαν σε ένα γιγάντιο παιχνίδι κερδοσκοπίας και ρίσκου τα τελευταία τρία χρόνια. Όχι κι άσχημα για οργανισμούς που είναι στα πρόθυρα της πτώχευσης.


Η μικρή λεπτομέρεια είναι ότι όταν το χρηματιστήριο απέδιδε , οι επενδυτικοί οικοι ιδιοποιούνταν μυθώδη κέρδη προσθέτοντας οκταψήφια νούμερα στο ενεργητικό τους.Τώρα που η διαδρομή έφτασε στο τέλος, κοινωνικοποιούν τις απώλειες φορτώνοντας τα οικονομικά τους προβλήματα στους ώμους του απλού πολίτη.


Η συνήθης απολογητική επισημαίνει ότι αυτές οι εταιρίες είναι «πολύ σημαντικές για να αφεθούν να πτωχεύσουν». Είναι βέβαιο ότι όταν καταστρέφεται ενας χρηματοπιστωικός οργανισμός παγκοσμίας κλάσεως , συμπαρασύρει και τράπεζες, ασφαλιστικές εταιρίες άρα και αθώους καταθέτες ή ασφαλισμένους που πέφτουν θύματα της θεμελιώδους αλληλεξάρτησης του οικονομικού συστήματος. Αν όμως στόχος είναι η προστασία του κοινού, γιατί τα 700 δις δολλάρια να μην παραχωρηθούν φερ¨ ειπείν στον οργανισμό ασφάλισης καταθέσεων των ΗΠΑ (σήμερα έχει αποθεματικό της τάξεως των 50 δις) ώστε να εξασφαλιστούν μονάχα οι καταθέτες των ιδρυμάτων που θα καταρρεύσουν στη διάρκεια της κρίσης; Κι αν αυτό ακούγεται αφελές, τότε είναι άραγε λιγότερο αφελές να περιμένουμε ότι θα παραχωρηθεί μια επιταγή 700 δις στη Γουώλ Στριτ δίχως να προκληθεί ηθικός κίνδυνος και δίχως σταλούν λανθασμένα σήματα στις αγορές (του τύπου «ποντάρετε σε ρισκαδόρικα χαρτιά,το κράτος θα μας σώσει»);


Τελικά η λαθεμένη φράση του Σπένγκλερ ότι ο σοσιαλισμός «είναι ο καπιταλισμός των κατώτερων ταξεων» σήμερα τείνει να επαληθευτεί αντιστρόφως: ο καπιταλισμός από σύστημα ευκαιριών και ρίσκου, μετατρέπεται γοργά σε «σοσιαλισμό των χρηματοπιστωτικών κολοσσών». Όταν κινδυνεύουν, το κράτος φορολογεί τους μικρομεσαίους για να τους σώσει. Παράδοξο,αλλά αληθές. Αν πιστεύουμε όμως στον καπιταλισμό θα πρέπει να δίνουμε στους ανθρώπους το μάλλον ελάχιστα δημοφιλές «δικαίωμα» να αποτυγχάνουν.Γιατί καπιταλισμός δίχως οικονομικές αποτυχίες μοιάζει με θρησκεία χωρίς αμαρτίες,όπως ευφυιώς επισήμανε ο Barry Ritholtz

Ο Κύκλος των Χαμένων Κυβερνήσεων

Γενικά οι ελληνικές κυβερνήσεις έχουν διάρκεια ζωής 8 ετών. Αυτό που είναι επίσης προβλέψιμο είναι το τι θα γίνει στην διάρκεια αυτών των 8 χρόνων.

Πράξη Α

Σκηνή 1

Είναι η περίοδος μετά τις εκλογές που φέρνουν το κόμμα στην εξουσία. Τα καλύτερα του χρόνια. Υπάρχει κάποια ελπίδα και γενικά όλα επιτρέπονται. Τίποτε δεν δίνατε να αμφισβητήσει την πολιτική κυριαρχία του κυβερνώντος κόμματος που οι πολιτικοί αναλυτές την βλέπουν να φθάνει μέχρι την συντέλεια του κόσμου.

Σκηνή 2

Τα πρώτα σύννεφα παρουσιάζονται στον ορίζοντα. Η κυβέρνηση δεν παράγει το έργο που ο πρωθυπουργός ανέμενε. Ήρθε η ώρα του πρώτου ανασχηματισμού. Για τον οποίο φυσικά τα ΜΜΕ έχουν αναλώσει την δημοσιογραφία της προηγούμενης περιόδου.
Με τον ανασχηματισμό αναμένεται εντατικοποίηση του κυβερνητικού έργου.

Σκηνή 3

Τίποτα δεν έχει αλλάξει. Τίποτα δεν φαίνεται να μπορεί να αλλάξει εκτός από τα πρόσωπα που κυβερνούν. Ήρθε η ώρα των πρόωρων εκλογών.

Πράξη Β

Σκηνή 1

Το κυβερνών κόμμα κερδίζει τις πρόωρες εκλογές. Όλοι μιλούν για πολιτική παντοδυναμία του πρωθυπουργού, έστω και αν έπεσαν τα ποσοστά του κόμματος στις εκλογές. Νέα πρόσωπα μπαίνουν στην κυβέρνηση. Αναμένεται εντατικοποίηση του κυβερνητικού έργου.

Σκηνή 2

Η κατάσταση χειροτερεύει και οι δημοσκοπήσεις δείχνουν την αξιωματική αντιπολίτευση να προηγείται. Ο πρωθυπουργός παίρνει πρωτοβουλίες οι οποίες αν αποδώσουν δημοσκοπικά θα προχωρήσει σε κάποιο διάστημα σε πρόωρες εκλογές - αν όχι:

Σκηνή 3

Ο πρωθυπουργός αφού είδε ότι οι κινήσεις του δεν απέφεραν δημοσκοπικά προχωρά σε νέο ανασχηματισμό - που φυσικά αναμένεται να εντατικοποιήσει το κυβερνητικό έργο.

Σκηνή 4

Οι δημοσκοπήσεις δεν αντεστράφησαν. Ο πρωθυπουργός δεν προχώρησε σε πρόωρες εκλογές. Η κυβέρνηση αναμένει το φυσικό της τέλος στο τέλος της τετραετίας. Η αξιωματική αντιπολίτευση έχει αναπληρώσει τις δυνάμεις της. Ο αρχηγός της είναι πολιτικά παντοδύναμος - έτσι τουλάχιστον το βλέπουν οι αναλυτές. Γίνονται εκλογές και τις κερδίζει. Σε αυτή την περίπτωση ανατρέξτε στην Πράξη Α Σκηνή 1


ΥΓ.: Στην Ελλάδα κυβερνούν οι συντεχνίες με τις κυβερνήσεις παίζουν τον ρόλο του μεσάζοντα και αποδιοπομπαίου τράγου.

It’s Schumpeter, stupid

Το μοναδικό προβλέψιμο γεγονός της τωρινής κρίσης ήταν ότι τα πικραμένα ορφανά του μαρξισμού θα ξανάβγαιναν να διαπιστώσουν τις θεμελιώδεις αδυναμίες της αγοράς, το ότι γενικά είμαστε στο έλεος των «κερδοσκόπων» (μέσα στην άγνοιά τους, επενδυτικές τράπεζες και hedge funds είναι το ίδιο πράγμα, «κερδοσκόποι») και το ότι το κράτος μόνο μπορεί να μας σώσει. Η Καθημερινή, άσχετη με τα οικονομικά όσο και οι υπόλοιπες ελληνικές εφημερίδες, έχει και αρθράκι με τίτλο: «Καταρρέει ο υπαρκτός νεοφιλελευθερισμός» (εδώ και 20 χρόνια...) στο οποίο το επίπεδο της ανάλυσης και το αντικαπιταλιστικό μένος θυμίζει Βουλη των Εφήβων, και στο οποίο ο αρθρογράφος μέσα στην συγχιση του υποστηρίζει ότι το νεοφιλελεύθερο «Washington Consensus» συνιστούσε “weightless economy” (!!!) και άλλα κωμικά.

Οι άσχετοι και πικραμένοι αρθρογράφοι των ελληνικών εφημερίδων είναι απέλπιδες περιπτώσεις. Σε όλους τους υπόλοιπους όμως, κάποιος θα πρέπει να τους μιλήσει για το creative destruction του Schumpeter, δηλ. ότι οι αγορές και η οικονομία εξελίσσονται με booms και busts και μετά απο κάθε κύκλο η οικονομία είναι ισχυρότερη και η κοινωνία κερδισμένη. Κάποιος πρέπει να τους εξηγήσει ότι η επιτυχία του καπιταλισμού δεν μετριέται με την άνοδο ή πτώση του Dow Jones , ότι η επανεκτίμηση-πτώση της αξίας ή ακόμα και χρεωκοπία τραπεζών είναι μια υγιής αντίδραση σε ένα δυναμικό-εξελικτικό περιβάλλον όπου τα δεδομένα και οι διαδικασίες συνεχώς αλλάζουν. Κάποιος πρέπει να τους πει ότι η κυβέρνηση Μπους (που τόσο μισούνε στα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής) είναι η πιο κρατικιστική και σπάταλη των τελευταίων δεκαετιών στις Η.Π.Α. και ότι η πρόσφατη επέμβαση στις αγορές προφανώς δεν σημαίνει ότι ήτανε και σωστή. Κάποιος τέλος πρέπει να τους πει ότι τα τα προβλήματα και οι αιτίες αυτής της κρίσης κάθε άλλο παρά έχουν να κάνουν με θεμελιώδεις αδυναμίες της αγοράς.

Σε αυτήν την κρίση, υπάρχουν τρία βασικά προβλήματα. Το ένα είναι το principal agent πρόβλημα που έχουν οι επενδυτικές τράπεζες, πολύ απλά δηλαδή την κατάσταση στην οποία ο ιδιοκτήτης-μέτοχος (principal) έχει διαφορετικά κίνητρα από τον υπάλληλο-investment banker (agent). Πρακτικά, το πρόβλημα είναι ότι η αμοιβή του banker έχει απεριόριστο upside και περιορισμένο/μηδαμινό downside, άρα έχει κίνητρο να παίρνει μεγάλα επενδυτικά ρίσκα με βραχύ χρονικό ορίζοντα. ‘Ετσι για παράδειγμα ένας banker ενώ ξέρει ότι πουλάει toxic assets στους επενδυτές, ή ότι η πίστωση (leverage) που δίνει δεν είναι βιώσιμη, ξέρει ότι η ίδια η τράπεζα στο μέλλον ίσως να χάσει, αλλά υπολογίζει ότι θα πάρει το ετήσιο bonus του πριν σκάσει η όποια φούσκα. Την ίδια στιγμή, τα «διαβολικά» hedge funds που έχουν διαφορετική εταιρική δομή στην οποία ο manager βάζει ένα σημαντικό μέρος της δικής του περιουσίας στο fund, (άρα δεν έχουν principal agent πρόβλημα), φαίνετα να είναι ανέγγιχτα σχεδόν από την κρίση. Το ένα πρόβλημα λοιπόν είναι ότι η εταιρική δομή πρέπει να εξισώνει τα κίνητρα μετόχων και υπαλλήλων. Όπως δείχνουν και τα hedge funds, αυτό ΔΕΝ είναι θεμελιώδες πρόβλημα της αγοράς. Το αντίθετο, η χρεωκοπία της Lehman δείχνει ακριβώς ότι οι αγορές είναι δίκαιες, και ότι (εάν δεν υπάρχει κρατικός παρεμβατισμός όπως με την Bear Sterns) η κακή διαχείριση τιμωρείται. Ρωτήστε και τον πολύ Dick Fuld, τον CEO της Lehman, που έχει χάσει μέχρι τώρα $200M.
Το δεύτερο μεγάλο πρόβλημα είναι το moral hazard, που προκαλείται ακριβώς από τις κρατικές «σωτήριες» παρεμβάσεις. Για παράδειγμα, η διάσωση του Long Term Capital Management περίπου 10 χρόνια πριν με δικαιολογία την σταθεροποίηση των αγορών, περισσότερο κακό έκανε κατα την γνώμη μου, γιατι δημιούργησε την εντύπωση ότι τα μεγάλα επενδυτικά funds μπορούν να παίρνουν μεγάλα ρίσκα χωρίς τις απώλειες όταν τα bets πάνε στραβά, γιατί οι κεντρικές τράπεζες θα επεμβαίνουν για να τα σώζουν. Η πρόσφατη επέμβαση της Fed να αγοράσει όλα τα toxic assets των τραπεζών πιστεύω ότι πέρα από ανήθικη, μακροχρόνια θα είναι επιβλαβής γιατι επιβραβεύει επικίνδυνες συμπεριφορές και κακή διαχείριση ρίσκου . Σε κάθε περίπτωση, το moral hazard είναι πρόβλημα όχι της αγοράς, αλλά του κρατικού παρεμβατισμού.
Το τρίτο πρόβλημα, πιο πρακτικό, είναι η αρχή της λογιστικής μεθόδου mark-to-market που έχουν επιβάλλει πρόσφατα οι regulators. Σύμφωνα με αυτήν, η αξία των assets που έχει κάθε τράπεζα θα πρέπει να υπολογίζεται όχι με την ιστορική τιμή, αλλά με την τωρινή τιμή της αγοράς. Σαν αρχή είναι λογικότατη και πολύ χρήσιμη σε συμβατικά ομόλογα, μετοχές κλπ. Αλλά όταν μιλάμε για καινούρια προϊόντα όπως τιτλοποιήσεις κλπ. Όπου η αγορά δεν είναι αρκούντως ρευστή, μια πράξη πώλησης για παράδειγμα από την distressed Merrill Lynch σε πολύ χαμηλά επίπεδα θα ρίξει αυτόματα την λογιστική αξία όλων των παρόμοιων χαρτιών όλων των τραπεζών. Απότελεσμα θα είναι κάποια άλλη distressed τράπεζα να αναγκαστεί να πουλήσει παρόμοια χαρτιά σε ακόμα χαμηλότερα επίπεδα, κ.ο.κ. Άρα η μέθοδος αυτή μπορεί σε συγκεριμένες περιπτώσεις χαμηλής ρευστότητας να οδηγήσει σε ένα “vicious cycle” μείωσης της λογιστικής αξίας σε μηδαμινά επίπεδα, που δεν αντικατοπτρίζουν την πραγματική αξία των χαρτιών. Και αυτό το πρόβλημα προφανώς δεν έχει να κάνει με κάποια αδυναμία του νεοφιλελευθερισμού, αλλά με την εύρεση και χρησιμοποίηση ενός καλύτερου λογιστικού standard.

Οι αγορές αυτοδιορθώνονται, με τους σύντροφους δημοσιογράφους που μπουρδολογούν να δούμε τι θα γίνει...

Παγκόσμια Εβδομάδα Επιχειρηματικότητας

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΓΙΑΤΙ;

Η θέληση να προχωρήσεις δεν αρκεί. Μια καλή ιδέα δεν αρκεί.

Όμως αν στο παρελθόν υπήρχαν δέκα εμπόδια, σήμερα είναι εννιά, ή οκτώ. Οι γηραιότεροι το ξέρουν καλά αυτό. Σήμερα είναι περισσότερες οι περιπτώσεις όπου – αν έχεις μέσα σου το τσαγανό να προχωρήσεις, αν ονειρεύεσαι πράγματα και θέλεις αλήθεια να τα υλοποιήσεις - η επιτυχία, η χαρά της δημιουργίας δεν εξαρτάται πια από που ζεις, από ποιους γνωρίζεις ήδη ή από το αν έχεις όλες τις γνώσεις και την εμπειρία που απαιτούνται. Η πληροφόρηση, η δικτύωση, η συμμετοχή σε προγράμματα εκπαίδευσης ή χρηματοδότησης, αποτελούν καινούργια ισχυρά εργαλεία.

Ξεκινώντας από αυτό, για μια εβδομάδα του Νοέμβρη, εκατομμύρια νέοι σ’όλο τον κόσμο θ’αναζητήσουν μαζί πληροφορίες, τρόπους, γνώσεις, συνεργάτες για να πραγματοποιήσουν τα σχέδια τους. Θα έρθουν να ακούσουν και να συζητήσουν για να δώσουν μορφή σε ιδέες που νιώθουν, αλλά δεν τις έχουν επεξεργασθεί ακόμη.

Επίσης θα προσφέρουν ιδέες για το τι μπορεί να γίνει καλύτερα του χρόνου, γιατί από εδώ και πέρα η Παγκόσμια Εβδομάδα Επιχειρηματικότητας θα είναι μια πραγματικότητα κάθε χρόνο, σε όλο και περισσότερες χώρες, σε όλο και περισσότερες πόλεις.

Εφέτος, σε εξήντα και πλέον χώρες από όλο τον κόσμο, επιχειρηματίες, φοιτητές, καθηγητές, εταιρείες, κρατικοί λειτουργοί, μέσα ενημέρωσης ετοιμάζονται ήδη για την 1η Παγκόσμια Εβδομάδα Επιχειρηματικότητας, ενώ ταυτόχρονα οργανώνουν χιλιάδες εκδηλώσεις, σεμινάρια και ποικίλες δράσεις τοπικού χαρακτήρα σε δεκάδες πόλεις σε όλον τον πλανήτη.

Σκοπός είναι να παρουσιασθούν ιδέες και εργαλεία για μαθητές και σπουδαστές σε σχέση με τον επαγγελματικό τους προσανατολισμό, για νέους υπαλλήλους σε σχέση με το πώς μπορούν να πάνε μπροστά οι ίδιοι και η επιχείρησή τους, για νέους κάθε κοινωνικής κατηγορίας για το πώς θα προχωρήσουν, για όλους όσους ονειρεύονται να υλοποιήσουν το δικό τους εγχείρημα, την δική τους ιδέα σε σχέση με την δουλειά. Επίσης, όσοι έχουν ήδη ξεκινήσει μια επιχείρηση, θα βρουν ιδέες, προγράμματα, και άλλα εργαλεία ανάπτυξης, θα βρούν πελάτες, συνεργάτες, προμηθευτές ή επενδυτές σε εθνικό αλλά και παγκόσμιο επίπεδο

ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ;

Σημαίνει «Προχωράμε», σημαίνει αρνούμαστε την παντοδυναμία του «κοννέ», σημαίνει βρίσκουμε δύναμη μέσα μας, σημαίνει αδιαφορούμε για την φραπεδοκριτική των αραχτών και την χλιδανεργία, σημαίνει ψάχνουμε πληροφορίες, ιδέες, συνεργασίες, χρήματα, εκπαίδευση, έτσι ώστε ΟΠΟΙΟΙ ΚΙ ΑΝ ΕΙΜΑΣΤΕ να προσπαθήσουμε να δώσουμε μορφή σε μια ιδέα που θα κάνει καλύτερη τη ζωή μας, το περιβάλλον, την δουλειά μας, και γιατί όχι, τον κόσμο γύρω μας.

ΠΟΙΟΣ, ΠΟΤΕ, ΠΟΥ;

« Όλοι μαζί μπορούμε να ενθαρρύνουμε τους νέους να πραγματοποιήσουν και να ξεδιπλώσουν τα ταλέντα τους» δήλωσε ο βρετανός πρωθυπουργός Γκόρντον Μπράουν, θέτοντας υπό την αιγίδα του την αγγλική εβδομάδα, η οποία έχει ήδη γίνει τέσσερις φορές στην Μεγάλη Βρετανία.

« Εκείνοι που παίρνουν ρίσκα, δημιουργούν και αναπτύσσονται, έχουν τον σημαντικότερο ρόλο στην οικονομία…οι μικρο-μεσαίες επιχειρήσεις είναι εκείνες που προσφέρουν τις περισσότερες νέες θέσεις εργασίας…και για να προοδεύσουμε πρέπει να μειώσουμε τα εμπόδια που συναντούν» τόνισε ο επικεφαλής της γαλλικής εβδομάδας εγκαινιάζοντας την πέρσι μαζί με τον Πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας Νικολά Σαρκοζί.

Στην Ελλάδα η Παγκόσμια Εβδομάδα Επιχειρηματικότητας οργανώνεται για πρώτη φορά και έχει τεθεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Ανάπτυξης και του Δήμου Αθηναίων, με την υποστήριξη του Γραφείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ελλάδα, ενώ αναμένεται η συμμετοχή πολλών Υπουργείων και φορέων για την καλύτερη πληροφόρηση των συμμετεχόντων. Εθνικός Συντονιστής και φορέας υποδοχής του θεσμού για την Ελλάδα είναι η Ομοσπονδία Ελληνικών Συνδέσμων Νέων Επιχειρηματιών (Ο.Ε.ΣΥ.Ν.Ε.), ενώ ο Δήμος Αθηναίων έχει παραχωρήσει χώρους του εκθεσιακού κέντρου «Μελίνα» και το αμφιθέατρο του ραδιοφωνικού σταθμού 9.84 στον χώρο της Τεχνόπολης, στο Γκάζι.

Από τις 19 ως τις 26 Νοεμβρίου θα γίνουν εκεί ομιλίες, παρουσιάσεις καινοτόμων ιδεών, προβολές, σεμινάρια, με παρεμβάσεις από εκπαιδευτικά ιδρύματα, εταιρείες, επιχειρηματίες, αλλά και μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για θέματα περιβάλλοντος, άτομα με ειδικές ανάγκες ή οικονομικούς μετανάστες. Επίσης θα δημιουργηθεί ένας χώρος πληροφόρησης όπου ένας μεγάλος αριθμός δημόσιων φορέων θα παρουσιάζουν τις πρωτοβουλίες και τα προγράμματα που υλοποιούν και μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά τις προσπάθειές σας. Το πρόγραμμα είναι δυναμικό και κτίζεται τώρα που διαβάζεις αυτές τις γραμμές.

ΠΟΙΟΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΥΜΜΕΤΑΣΧΕΙ;

Όλοι! Το είδος και το εύρος των δράσεων είναι απεριόριστο. Κάθε καλή ιδέα, κάθε δράση, κάθε καινοτομία, κάθε δημιουργική φαντασία, καθένας που επιθυμεί να απελευθερώσει τη δημιουργικότητα του, να ερευνήσει αν μπορεί να πραγματοποιήσει τις ιδέες του, ν’ αναπτυχθεί, να μάθει, να μοιρασθεί ή να συνεργασθεί είναι ευπρόσδεκτος.

ΕΜΠΝΕΥΣΤΕ ΜΑΣ

Εκπαιδευτικά σεμινάρια, ομιλίες για την καλλιέργεια επιχειρηματικής κουλτούρας, διαγωνισμοί, εκθέσεις, παρουσιάσεις επιχειρηματικών δράσεων, θέματα που έχουν σχέση με τις δυνατότητες που προσφέρει το Διαδίκτυο ή άλλα σχετικά με τις τοπικές πρωτοβουλίες αποτελούν τη βάση για ποικίλες δραστηριότητες που οργανώνονται ήδη σ’ όλο τον πλανήτη. Μια πρώτη γεύση μπορείτε να πάρετε στο www.unleashingideas.οrg. Μετά περιμένουμε τις δικές σας προτάσεις που μπορεί να είναι κι απολύτως νέες μια που δεν υπάρχει κανένας περιορισμός στη θεματολογία τους.

Η ΟΕΣΥΝΕ προσκαλεί κάθε ενδιαφερόμενο φορέα ή πολίτη να συμμετάσχει ενεργά Εταιρείες ή φορείς μπορούν να γίνουν επίσης εθνικοί χορηγοί όπως συμβαίνει και στις υπόλοιπες χώρες. Επίσης, όποιοι θα ήθελαν να συνεισφέρουν στην οργάνωση εθελοντικά, μπορούν να εκδηλώσουν ενδιαφέρον στην ΟΕΣΥΝΕ. . Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να στείλετε γραπτό μήνυμα στο info@esyne.gr και να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα της ΟΕΣΥΝΕ, www.esyne.gr .

ΟΙ ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΙ

Εμπνευστής της Παγκόσμιας Εβδομάδας Επιχειρηματικότητας είναι το ίδρυμα Ewing Marion Kauffman Foundation στις Ηνωμένες Πολιτείες, και η καμπάνια Make Your Mark, στο Ηνωμένο Βασίλειο. Παγκόσμιοι Χορηγοί οι εταιρείες IBM, NYSE Euronext, Ernst & Young, καθώς και μεγάλες επιχειρήσεις και οργανισμοί όλης της Ευρώπης και της Αμερικής.

Το ίδρυμα Ewing Marion Kauffman Foundation είναι μη κερδοσκοπικός οργανισμός με σκοπό την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και την προώθηση καινοτόμων ιδεών που συμβάλλουν στην ανάπτυξη της οικονομίας και της ποιότητας ζωής. Μέσα από την έρευνα, την εκπαίδευση και ποικίλες πρωτοβουλίες προσπαθεί να εμφυσήσει σε νέους ανθρώπους τις αξίες της επιχειρηματικότητας και να τους βοηθήσει να γίνουν δημιουργικότεροι εκμεταλλευόμενοι σύγχρονες γνώσεις και τεχνολογίες. Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να επισκεφτείτε τη διεύθυνση www.kauffman.org

Η οργάνωση Make Your Mark χρηματοδοτείται από το βρεταννικό Υπουργείο Εμπορίου και ιδρυτές της είναι το Βρεταννικό Εμπορικό Επιμελητήριο, ο Σύνδεσμος Βιομηχάνων, η Ομοσπονδία Μικρών Επιχειρήσεων και το Ινστιτούτο Στελεχών του ΗΒ. Συντονίζει μία καμπάνια 25 εθνικών οργανώσεων οι οποίες είτε ασχολούνται με την εκπαίδευση και τον εθελοντισμό, είτε είναι μεγάλες επιχειρήσεις και κρατικοί οργανισμοί. Στόχος της είναι να βοηθά νέους ανθρώπους να υλοποιήσουν τις ιδέες τους, είτε ιδρύοντας δική τους επιχείρηση, είτε μέσα στο χώρο της εργασίας τους.

Ο Ελληνικός Εθνικός Συντονιστής, η Ομοσπονδία Ελληνικών Συνδέσμων Νέων Επιχειρηματιών δραστηριοποιείται από το 2001 με αντικείμενο τη νεανική επιχειρηματικότητα και μέσω ενός δικτύου μελών και φίλων διοργανώνει δράσεις, ημερίδες κι ενημερωτικές εκδηλώσεις και σεμινάρια σε όλη την Ελλάδα. Έχει ενεργό συμμετοχή σε αντίστοιχες Ευρωπαϊκές & Διεθνείς Οργανώσεις.

Από το Δελτίο Τύπου της ΟΕΣΥΝΕ

Ένα όραμα για την Ελλάδα…

Στους σοσιαλιστές όλων των κομμάτων

The statesman who should attempt to direct private people in what manner they ought to employ their capitals, would not only load himself with a most unnecessary attention, but assume an authority which could safely be trusted, not only to no single person, but to no council or senate whatever, and which would nowhere be so dangerous as in the hands of a man who had folly and presumption enough to fancy himself fit to exercise it. (Adam Smith, The Wealth of Nations: Books IV-V)

Πόση δυστυχία θα είχαμε αποφύγει αν δεν προσπαθούσαμε επιμελώς να αγνοήσουμε τα λόγια αυτά του Adam Smith!

Το πρόβλημα με τα μεγάλα συλλογικά οράματα είναι η αυτή τους ακριβώς η αλαζονική πίστη ότι μπορούν να ερμηνεύσουν καλύτερα τις ανάγκες μας, απ’ ότι θα μπορούσαμε εμείς οι ίδιοι, κι ότι αντιπροσωπεύουν αυτό που στα μάτια των οπαδών τους φαντάζει ως ‘κοινή λογική’, ‘κοινό καλό’, ‘σωστός δρόμος’. 

Σήμερα πλέον, ακόμη και φανατικοί κρατιστές των προηγούμενων δεκαετιών αποδέχονται την ανωτερότητα της ανοιχτής κοινωνίας και στρέφουν για πάντα την πλάτη τους στο κράτος σχεδιαστή, τα συλλογικά οράματα και τις κατευθυνόμενες οικονομίες. Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι γίνανε όλοι laissez-fair φιλελεύθεροι. Όχι. Η έννοια του κράτους ρυθμιστή, του κράτους που παρεμβαίνει ‘διορθώνοντας’ τις αποτυχίες της αγοράς, ακόμη και του κράτους πρόνοιας, είναι ακόμη κοντά μας και δύσκολα θα τις αποχωριστούμε στο άμεσο μέλλον. Η νοσταλγία όμως του κράτους μοχλού εξυπηρέτησης ενός κοινού οράματος έχει πια – ευτυχώς – περιοριστεί στο περιθώριο των δύο πολιτικών άκρων.

Πώς να ερμηνεύσουμε λοιπόν τα παρακάτω λόγια του Στ. Μάνου; (Πώς οραματίζομαι την «τρίτη λύση», Η Καθημερινή, 14/9/2008).

Για να επιστρέψουμε στον σωστό δρόμο, προτείνω ένα όραμα για την Ελλάδα στηριγμένο στην ανάλυση των συγκριτικών της πλεονεκτημάτων:

- Ιστορία, πολιτισμός, περιβάλλον, ναυτιλία.

- Ιστορία, ήλιος και θάλασσα.

Ζητώ να αναδιατάξουμε το κράτος ώστε να υπηρετεί αυτό το όραμα. Να πούμε ότι αυτά προηγούνται και τα υπόλοιπα έπονται. Να οργανώσουμε αντίστοιχα το κράτος.

Είναι δυνατό ένας από τους πιο ένθερμους υποστηρικτές του φιλελευθερισμού στη χώρα μας να μας προτείνει την ‘αναδιάταξη του κράτους’ ώστε να υπηρετήσει ένα ακόμη συλλογικό όραμα; Αντί ν’ ανοίξουμε την οικονομία μας ώστε κάθε πολίτης να μπορεί ελεύθερα και ανεμπόδιστα να παλέψει για την υλοποίηση του προσωπικού του οράματος, θα επιτρέψουμε μια επανάληψη της μεταπολίτευσης; Κι όμως, αυτό είναι που φαίνεται να υποστηρίζει ο κ. Μάνος.

Μόνο που ετούτη τη φορά, αντί να επιδοτούμε «θνησιγενείς βιομηχανίες», θα επιδοτούμε – «πλουσιοπάροχα» μάλιστα – αρχαιολογικές σχολές και πανεπιστημιακά παραρτήματα. Θα αντικαταστήσουμε δηλαδή τους κρατικοδίαιτους μεταπράτες και αγρότες της δεκαετίες του 1980 με κρατικοδίαιτους αρχαιολόγους και ιστορικούς. Ίσως, αδυνατώντας να κατανοήσω που βασίζεται η πεποίθησή του ότι η Ελλάδα μπορεί «να επιδιώκει την αριστεία» στην ιστορία και τον πολιτισμό, αδικώ το όραμα του κ. Μάνου. Δύσκολα όμως μπορεί να πειστεί κανείς ότι το όραμα αυτό, όσο εύστοχο και χρήσιμο κι αν είναι, μπορεί να δικαιολογήσει την ‘αναδιάταξη του κράτους’ κι έναν ακόμη γύρο επιδοτήσεων.

Για την υλοποίηση αυτού του οράματος, ο κ. Μάνος προτείνει την ίδρυση ενός νέου κόμματος, που «θα αποτελείται από ανθρώπους έντιμους, ικανούς και αποφασισμένους να κυβερνήσουν, χωρίς κομματικές ή άλλες εξαρτήσεις, με κοινή λογική.» 

Αν και η επίκληση της ‘κοινής λογικής’ από τον πολιτικό που βάσισε όλη του την καριέρα στις εύστοχες και ‘λογικές’ ιδέες και παρεμβάσεις του δεν ξενίζει με την πρώτη ανάγνωση, το γεγονός ότι τη ‘λογική’ του δεν την ασπάζεται η πλειοψηφία του πολιτικού κόσμου, και κατ’ επέκταση του εκλογικού σώματος, δεν αφήνει περιθώρια από το να συμπεράνουμε ότι η λογική του κ. Μάνου κάθε άλλο παρά «κοινή» είναι. Πως θα μπορούσε άλλωστε; Στις ανοιχτές κοινωνίες, κοινή λογική ευτυχώς δεν υπάρχει. Κι όταν υπάρχει, ως προϊόν εθνικής ή κομματικής πειθαρχίας, σπάνια είναι και ορθή.

Τελειώνοντας την περιγραφή του νέου αυτού κόμματος, ο κ. Μάνος γράφει:

Ένα άλλο κόμμα, μετριοπαθούς και ευρωπαϊκής νοοτροπίας, στο οποίο θα αισθάνονται άνετα οι μέχρι τώρα άδολοι ψηφοφόροι της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ αλλά και της ανανεωτικής Αριστεράς.

Η πολιτική μας ζωή χρειάζεται την ευστροφία και την εντιμότητα του κ. Μάνου. Ένα κόμμα όμως μέσα στο οποίο μπορούν να «αισθάνονται άνετα» πολίτες από όλο ουσιαστικά το πολιτικό φάσμα, στο όνομα πάντα της ‘κοινής λογικής’ και του κοινού οράματος, δύσκολα μπορεί να αποδειχτεί ωφέλιμο για το πολιτικό μας σύστημα. Θυμίζει έντονα τα κενά ιδεών πολυσυλλεκτικά κόμματα των προηγούμενων δεκαετιών και παραπέμπει στην αδιέξοδη ρητορεία του Μεσαίου Χώρου που οδήγησε την Ν.Δ. στην κυβέρνηση και τη χώρα μας στη σημερινή κρίση.

Τα σκάνδαλα καθιστούν επιτακτικότερο τον διαχωρισμό κράτους-Εκκλησίας

Πέρυσι τέτοιες μέρες γνώριζε τεράστια επιτυχία το σποτάκι μας στο youtube, το οποίο συνόδευε την πρότασή μας για τον διαχωρισμό Εκκλησίας-κράτους. Έναν διαχωρισμό που θεωρούμε επωφελή και για τα δύο μέρη. Το σποτάκι επικέντρωνε στις οικονομικές διαπλοκές κράτους-εκκλησίας, που αυτές τις μέρες έχουν έρθει πολύ γλαφυρά στην επικαιρότητα με το σκάνδαλο της Μονής Βατοπεδίου.

Mερικές από τις βασικές προτάσεις:
• Μετατροπή της Εκκλησίας της Ελλάδος και όλων των λοιπών εκκλησιών σε ΝΠΙΔ.
• Η εκκλησιαστική περιουσία που τυχόν βρίσκεται σήμερα στον έλεγχο του κράτους, είτε αφορά την κινητή ή την ακίνητη, να επιστραφεί στην εκκλησία της Ελλάδος κατά τις διατάξεις του ΑΚ, η οποία στη συνέχεια θα είναι η μόνη αρμόδια για την διαχείρισή της.
• Τα εισοδήματα των θρησκευτικών οργανώσεων από οποιαδήποτε πηγή και αν προέρχονται, να φορολογούνται βάσει της νομοθεσίας που ισχύει για τα εισοδήματα των μη κερδοσκοπικών νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου.
• Η ακίνητη περιουσία να υπόκειται στις επιβαρύνσεις βάσει της νομοθεσίας που διέπει όλα τα ακίνητα της χώρας, είτε αυτά ανήκουν σε ιδιώτες, είτε σε εταιρείες ή οργανισμούς.
• Οι κληρικοί να αποτελούν εργαζόμενους που θα υπάγονται και θα μισθοδοτούνται από το ΝΠΙΔ του θρησκευτικού οργανισμού που θα ανήκουν, θα φορολογούνται όπως ο κάθε εργαζόμενος Έλληνας πολίτης και θα συμμετέχουν στο σύστημα κοινωνικής πρόνοιας και στο σύστημα συνταξιοδότησης που θα ισχύει για όλους τους Έλληνες πολίτες.

Μια πολιτική πρόταση που ένα χρόνο μετά όχι απλά είναι πιο επίκαιρη, αλλά και πιο εφικτή, δεδομένου ότι την θέση του ακροδεξιού Χριστόδουλου έχει πάρει ο πολύ πιο μετριοπαθής και προοδευτικός Ιερώνυμος.

Η διακριτική γοητεία της εξουσίας....

.........είναι η απόδειξη της παρακμής της

Βλέποντας το περίλυπο ύφος του κου Βουλγαράκη, την ώρα που αποφάσισε (!) να παραδώσει τον υπουργικό θώκο, θυμήθηκα κάτι ανθρωπολογικές αναφορές, που είχα διαβάσει μικρός. Σ αυτές,περιγραφότανε μια πρωτόγονη φυλή που όπως όλες οι πρωτόγονες φυλές διέθετε τις καλύβες της, τους χορούς της φωτιάς της, και το βασιλιά της.Το μόνο πρόβλημα ήταν, ότι η θέση του βασιλιά είχε την τάση να μένει κενή πολύ πολύ συχνά,καθώς κανένα μέλος της φυλής δεν επιθυμούσε να αναγορευτεί ανώτατος άρχων. Αντίθετα οι ,περι ων ο λόγος, βάρβαροι θεωρούσαν τον βασιλικό τίτλο μέγιστη ντροπή, κάτι σαν βρισιά,και τον απέφευγαν, όπως ο διάβολος το λιβάνι.

Την άποψη τους αυτή την επιβεβαίωνε και το ιδιόρρυθμο έθιμο της φυλής να ξυλοκοπεί ανηλεώς τον νεοεκλεγέντα βασιλιά,την πρώτη μέρα κιόλας της θητείας του. Αν εκείνος κατόρθωνε να επιβιώσει απ το μινι-λιντσάρισμα,και εφόσον διατηρούσε μια σταγόνα ψυχικής ισορροπίας, αναλάμβανε κατόπιν τα καθήκοντα του, απ την επιτυχία των οποίων εξαρτώνταν η ίδια του η ζωή. Αν δεν ικανοποιούσε το λαό του, το έθιμο του λιντσαρίσματος επαναλαμβανόταν,μόνο που αυτή τη φορά περιλάμβανε και καλοακονισμένα ακόντια.

Σκεφτόμουνα , που λέτε, την έκπληξη που θα ένιωθε ένας τέτοιος πρωτόγονος βασιλιάς αν μάθαινε ότι στη χώρα μας οι άνθρωποι της εξουσίας αντιμετωπίζουν την παραίτηση/απόλυση τους με θλίψη και κατεβασμένα μούτρα.Πόσο θα λαχταρούσε κι αυτός να παραιτηθεί έτσι! Θα μπορούσαμε να κάνουμε λόγο για πολιτισμική διαφοροποίηση και θα είχαμε δίκιο,αν και ορθότερο είναι να επισημάνουμε τις διαφορετικές αντιλήψεις,ή καλύτερα, τις διαφορετικές προσεγγίσεις στο φαινόμενο της εξουσίας.Δεν είναι δηλαδή καθόλου αυτονόητο ότι η εξουσία, ως «δυνατότητα δόμησης πραγματικών καταστάσεων», αντιμετωπίζεται από κάθε πολιτική κουλτούρα ως «προνόμιο».

Πέρα από το ιστορικό ανέκδοτο που σας ανέφερα, οι αναρχικοί στην επαναστατημένη Ισπανία θεωρούσαν της διοικητικές επιτροπές επικίνδυνες για γραφειοκρατισμό,γι αυτό και οι δημόσιοι λειτουργοί αμείβονταν με μισθό μικρότερο από τους υπόλοιπους εργαζομένους. Βέβαια στην πορεία αρκετές επιτροπές εκφυλίστηκαν και εκμεταλλεύτηκαν ακομα και το μικρό κλάσμα εξουσίας που τους αναλογουσε. Όπως παραπονoυνταν οι απλοικοί χωρικοί , οι επιτροπές δικαιοσύνης «έτρωγαν όλο το σαλάμι» και σ αυτούς αφηναν το ξεροκόμματο.

Αλλά και στις σύγχρονες δημοκρατίες, η εξουσία δεν ταυτιζοταν αναγκαστικά με τα προνόμια. Ο C.Coolidge ας πούμε ως πρόεδρος κράτησε χαμηλό προφίλ, ενώ ως κυβερνήτης απέρριψε με βδελυγμία μια πρόταση αύξησης των αποδοχών της νομοθετικής εξουσίας κατά 50%. Όταν έκλεισε το έκτο συναπτό έτος προεδρίας δήλωσε κάτι του στυλ «κάπου εδώ τελειώνω για να μην καταντήσω βαρετός» και αφησε την καρέκλα στην τύχη των διαφόρων τυχοδιωκτών που ακολούθησαν.

Αλλά και στα καθ ημάς,αναρωτηθείτε για λίγο τη σημειολογική σημασία της στερεοτυπης φράσης «ο υπουργός ανέλαβε τα καθήκοντα του». «Το καθήκον» ως λέξη έχει περισσότερα κοινά με τη λέξη «υποχρέωση» παρά με τη λέξη «δικαίωμα».Γι αυτό και η στρατιωτική θητεία χαρακτηρίζεται «καθήκον προς την πατρίδα».

Όπως όμως ξέρει μέχρι και ο τελευταίος φαντάρος του Έβρου, η λέξη καθήκον περιλαμβάνει άπειρες ώρες ταλαιπωρίας,ηθική και σωματική εξάντληση,πνευματική κόπωση και ενίοτε μπόλικη ξεφτίλα.Πόσες και πόσες θυσίες θα έκανε για μερικές μέρες απαλλαγής από αυτό το περιβόητο «καθήκον» και χαλάρωσης στην αγκαλιά των δικών του...

Δεν είναι λοιπόν λίγο παράδοξο που οι πολιτικοί μας κάνουν ό,τι μπορούν για να επανεκλεγούν,γατζώνονται στις καρέκλες,και εγκαταλείπουν στα πρόθυρα της κατάθλιψης τα υπουργικά τους καθήκοντα; Τι σόι καθήκον ειναι αυτό που λατρεύεις να το νιωθεις στους ώμους σου,και κοιτάς με μισό μάτι όποιον προσπαθήσει να σε απαλλάξει; Τι θα έλεγε ο πρωτόγονος βασιλιάς της ιστορίας μας αν κάποιος τον χτυπουσε φιλικά στον ώμο, και του έλεγε «δίνε του,αναλαμβάνω εγώ τώρα»;...

Μήπως τελικά η εξουσία έχει την τάση να εκφυλίζεται από καθήκον σε προνόμιο; Μήπως η αντιμετώπιση της ως τέτοιο σηματοδοτεί και τον εκφυλισμό της πολιτικής μας σκηνής;

Αν το παραπάνω συμπέρασμα ισχύει,τότε θα είμαστε σίγουροι ότι η πολιτική ζωή του τόπου βελτιώθηκε μόνο όταν παρουσιαστεί έλλειψη υποψηφίων προς επανεκλογή βουλευτών,αντί για υπερπληθώρα όπως τώρα. Γιατί η πολιτική είναι σοβαρή υπόθεση. Είναι σχεδόν αδιανόητο κάποιος να λατρεύει τόσες και τέτοιες ευθύνες παρά μόνο αν υπάρχει κάποιος «λάκκος» στην πολιτική μας «φάβα». Ένας λάκκος που απορροφά τις ευθύνες και διατηρεί τα προνόμια. Που περιορίζει τις υποχρεώσεις, δεν ζητάει λογαριασμό, έχει κακή μνήμη,εθελοτυφλεί,και συγχωρεί αυτους που δεν πρέπει να συγχωρέσει.

Και στη μέση αυτής της παρακμής και του εκφυλισμού,καθώς ανευθυνουπεύθυνοι παρελαύνουν στις οθόνες,υποθέσεις καταχωνιάζονται στο αρχείο,πολιτικοί μετατρέπουν τα γραφεία τους σε μόνιμο ενδιαίτημα, κοινοβουλευτικές ομαδουλες παλευουν για μια παραπάνω θεσουλα, στη μέση αυτου του εξουσιαστικού χάους, εμείς αναρωτιόμαστε μπερδεμένοι, οπως οι χωρικοί της Ισπανίας:

Ποιος διάολο πήρε το σαλάμι μας;;;

«Παντως όχι εγώ» θα φώναζε¨, απ τα βάθη της ιστορίας, ο βασιλιάς καθώς τον περικύκλωναν οι άντρες της φυλής του για να προχωρήσουν στην τελετή...παράδοσης και παραλαβής. Αχ!Ο παλιός καλός καιρός... :)

Governments should be controlled by the People

Γιατί οι Κυβερνήσεις δεν πρέπει να έχουν πρόσβαση στα δεδομένα του Google, Yahoo κλπ;


Όπως λέει και η φιλελεύθερη ευρωβουλευτής Sophie in ‘t Veld στο βίντεο όταν ρωτάνε γιατί "Well ask my colleges from the former communist countries, they can tell you".



Το πρώτο βίντεο είναι απόσπασμα από το πρόγραμμα ενημέρωσης για την "Προστασία της ιδιωτικής ζωής και των δικαιωμάτων του καταναλωτή στην Ε.Ε. στην εποχή του Ίντερνετ" που παρακολούθησαν οι 50 Έλληνες Bloggers στις Βρυξέλλες προσκεκλημένοι από τους ευρωβουλευτές του ΠαΣοκ Σταύρο Λαμπρινίδη και Μαίρη Ματσούκα.. Όλο το βίντεο της ομιλίας της Sophia in ‘t Veld θα το βρείτε στο Nylon.gr και την συνέντευξη που έδωσε στο Public Brain podcast εδώ.

democracy and irrationality - a response to a family member

Recently I received an email from a member of my family about an article in the Washington Post called "5 Myths About Those Civic-Minded, Deeply Informed Voters". I was going to respond via email but thought that perhaps we could have a discussion here in public as well. The question raised in the article is that of voter ignorance and irrationality, and of the effect this has on our democratic system of government.

The link was accompanied in the email by a rather pessimistic comment, made by my family member:

Alas, I fear this article is right on. Not very promising news for the progress of the American nation, is it. But i've read several related articles from various sources and they report similar statistics. As a teacher, I must admit feeling some amount of shame - if teachers can't inspire students to take an interest in the world, who will? Maybe we should turn to the rock stars and sports heros. (But who will educate them?)
Tough problems...

For starters I'd like to point out that back in 2006 there was an issue of Cato Unbound titled "Majority Fools? Irrationality and the Limits of Democracy". I think many interesting opinions are expressed there about the subject I'm going to talk about so check it out if you have the time.

To the point, I personally would take a more optimistic stance than my family member above. While the electorate is constantly being proven ignorant or unable to rationally pick between policies, it frequently can and will give different policies a chance to prove themselves. Even if electoral competition does not make politicians adopt the views of a supposed average rational voter, it is still the case that ideology and policies compete for adoption by the political or intellectual elite by proving their efficacy when they are "sworn into office", even if that happens "by accident" by a irrational electorate. The frequent changeover of government permits an evolutionary-style competition by giving differing policies a chance to be tried out, even if this chance is not given on the merits of each policy but on the emotional and irrational grounds that usually sway the average voter. In the end it's good enough™ that democracy gives an equal chance to the proponents of different policies, even if they compete via demagoguery to some extent (see also Friedrich Hayek's ideas on Cultural Evolution^PDF).

Perhaps an example could come from Great Britain, when after the war voters threw out the conservatism of the time in order to try the policies of labor governments, then later threw labor out in favor of Margaret Thatcher's style of conservatism with a liberal economic twist and then threw that out in favor of Labor with a liberal twist of Tony Blair etc (I'm using 'liberal' in the European sense, not the American). Even if these changes were not the result of rational choices made by the average voter I think that the failure and success of the different policies that were adopted, changed the kinds of policies amongst which the electorate would choose, because it changed the kinds of policies that the politicians and intellectuals considered worthy of adoption. Even if Thatcher was not chiefly elected because of a rational expectation on behalf of the average voter that her economic liberalism would outperform the socialist planning policies that preceded her, but because a certain type of majority voter sentimentally appreciated her steadfast social conservatism, nevertheless, her economic policies affected mostly everyone in the elite, including her political and intellectual opposition, since the Labor governments of today have remarkably liberal economic policies (at least in comparison to historical Labor governments).

So, yes, the average voter cannot be trusted to choose rationally, but in the end it is enough that he does get to choose between political opponents, who will differ at least somewhat in their political proposals (otherwise they would not be opponents), and also that he frequently chooses to oust the incumbents, since that will give an incentive to newcomers to enter the political market. There are grounds to believe that this frequent interchange and the evolutionary competition that it induces in the field of political ideas can perform as well as rule by Philosopher Kings, which we might call "Scientific Experts" today, and that it will be more stable, although probably much slower to bring about change. Experts always have an important role in interpreting and evaluating what has happened in the past and shaping the opinions of intellectuals in the future, but it is democracy that must choose from amongst the available proposals. It is not to either the expert or the intellectual who has authority to command changes because that would amount to a dictatorship and would frequently involve violence, aimed both at the average joe and towards the experts or intellectuals that happen to have differing opinions than of those in power. And, in the end, that is were the great advantage of Democracy lies, since, in the words of Karl Popper, Democracy is "the type of government which can be removed without 
violence".

(feel free to respond in Greek as well as English, I wrote the above in English because it is mainly a response to English-speaking members of my family)

Η ελιτίστικη Αριστερά των σαλονιών εναντίον της Sarah Palin ή Το δικαίωμα σε ένα "συντηρητικό" lifestyle

Αυτές τις μέρες παρακολουθούμε στα αριστερόστροφα ξένα και ελληνικα Μ.Μ.Ε. μια οργανωμένη προσπάθεια απαξίωσης της υποψηφίας αντιπροέδρου των Η.Π.Α. Sarah Palin , βασισμένη σε λόγους που δεν έχουν καμιά σχέση με την ουσία των θέσεων της! Bλέπετε, η προσωπική ζωή της Palin συγκεντρώνει όλα εκείνα τα στοιχεία που απεχθάνεται η σύγχρονη Αριστερά. Η κυβερνήτης της Αλάσκα υπέπεσε στα εξής θανάσιμα αμαρτήματα : είναι επαρχιώτισσα, αντιτίθεται στην άμβλωση, είναι μητέρα πέντε παιδιών, πιστεύει στο Θεό και οπλοφορεί. "Τς, τς, τς ....σχεδόν Νεάντερταλ", αναφωνεί η ελιτίστικη Αριστερά των σαλονιών, και ανασηκώνει το φρύδι με μανταμσουσουδίστικη υπεροψία! Για τους "προοδευτικούς" κονδυλοφόρους , είναι αδιανόητο να ζει σήμερα κάποιος στην... οπισθοδρομική και καθυστερημένη επαρχία!Το να έχεις πέντε παιδιά δεν είναι καθόλου chic και προοδευτικό. Μια σύγχρονη απελευθερωμένη γυναίκα πρέπει να έχει το πολύ ένα! Και , σύμφωνα με την παραπάνω κοσμοθεωρία, ο θεσμός της οικογένειας είναι τελείως ξεπερασμένος, ένα κατάλοιπο της επάρατης πατριαρχίας! Όλες μα όλες οι οικογένειες είναι δυσλειτουργικές, και κρύβουν μέσα τους απιστία, αιμομιξία και μπορεί και κανένα φόνο! Δε βλέπετε τί γίνεται στο "Desperate Housewives";

Αυτού του είδους η Αριστερά , συγκεντρωμένη στις μεγάλες πόλεις και στα πανεπιστήμια, δεν μπορεί να χωνέψει, πως καλώς ή κακώς, η πλειοψηφία των συμπολιτών μας (και στην Αμερική και εδώ) προτιμάει αυτό το μικροαστικό και "συντηρητικό" τρόπο ζωής. Οι πιο πολλοί άνθρωποι θέλουν να κάνουν οικογένεια, πιστεύουν στο Θεό, θεωρούν ευτυχία τα πολλά παιδιά, συνήθως δεν είναι και τόσο ανοιχτόμυαλοι έναντι των ομοφυλόφιλων και των λοιπών μειονοτήτων . Η Αριστερά, χρησιμοποιώντας την προνομιακή εκπροσώπηση της στα Μ.Μ.Ε. , έχει εξαπολύσει έναν πραγματικό πόλεμο εναντίον αυτού του τρόπου ζωής, που γι αυτήν συνοψίζει όλα τα δεινά του σύγχρονου πολιτισμού. Όπως έδειξε και η επίθεση εναντίον της Palin, το πρόβλημα της Αριστεράς δεν είναι αν η υποψήφια αντιπρόεδρος έχει σκοπό να επιβάλλει τον δικό της τρόπο ζωής στους συμπατριώτες της ( που για να είμαστε δίκαιοι μαζί της , ελάχιστα πράγματα έκανε σαν κυβερνήτης προς αυτήν την κατεύθυνση) . Αυτό που δεν μπορούν να ανεχτούν είναι ο ίδιος ο τρόπος ζωής της Palin και οι αξίες που αυτός αντιπροσωπεύει. Τα όπλα που χρησιμοποιούν οι "προοδευτικοί" φίλοι μας είναι η ειρωνεία, τα κοροϊδευτικά σχόλια και η αφ'υψηλού αντιμετώπιση. Η Αριστερά έχει την αυταρέσκεια να πιστεύει πως κατέχει την απόλυτη αλήθεια, πως το "lifestyle" που η ίδια αυθαίρετα έχει ορίσει σαν "προοδευτικό", είναι και το μόνο ενδεδειγμένο για όλους τους ανθρώπους. Δυστυχώς, η Αριστερά δείχνει την ίδια ακριβώς μισαλλοδοξία και τον ίδιο αυταρχισμό με τη Θρησκευτική Δεξιά.

Βέβαια, στην πραγματική ζωή δεν ισχύουν και τόσο αυτά τα "κουτάκια" και οι διαχωρισμοί. Οι περισσότεροι άνθρωποι , κατά τη διάρκεια της ζωής τους , περνούν από διάφορες φάσεις, αλλάζουν συνεχώς. 'Αλλες προτεραιότητες έχουν στα 20, και άλλες στα 40. Συνήθως η ζωή ενός ανθρώπου μπορεί ταυτόχρονα να έχει στοιχεία και από τις δύο κοσμοθεωρίες . Η ίδια η ζωή της Palin αμφισβητεί με τον πιο ηχηρό τρόπο το διαχωρισμό συντηρητικό-προοδευτικό . Είναι άραγε "αριστερό" ή "δεξιό" για μια γυναίκα να οπλοφορεί; Είναι "αριστερό" ή "δεξιό" να πηγαίνει στα καλλιστεία ; Eίναι "προοδευτικό" ή "συντηρητικό" να έχει πέντε παιδιά και την ίδια στιγμή αντί να κάθεται σπίτι να τα μεγαλώσει, να κυνηγά το αξίωμα του Αντιπροέδρου των Η.Π.Α. ; (Αυτό εννοούσα όταν σε προηγούμενο πόστ μου, μιλούσα για το μεταφεμινισμό της Sarah Palin)

Σαν εργένης, κάτοικος του κέντρου της Αθήνας και ομοφυλόφιλος, ίσως είμαι το ιδανικό "role model" για την ελιτίστικη Αριστερά. Aπόφασισα πως αυτή είναι η ζωή που ταιριάζει στην ιδιοσυγκρασία μου . Βρίσκω πληκτική τη ζωή της "φυσιολογικής" πλειοψηφίας και ξέρω πως θα μου ήταν αφόρητη, σε αυτή τη φάση τουλάχιστον . Σέβομαι όμως τις επιλογές αυτών των ανθρώπων. Δεν τους ειρωνεύομαι, δεν τους κοροϊδεύω, δε θεωρώ πως ο δικός μου τρόπoς ζωής είναι ανώτερος (ξέρω πως με τις επιλογές μου κερδίζω κάποια πράγματα, και χάνω κάποια άλλα) . Είμαι υπερ του δικαιώματος στην άμβλωση, αλλά σέβομαι τη γενναία απόφαση μια γυναίκας να κρατήσει το άρρωστο έμβρυο της. Είμαι αγνωστικιστής και δεν πηγαίνω στην εκκλησία, αλλά καταλαβαίνω τη βαθύτερη ανάγκη όλων αυτών που πιστεύουν και εκκλησιάζονται τακτικά. Δεν έχω χρησιμοποιήσει όπλο, αλλά ξέρω πολλούς συγγενείς μου στην επαρχία που οπλοφορούν για αυτοπροστασία και πηγαίνουν για κυνήγι, και μπορώ να πω με βεβαιότητα πως ούτε βάρβαροι είναι, ούτε εγκληματίες.

Ακολουθώ το τρόπο ζωής που πιστεύω πως μου ταιριάζει και δεν ανέχομαι κανέναν που θέλει να μου επιβάλλει το δικό του "lifestyle". Ούτε όμως εγώ έχω την ανόητη φιλοδοξία να θέλω να επιβάλλω τις δικές μου αξίες στους άλλους. Αυτό άλλωστε δεν είναι και το νόημα της ελευθερίας;

Το λόμπυ της ελευθερίας

Με αφορμή το ταξίδι των μπλόγκερ στις Βρυξέλλες

Πριν από λίγες εβδομάδες, ο αναγνώστης του μπλογκ μου κ.Γ.Αλμπανούδης, είχε την καλοσύνη να μου στείλει μια είδηση από το BBC που είχε διαφύγει της προσοχής μου. Διαπιστώθηκε, λέει, πως οι περισσότερες ανθρωποκτονίες μέσα στο χώρο της οικίας γίνονται με τα μαχαίρια της κουζίνας γιαυτό και εξετάζονται τρόποι ν’απαγορευθούν τα μαχαίρια με αυτή τους τη μορφή ώστε όσοι φτάνουν στο σημείο να θέλουν να δολοφονήσουν κάποιο μέλος της οικογένειάς τους να μην μπορούν να το κάνουν…

Θα ήταν πολύ αστεία η είδηση αν δεν ήταν εξαιρετικά τραγική και αντιλαμβανόμαστε το μέγεθος του τραγικού όταν αναλογιζόμαστε ότι ενώ θα περιμέναμε, ως Φιλελεύθεροι που πιστεύουμε στην πρόοδο και τη βελτίωση των κοινωνιών, στις αρχές του 21ου αι. η λογική των απαγορεύσεων να περιορίζεται, και τη θέση της απαγόρευσης να την παίρνει η ενημέρωση και η κοινωνική εγρήγορση, τελικά η λογική των απαγορεύσεων να καταφέρνει να εξαπλώνεται ως επιδημία και να ξεφυτρώνει σε όλες τις εκδηλώσεις του βίου.

Δεν χρειάζεται να είναι κανείς άνθρωπος της γαστρονομίας όπως εγώ για να καταλάβει ότι τα μαχαίρια δεν θα αντικατασταθούν ποτέ γιατί δεν εφευρέθηκαν για να σκοτώνουν αλλά για να διαμελίζουν ό,τι δεν μπορεί να διαμελίσει το ανθρώπινο χέρι. Αυτό που μπορούμε να φανταστούμε όλοι, είναι το τί θα προκύψει στην όχι τόσο απίθανη περίπτωση που απαγορευθεί η χρήση των κλασικών μαχαιριών από στις οικίες. Τότε θ’αρχίσει η συζήτηση για τις ρυθμίσεις και τις εξαιρέσεις…

Το ίδιο εξωφρενικές, φαντάζουν στα μάτια μου όλες οι προσπάθειες για τη ρύθμιση και τον έλεγχο του διαδικτύου. Όπως τα μαχαίρια εφευρέθηκαν για να κόβουν και όχι για να δολοφονεί ο καθένας την αγαπούλα του, έτσι και το διαδίκτυο χτίστηκε έτσι ώστε να μην μπορεί να ελεγχθεί και για να διακινούνται ελεύθερα οι πληροφορίες κυρίως σε καιρό πολέμου. Το γεγονός ότι κάποιοι χρησιμοποιούν την ελευθερία που παρέχει για να περιορίσουν την ελευθερία των άλλων αυτό είναι κάτι που δεν αφορά το διαδίκτυο. Η παλαιότερη ίσως ανθρώπινη συμπεριφορά, δλδ η επιθυμία της κυριαρχίας επί του άλλου, αντιμετωπίζεται κάθε φορά ως κάτι πρωτόγνωρο, πρωτοφανές και μοναδικό που απαιτεί να το ρυθμίσουμε από την αρχή. Αυτή η προσέγγιση, δεν στέκει λογικά και όμως είναι η κυρίαρχη.

Η συνέχεια εδώ.

Όχι νέοι φόροι ΙΙΙ: Διπλή απογοήτευση από κυβέρνηση και αντιπολίτευση

There's no such thing as a free lunch.
Milton Friedman

Ασκήσαμε σκληρή κριτική στην κυβέρνηση για τις επιλογές της να αυξήσει την φορολογία, για τρεις κυρίως λόγους. Ο πρώτος είναι ότι μας είχε υποσχεθεί το αντίθετο, δηλαδή ότι ο περιορισμός της σπατάλης μέσω της περίφημης επανίδρυσης, θα έδινε περιθώρια όχι για αύξηση αλλά για μείωση στους φορολογικούς συντελεστές. Ο δεύτερος είναι ότι το σκεπτικό πίσω από τις προεκλογικές εξαγγελίες του 2004 της ΝΔ ήταν σωστό. Δηλαδή ορθώς είχε εντοπίσει τα μεγάλα αδιέξοδα της οικονομίας στα οποία οδηγούσε το τεράστιο κράτος και γι’ αυτό ακριβώς επιβραβεύτηκε με την ψήφο όσων ασφυκτιούσαν στην πραγματική οικονομία. Ο τρίτος είναι ότι η συμπεριφορά της απαξιώνει τις ίδιες τις μεταρρυθμιστικές ιδέες που επαγγέλθηκε.

Μετά από 4,5 χρόνια η διακυβέρνηση της ΝΔ απεδείχθη ασυνεπής όχι μόνο στις δεσμεύσεις της, αλλά απέναντι και στις ίδιες τις ιδέες που υποτίθεται ότι συγκροτούσαν την πολιτική της πρόταση το 2004. Είναι διπλά υπόλογη, όχι μόνο γιατί δεν εκπλήρωσε τις υποσχέσεις της, αλλά γιατί με την κούφια ρητορική της απαξίωσε αυτές τις ιδέες. Ανικανότητα, αδιαφορία ή συνειδητή επιλογή είναι κάποιες από τις εξηγήσεις. Σε κάθε περίπτωση η ΝΔ απογοήτευσε γιατί διέψευσε πλήρως τις προσδοκίες που καλλιέργησε και γιατί φανέρωσε το πόσο επιφανειακά και προσχηματικά είχε ενστερνιστεί τις ιδέες για την μείωση του κράτους.

Επιπλέον, ο τρόπος όμως συμπεριφοράς των διαχειριστών της εξουσίας τα τελευταία 4,5 χρόνια έπληξε ακόμα περισσότερο και τις ιδέες αυτές και το περιεχόμενο της πολιτικής γενικότερα. Η ΝΔ είχε στηρίξει την αντιπολιτευτική της τακτική στην εκμετάλλευση της γενικότερης αίσθησης της υπαρκτής διαφθοράς της διακυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ και εκλέχθηκε το 2004 με σημαία της ηθική της διαφορετικότητα. Αυτό που ο κ. Καραμανλής συμπύκνωσε στο «σεμνά και ταπεινά». Τα προκλητικά σκάνδαλα των στελεχών της σημερινής κυβέρνησης (ιδίως τον τελευταίο χρόνο) απαξιώνει στα μάτια των πολιτών όχι μόνο τους ίδιους αλλά και την πολιτική.

Το κορυφαίο έγκλημα της κυβέρνησης είναι ότι με την συμπεριφορά της μετατοπίζει την πολιτική συζήτηση στην ηθική σφαίρα, αφήνοντας την κριτική επί των πολιτικών προτάσεων στο περιθώριο. Έτσι οι δυνάμεις της αντιπολίτευσης βρίσκουν εύκολα πολεμοφόδια που τις απαλλάσσουν από την ανάγκη να προτείνουν πολιτικές και να κριθούν για αυτές. Έτσι οι καταστροφικές πολιτικές προτάσεις της αντιπολίτευσης, που ζητούν την μεγέθυνση του κράτους και των δαπανών του, όχι απλά δεν αποδομούνται στον δημόσιο διάλογο αλλά αποκτούν και ηθικό πλεονέκτημα! Η ΝΔ απέδειξε με την συμπεριφορά των στελεχών της, ότι δεν διαθέτει το ηθικό ανάστημα να είναι φορέας φιλελεύθερων μεταρρυθμιστικών πολιτικών. Οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις αξίζουν καλύτερης πολιτικής εκπροσώπησης από πχ τον κ.Ζαχόπουλο, τον κ.Κιλτίδη, τον κ. Γεροντόπουλο, τον κ.Τσιτουρίδη ή τον κ.Βουλγαράκη.

Απογοητεύει σήμερα όμως και η συμπεριφορά της αντιπολίτευσης, που τάχθηκε αμέσως ενάντια στους φόρους για να καπηλευθεί την δυσαρέσκεια των νέων μέτρων. Γιατί μπορεί να έχουν ενστάσεις ως προς την διαχείριση, αλλά το σύνολο των αντιπολιτευόμενων κομμάτων ευαγγελίζεται ένα ακόμα μεγαλύτερο κράτος, από το ήδη ξεχειλωμένο τέρας που ελέγχει η ΝΔ. Σχεδόν σε κάθε πρόβλημα η άμεση πρόταση της αξιωματικής και λοιπής αντιπολίτευσης είναι περισσότερα κρατικά κονδύλια, μεγαλύτερος κρατικός παρεμβατισμός, περισσότεροι κρατικοί φορείς και μεγαλύτερη κρατική γραφειοκρατία. Η μέχρι τώρα αντιπολίτευση δεν στηριζόταν στο ότι η κυβέρνηση ξοδεύει πολλά, αλλά ότι δεν ξοδεύει αρκετά.

Είναι , για παράδειγμα, εντελώς υποκριτικό σήμερα, που η κυβέρνηση πληρώνει το κόστος της συνέχισης της πολιτικής του γιγαντωμένου, παρασιτικού κράτους, και η οικονομική κατάσταση να πλησιάζει το απροχώρητο, να διαφωνεί η αντιπολίτευση με τους πρόσθετους φόρους, όταν πριν λίγους μήνες φώναζε και κατέβαζε τον κόσμο στους δρόμους υπέρ του χρεωκοπημένου συστήματος ασφάλισης, αντιδρώντας ακόμα και στα αστεία ημίμετρα διοικητικής φύσης, που η κυβέρνηση βάφτισε μεταρρύθμιση, ζητώντας ουσιαστικά των πολλαπλασιασμό της κρατικής χρηματοδότησης σε ένα βαρέλι δίχως πάτο. Είναι επιπλέον εντελώς υποκριτικό σήμερα να διαμαρτύρονται όσοι τα τελευταία χρόνια έχουν σταθεί με κάθε δυνατό τρόπο εμπόδιο (ακόμα και με την βία των συνδικαλιστών τους) στον εξορθολογισμό των δαπανών του κράτος και το άνοιγμα της οικονομίας, στις όσες φορές η παρούσα κυβέρνηση το προσπάθησε.

Η ΝΔ φέρει σαφώς το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης για την τραγική πορεία της χώρας από το 2004 έως σήμερα. Αυτό όμως δεν παραγράφει τις ευθύνες ούτε αυτών που παρέδωσαν την εξουσία το 2004, ούτε αυτών που τόσα χρόνια με τον ανεύθυνο λαϊκισμό τους δημιούργησαν ένα τεράστιο πολιτικό κόστος στις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις . Η διατήρηση μέχρι σήμερα των ελλειμματικών ΔΕΚΟ, η διατήρηση του υπάρχοντος ασφαλιστικού συστήματος, η προστασία αργόμισθων κομματικών στρατών εντός του κράτους είναι όλα επιλογές όχι μόνο της κυβέρνησης αλλά και όλων των κομμάτων που σήμερα κόπτονται για την υπερφορολόγηση. Είναι αξιοπρόσεκτο, και καθόλου τυχαίο, πώς τα κόμματα της αντιπολίτευσης προτίμησαν αντί να στοχεύσουν στο θέμα των φόρων, να βγάλουν επικοινωνιακά βέλη που είχαν για μήνες στην φαρέτρα τους.

Για μια υπεύθυνη πολιτική δεν φτάνει η εναντίωση στην φοροεπιδρομή της κυβέρνησης. Πρέπει να συνοδεύεται από μια συνολική πολιτική αντίληψη μείωσης του μεγέθους, του ρόλου και του κόστους του κράτους. Να στηρίζεται σε μια πολιτική πρόταση απελευθέρωσης των υγιών δυνάμεων της ιδιωτικής οικονομίας, ενίσχυσης του ανταγωνισμού, κατάργησης των γραφειοκρατικών διοικητικών εμποδίων και προσέλκυσης επενδύσεων. Να στοχεύει στην εξασφάλιση των συνθηκών για την ανάπτυξη μιας ανοιχτής οικονομίας ελεύθερης αγοράς, που σταδιακά να αναστρέψει τα πολιτικά λάθη δεκαετιών και να αντιμετωπίσει τα συσσωρευμένα χρέη. Όχι νεφελώδεις, ουτοπικές και συναισθηματικές προτάσεις αλλά ιδέες που να συμπυκνώνουν την πετυχημένη διεθνή εμπειρία (πχ την Ιρλανδία που κάποτε επικαλέστηκε ο κ.Καραμανλής αλλά ποτέ δεν εφάρμοσε ούτε μια από τις μεταρρυθμίσεις που την έκαναν πετυχημένη, την Εσθονία, την Νέα Ζηλανδία κ.ά.), τις προτάσεις των οικονομικών οργανισμών (που συστηματικά αγνοούνται) και τις αρχές του πρωτείου του ατόμου. Κάτι που κανένα κοινοβουλευτικό κόμμα δεν κάνει. Όχι να περιορίζεται σε γενικόλογες, ηθικολογικές διαπιστώσεις και καταγγελίες.

Οι νέοι φόροι είναι μια χρυσή ευκαιρία για να συνειδητοποιήσουμε ως πολίτες τις ανεπάρκειες και τα αδιέξοδα των πολιτικών των τελευταίων δεκαετιών, έστω και τώρα, πριν το κάνει για μας η ζοφερή οικονομική κατάσταση των επόμενων χρόνων. Και πάρουμε τις τύχες της ζωής μας στα χέρια μας όσο είναι καιρός.

Δημόσια Δεδομένα, Δικά μας Δεδομένα

Ο Δημόσιος Τομέας (κρατικοί οργανισμοί, ΟΤΑ, ρυθμιστικές αρχές) σήμερα συλλέγει, παράγει, αναπαράγει και μεταδίδει ένα μεγάλο εύρος από πληροφορίες σε πολλούς τομείς της δημόσιας κοινωνικής, οικονομικής, μορφωτικής δραστηριότητας. Ο τεράστιος όγκος των δεδομένων αυτών, κατά το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος του, είτε δεν είναι προσβάσιμος από τους πολίτες, είτε διατίθεται με τρόπους που δεν ευνοούν ή εμποδίζουν την επεξεργασία του.

Η πρωτοβουλία 4Δ (Δημόσια Δεδομένα, Δικά μας Δεδομένα) φιλοδοξεί να αναδείξει την αναγκαιότητα παροχής από τους Δημόσιους φορείς πλήρους πρόβασης στα δεδομένα που διαθέτουν και να κινητοποιήσει πολίτες και πολιτικό προσωπικό για την επίτευξη αυτού του σκοπού.

Τέτοια δεδομένα ενδεικτικά είναι:

* Ισχύοντες νόμοι και εγκύκλιοι
* Δημόσιες Δαπάνες (στενός και ευρύτερος δημόσιος τομέας, ΟΤΑ)
* Πηγές Δημόσιων Εσόδων
* Στοιχεία Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας
* Στοιχεία παραβατικότητας / εγκληματικότητας
* Εκπαιδευτικά δεδομένα (συμμετοχή στα επίπεδα της εκπαίδευσης, απόφοιτοι ανά κλάδο, διδακτικές ώρες ανά σχολείο, στατιστικά μαθητικής απόδοσης)
* Πρωτογενή ερευνητικά δεδομένα από έρευνες που διενεργούν Πανεπιστήμια, ερευνητικά ιδρύματα του ευρύτερου δημόσιου τομέα καθώς επίσης και από εκείνες που διεξάγουν εταιρίες δημοσκοπήσεων για λογαριασμό του δημοσίου.
* Στοιχεία για την δικαστική λειτουργία (αριθμός δικών, αναβολές, χρόνος μέχρι την τελεσιδικία, καταδικές-προς-αθωώσεις, αδικήματα, προφυλακίσεις, αναστολές)
* Στοιχεία σχετιζόμενα με την δημόσια υγεία (εισαγωγές, ασθένειες, πληρότητες κοινών κλινών και κλινών εντατικής θεραπείας, θνησιμότητες, διαμεταγωγές, κλήσεις ΕΚΑΒ, χρόνοι απόκρισης κλπ)
* Στοιχεία σχετικά με τις πυρκαγιές
* Φωτογραφικά ή άλλα ιστορικά αρχεία τα οποία μπορούν να διατεθούν στο κοινό χωρίς περιορισμούς copyright.

Η διαθεσιμότητα των δεδομένων για πρόσβαση και επεξεργασία από τον καθένα, δεν είναι μόνο ζήτημα αρχής, αλλά συνεπάγεται σημαντικότατες ωφέλειες:

* Απαντάται με αποτελεσματικό τρόπο το αίτημα για Διαφάνεια το οποίο αποτελεί κρίσιμο ζήτημα δημοκρατίας
* Διευκολύνεται και προάγεται η Έρευνα
* Δημουργούνται συνθήκες για την ανάπτυξη της Καινοτομίας και την δημιουργία υπηρεσιών που απαντούν στις ανάγκες των πολιτών
* Διευκολύνεται ο έλεγχος της εξουσίας από τους πολίτες και αρχίζει να παράγεται πολιτική “από-τα-κάτω” (grassroots)

Η ευρωπαϊκή ένωση με την οδηγία της 2003/98/EC προτρέπει τα κράτη-μέλη να εργαστούν προς την κατεύθυνση αυτή, και ήδη η Βρετανία δίνει το παράδειγμα με ενδιαφέρουσες κυβερνητικές πρωτοβουλίες. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η Οδηγία:

Οι πληροφορίες του Δημόσιου Τομέα είναι ένα σημαντικό πρωτεύον υλικό για προϊόντα και υπηρεσίες ψηφιακού περιεχομένου και θα γίνει ακόμη πιο σημαντικό με τη σταδιακή ανάπτυξη ασύρματων υπηρεσιών περιεχομένου. Mε την ελεύθερη διάθεση και επαναχρησιμοποίηση των Δημόσιων Δεδομένων θα έχουμε πολύ μεγάλες δυνατότητες οι οποίες -μεταξύ άλλων- θα επιτρέψουν στις Ευρωπαϊκές επιχειρήσεις να εκμεταλλευθούν αυτές τις δυνατότητες, και να συμβάλουν σε μεγαλύτερη οικονομική πρόοδο και δημιουργία θέσεων εργασίας.

Για την Ελλάδα, ειδικά σήμερα που βρίσκονται σε εξέλιξη τα έργα του προγράμματος “Κοινωνία της Πληροφορίας” για τον εκσυχρονισμό της πληροφορικής υποδομής των δημοσίων φορέων, το αίτημα για την προσβασιμότητα και δυνατότητα επεξεργασίας και επαναχρησιμοποίησης των Δημόσιων δεδομένων από τους πολίτες, είναι περισσότερο επίκαιρο από ποτέ.

Σας καλούμε να συνδράμετε τον στόχο αυτό με κάθε πρόσφορο τρόπο, ώστε να γίνουν τα Δημόσια Δεδομένα πραγματικά Δικά μας Δεδομένα. Υπογράψτε την καμπάνια στην αντίστοιχη σελίδα.

ΥΓ: Οι bloggers που υποστηρίζουν την ιδέα του αιτήματος μπορούν ελεύθερα να αναδημοσιεύσουν το παραπάνω κείμενο

Όχι νέοι φόροι ΙΙ: Φορολόγηση χωρίς λογοδοσία είναι κλοπή

Government's view of the economy could be summed up in a few short phrases: If it moves, tax it. If it keeps moving, regulate it. And if it stops moving, subsidize it.
Ronald Reagan

Συνεχίζοντας στο πνεύμα της προηγούμενης ανάρτησης του niefskii, ας αναρωτηθούμε ως πολίτες, τί πληροφόρηση μας παρέχεται για το πού πάνε τα χρήματα των φόρων μας.

Έχει δικαίωμα ένα κράτος να απαιτεί φόρους από τους πολίτες (με την χρήση βίας μάλιστα και την απειλή στέρησης της ελευθερίας μας - φυλάκιση) χωρίς λογοδοτεί; Δηλαδή να παρουσιάζει αναλυτικά στοιχεία για το πού ξοδεύονται, τι επιδιώκεται να επιτευχθεί και για πόσο διάστημα και μετά την ολοκλήρωση της δράσης αναλυτική αναφορά του τι επιτεύχθηκε και με ποιο κόστος; Αν δεν τα κάνει αυτά μια κυβέρνηση, με τι στοιχεία καλούμαστε ως πολίτες να αξιολογήσουμε ήταν ή όχι επιτυχημένη στις επόμενες εκλογές;

Το θέμα της λογοδοσίας της φορολογίας δεν άπτεται μόνο της παραβίασης της σφαίρας της οικονομικής μας ελευθερίας, ούτε περιορίζεται στην συγκάλυψη της ανευθυνότητας της κρατικής διαχείρισης. Είναι ουσιαστική υποβάθμιση της δημοκρατίας μας και στέρηση της δυνατότητας του πολίτη να αξιολογεί και να κρίνει τις κυβερνήσεις του. Η δημόσια έκθεση των οικονομικών στοιχείων (με μόνη ενδεχόμενη επιφύλαξη, ότι άπτεται θεμάτων εθνικής ασφάλειας) είναι απαραίτητη προϋπόθεση και του οικονομικού και του πολιτικού φιλελευθερισμού.

Το ελληνικό κράτος δικαιούται να απαιτεί το εισόδημά μας και μάλιστα σε αυξανόμενα ποσοστά; Όπως έχει πολλές φορές καταγραφεί, το σύμπαν του Δημοσίου συνεχώς διαστέλλεται. Αποτελείται από χιλιάδες φορείς που ο καθένας από αυτούς εποπτεύει μια σειρά άλλων θυγατρικών. Αποτέλεσμα είναι να μη γνωρίζει το ελληνικό κράτος πόσους ακριβώς φορείς χρηματοδοτεί, ποιο είναι το έργο τους και τι αποτέλεσμα έχουν! Ο γαλαξίας αυτός περιλαμβάνει πάνω από 1.000 δήμους και κοινότητες, περισσότερους από 600 εποπτευόμενους φορείς υπουργείων και χιλιάδες θυγατρικές τους. Κατά την προσπάθεια απαρίθμησης των φορέων αυτών βρέθηκαν αρκετοί με ίδιο ή παρόμοιο αντικείμενο δραστηριότητας που εποπτεύονται από το ίδιο ή διαφορετικά υπουργεία. Το 2006, για πρώτη φορά στην ελληνική ιστορία οι υπάλληλοι που εξαρτώνται από το Δημόσιο ξεπέρασαν το 1 εκατομμύριο!

Δεν είναι σε θέση να δώσει αναφορά στον πολίτη-φορολογούμενο για ποιό λόγο ζητάει τους φόρους του, τί του προσφέρει ως αντάλλαγμα για αυτούς, ποιός είναι ο μηχανισμός του, ούτε γιατί χρειάζεται έναν τέτοιο μηχανισμό. Το κράτος απαιτεί τους φόρους μας (με την απειλή της κρατικής βίας), όχι απλά αρνούμενο να δώσει τον παραμικρό λογαριασμό για αυτούς, αλλά αγνοώντας την κατάληξή τους και ουσιαστικά αδιαφορώντας αν έχουν ή όχι ουσιαστικό αποτέλεσμα στην ζωή των πολιτών που τους στερήθηκαν. Ως πολίτης και βαρύτατα φορολογούμενος, απαιτώ να ξέρω πού καταλήγουν οι φόροι μου, με ποιό μηχανισμό αξιοποιούνται και για ποιό λόγο. Ειδικά όταν ζω σε μια χώρα που έχει ήδη από τις βαρύτερες φορολογικές επιβαρύνσεις στην ΕΕ.

Αυτά οφείλουν να είναι διάφανα και δεδομένα. Από κει και πέρα μπορεί να ξεκινήσει η συζήτηση περί πολιτικής, επιλογών, αντίληψη του ρόλου του κράτους, ιδεολογίας κτλ. Χωρίς όμως την βάση των ξεκάθαρων στοιχείων καμία τέτοια συζήτηση δεν έχει ουσιαστικό νόημα. Κάθε γενικόλογη διακήρυξη, κάθε ευχολόγιο, κάθε πολιτική πρόταση που ζητάει περισσότερο κράτος ουσιαστικά νομιμοποιεί την υπάρχουσα κατάσταση κακοδιαχείρησης και σπατάλης (για να μην πω καταλήστευσης), εφόσον δεν συνοδεύται από στοιχειώδη πρόνοια λογοδοσίας προς τον φορολογούμενο.

Κάτι τέτοιο φυσικά δεν έχει γίνει ποτέ στο ελληνικό κράτος με ευθύνη όλων όσων κυβέρνησαν ή κυβερνούν. Τα πάντα κρατούνται θολά, ώστε οι διαχειριστές της εξουσίας να έχουν εν λευκώ την διαχείριση του κρατικού πλούτου και των φόρων των πολιτών. Κυριαρχούν στην δημόσια συζήτηση γενικόλογες και αόριστες έννοιες και ιδέες, που νομιμοποιούν την άγρια φορολόγηση αλλά αποποιούνται κάθε ευθύνης για την τύχη των χρημάτων. Αν μια κυβέρνηση είχε την βούληση να μειώσει τις σπατάλες του Δημοσίου, το πρώτο που θα έκανε θα ήταν να δημοσιοποιήσει όλα τα οικονομικά στοιχεία, ώστε να δουν από πρώτο χέρι οι πολίτες πού πάνε τα λεφτά τους. Αυτό όμως θα έδενε τα χέρια της στο να εξυπηρετήσει την δική της κομματική πελατεία.

Αν υπήρχε η πολιτική βούληση για στοιχειώδη εξορθολογισμό των δαπανών, θα έπρεπε να αξιολογηθούν (και να επανεκτιμούνται σε τακτική βάση) όλες οι δράσεις που χρηματοδοτούνται από τον προϋπολογισμό. Αντίθετα, τώρα ότι εγγράφεται στον προϋπολογισμό είναι σχεδόν αδύνατο να βγει, φουσκώνοντάς τον διαρκώς χωρίς κανένα ποιοτικό έλεγχο της απόδοσης των χρησιμοποιούμενων χρημάτων. Και αυτή είναι μια κατάσταση που όλο το πολιτικό σύστημα ενισχύει.

Γι’αυτό απαιτείται ριζική αλλαγή στον τρόπο κατάρτισης, εκτέλεσης και ελέγχου του κρατικού προϋπολογισμού (κατάρτιση του κρατικού προϋπολογισμού με βάση τις προς χρηματοδότηση δραστηριότητες, δημιουργία θέσης Γενικού Διευθυντή κάθε υπουργείου προσωπικά υπόλογου για τη διαχείριση των κονδυλίων που του έχουν διατεθεί και υπεύθυνου για την εγκατάσταση σύγχρονων συστημάτων διαχείρισης και ελέγχου, δημιουργία υπηρεσιών εσωτερικού και εξωτερικού ελέγχου κλπ). Να υπάρχει συσχέτιση των δαπανών με συγκεκριμένες δράσεις και συγκεκριμένα αποτελέσματα, και να μπορεί με εύληπτο τρόπο να παρουσιάζονται δημόσια. Ώστε να υπάρχει ατομική ευθύνη, ορθολογισμός και λογοδοσία για την διαχείριση των κρατικών πόρων και μηχανισμοί ελέγχου και αξιολόγησής τους.

Όχι στην φορολογία χωρίς λογοδοσία

Αυτό τουλάχιστον ήταν το σύνθημα των αμερικανών επαναστατών από το 1763: no taxation without represenation - ας μην ξεχνάμε τότε ότι το κοινοβούλιο είχε κατά κύριο λόγο εξελεγκτικό χαρακτήρα. Το σύνθημα αυτό είναι παρά ποτέ επικαιρο μετά από την φορολογική επιδρομή στα κεφάλια δικαίων και αδίκων της κυβέρνησης που προσπαθεί με κάθε μέσο - θεμιτό ή αθέμιτο - να κλείσει τον προϋπολογισμό, την εκτέλεση του οποίου επικαλέστηκε πέρυσι ως δικαιολογία για να κάνει εκλογές παρά τα όσα ορίζει το Σύνταγμα και πριν την λήξη της τετραετίας. Η κυβέρνηση σήμερα ζητά περισσότερα λεφτά από τους πολίτες. Αλλά δεν μας εξηγεί πού πάνε αυτά τα λεφτά - το ιστορικό αυτής της κυβέρνησης βέβαια δεν είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό για το πού πάνε τελικά τα λεφτά – φιέστες στην Eurovision, εφοπλιστές που παίρνουν αναθέσεις σε στημένους διαγωνισμούς, δομημένα ομόλογα, κρατική διαφήμιση στα έντυπα που στηρίζουν κομματικά την κυβέρνηση κ.ο.κ. Έτσι όμως καταστρατηγείται μια βασική αρχή της δημοκρατίας, η λογοδοσία, του κυβερνήτη απέναντι στον κυβερνώμενο.

Σύμφωνα με ένα δημοφιλή ορισμό της δημοκρατίας, δημοκρατία είναι «το πολίτευμα που άρχει ο δήμος/λαός». Αλλά τι σημαίνει αυτό στην πραγματικότητα; Αν αποστεώσουμε την λέξη λαός και την κάνουμε ένα άυλο και μεταφυσικό δημιούργημα, ερχόμαστε μπροστά στην έννοια που τόσο πολύ γίνεται κατάχρησή της. Όλα γίνονται για τον λαό και στο όνομα του λαού. Λαός δεν είναι πια εγώ, εσύ, ο γείτονας, αλλά μια άλλα έννοια που πρέπει να διαφυλάξουμε ως κόρη οφθαλμού. Αλλά σε τι διαφέρει τότε η ελεώ Θεού μοναρχία από την ελεώ λαού μοναρχία και τι κοινό έχουν τα δυο πρώτα πολιτεύματα με την δημοκρατία; Η δημοκρατία ως πολίτευμα λειτουργεί με κάποιες αρχές: μια από τις βασικές αρχές της δημοκρατίας είναι η λογοδοσία. Η επίκληση του λαού μεταθέτει την λογοδοσία από τα πραγματικά πρόσωπα σε ένα αόριστο συλλογικό – ένα ψιλό φάντασμα. Μπορεί το πρόβλημα αυτό να μην υπήρχε στην αρχαία άμεση δημοκρατία, αλλά στην σύγχρονη αντιπροσωπευτική δημοκρατία ναι μεν δεν ξημεροβραδιαζόμαστε στις συνελεύσεις του δήμου όπως κάποτε – ούτε όλοι μπορούν, ούτε όλοι θέλουν - αλλά ο ρόλος μας ως πολιτών δεν μπορεί να περιορίζεται σε μια μετάβαση ως το τοπικό εκλογικό μας κέντρο κάθε τέσσερα χρόνια!

Θα πει κανείς: μα καλά, δεν εμπιστεύεστε την κυβέρνηση; Η απάντηση είναι όχι, και όχι μόνο γιατί δεν ζούμε σε αγγελικά πλασμένο κόσμο. Αν εμπιστευόμασταν τυφλά την κυβέρνηση πρώτα-πρώτα δεν θα μπαίναμε καν στον κόπο να ψηφίσουμε. Το πολίτευμα που ο λαός εμπιστεύεται τυφλά την κυβέρνηση του λέγεται πεφωτισμένη δεσποτεία. Τι το κακό θα πει κανείς; Ίσως τίποτα, αλλά, αλήθεια, πόσο συχνά βρίσκονται αυτοί οι πεφωτισμένοι; Και αν στην δημοκρατία ισχύει ότι οι χίλιοι έστω μέτριας ευφυίας άνθρωποι εργάζονται συλλογικά για να λύσουν ένα πρόβλημα, πόσο πιο καλά μπορεί να το κάνει ένας ιδιοφυής μόνος του; Αλλά και καλύτερος να είναι ο ένας από τους χίλιους, κάποιο λάθος θα κάνει πάντα – ανθρώπινα τα λάθη. Πόσο πιο εύκολο είναι, όμως, να το διορθώσει νωρίς αν του το υποδείξει κάποιος νωρίς. Χωρίς ανατροφοδότηση με σχόλια, ιδέες, αντιδράσεις από τους γύρω μας και η πιο καλή ιδέα είναι καταδικασμένη να αποτύχει.

Αλλά κι επειδή ο ανθρώπινος βίος είναι άστατος και οι άνθρωποι υποκύπτουν σε πειρασμούς, αν δεν έχουμε τυφλή εμπιστοσύνη ούτε στον εαυτό μας, σε ποιον μπορούμε να έχουμε; Μήπως δεν κινδυνεύουμε πάλι να την πάθουμε όπως οι Αζτέκοι: ο Κορτές κατάκτησε το Μεξικό με 400 άνδρες, περικυκλωμένος από εκατομμύρια Αζτέκους που δεν μπορούσαν να κουνήσουν ούτε το δακτυλάκι τους, απλά γιατί ο Κορτές είχε πάρει όμηρο τον θεό-αυτοκράτορα;

Ας υποθέσουμε ότι έχουμε μια «δημοκρατία» που αποτελείται από τον Νίκο, τον Γιώργο και τον Τάκη. Κι ας υποθέσουμε πάλι προς στιγμήν ότι ξεπερνιέται το οξύμωρο και η πλειοψηφία αποφασίζει ότι είναι «δημοκρατικό της δικαίωμα» να μην δίνει λόγο για τα κρατικά λεφτά που ξοδεύει, όποιος κυβερνά κάθε φορά, στους ψηφοφόρους/φορολογούμενους. Ας πούμε τώρα ότι κυβερνά ο Νίκος με την ψήφο του Γιώργου. Αν ο Τάκης δεν έχει κανένα δικαίωμα ελέγχου στα λεφτά που του παίρνει ο Νίκος ως κυβέρνηση, πώς να μην μπει ο Νίκος στον πειρασμό να παίρνει αυτά τα λεφτά που δίνει ο Τάκης, να δίνει το 90% στον εαυτό του και το 10% στον Γιώργο να τον ψηφίσει; Στην σχολή της public choice υπάρχει και όρος για αυτό το φαινόμενο: λέγεται προσοδοθηρία. Αλλά κι από την άλλη, ο Τάκης γιατί να μην αντιδράσει βίαια στα λεφτά που του ζητάνε συνέχεια χωρίς αντίκρυσμα; Με βάση έναν όμορφο ορισμό του Popper, δημοκρατία είναι το πολίτευμα που «δεν χρειάζεται βια για να αλλάξει η κυβέρνηση».

Η δημοκρατία είναι δύσκολη στην εφαρμογή της ως πολίτευμα: δεν υπάρχει ένα πολίτευμα που εξ ορισμού λέγεται δημοκρατικό και ένα που εξ ορισμού λέγεται τυραννικό. Η εφαρμογή στην πράξη ενός πολιτεύματος το κάνει να πλησιάζει περισσότερο ή λιγότερο προς ένα ιδεώδες. Η δημοκρατία είναι δύσκολη γιατί και ο συμβιβασμός των προτιμήσεων πολλών διαφορετικών ατόμων είναι δύσκολος. Ένα πολίτευμα που δεν υπάρχει λογοδοσία μπορεί να είναι πολλά πράγματα, αλλά δεν μπορεί να είναι δημοκρατικό. Αν κάποιοι, όπως ο Arrow, έχουν φτάσει να πουν ότι στην πράξη είναι αδύνατη η δημοκρατία και σε αντίστοιχες συλλογιστικές στηρίχτηκε ο Καρλ Σμιτ για να υποστηρίξει ότι η τυραννία είναι το μόνο δυνατό πολίτευμα εμείς θα διαφωνήσουμε: η δημοκρατία εκπαιδεύει τους πολίτες της να λύνουν τις διαφορές του. Τους εκπαιδεύει να μαθαίνουν να συνδιαλλάσονται. Η δημοκρατία δημιουργεί ήθος. Και το δημιουργεί όταν στηρίζεται σε αρχές – μια βασική αρχή είναι λοιπόν και αυτή: η λογοδοσία του κυβερνήτη απέναντι στον κυβερνώμενο.