Τετάρτη, Φεβρουαρίου 07, 2007

Put your money where your mouth is

Οι καταναλωτές λένε ότι ενδιαφέρονται για διάφορους καλούς σκοπούς όπως είναι, επί παραδείγματι, η καταπολέμηση της παιδικής εργασίας, η προστασία του περιβάλλοντος, η παύση της εκμετάλλευσης των εργαζομένων στις αναπτυσσόμενες χώρες, ο πόλεμος κατά της φτώχιας, του AIDS κ.λπ., αλλά από ό,τι φαίνεται στην πράξη, μόνο το λένε. Η ηθική τους σταματάει στο πορτοφόλι τους.

Πριν από έναν χρόνο και κάτι, στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός, ο Bono των U2 ανακοίνωνε την έναρξη μιας πλέον φιλόδοξης προσπάθειας με στόχο το “πάντρεμα” της κατανάλωσης με την κοινωνική ευθύνη. Έτσι γεννήθηκε το Product Red. [Με την ευκαιρία, δείτε και το Ο Bono και το “καπιταλιστικό όργανο”].

Η ιδέα του Product Red είχε ως εξής: να συγκεντρώσει γνωστές πολυεθνικές εταιρείες όπως οι Gap, American Express, Giorgio Armani κι άλλες ώστε να δημιουργήσουν Red-branded προϊόντα με στόχο ένα μέρος από τα έσοδα των πωλήσεων να διατεθούν στο Global Fund το οποίο καταπολεμάει το AIDS, την ελονοσία και τη φυματίωση.

Με αυτόν τον τρόπο, αφενός οι καταναλωτές θα μπορούσαν να εκφράσουν τις κοινωνικές ευαισθησίες τους κι αφετέρου οι εταιρείες να δείξουν το κοινωνικό τους πρόσωπο κερδίζοντας χρήματα παράλληλα -”doing well by doing good”. Ωστόσο, οι καταναλωτές παρέμειναν λίγο-πολύ απαθείς απέναντι σε αυτήν την κίνηση.

Αυτή είναι η πραγματικότητα. Μολονότι οι καταναλωτές λένε σε έρευνες επί ερευνών πως θα προτιμούσαν προϊόντα που δείχνουν κοινωνική ευαισθησία, στην πράξη δεν το κάνουν.

Ας πάρουμε την περίπτωση του fair trade καφέ. Παρά το γεγονός ότι η μεγαλύτερη αλυσίδα καφέ στις Η.Π.Α., τα γνωστά Starbucks, πωλούν από το 2001 αυτού του είδους τον καφέ οι πωλήσεις είναι στάσιμες. Το μερίδιο αγοράς του fair trade καφέ στις Η.Π.Α. κυμαίνεται γύρω στο 2%. Αλλά και στην Ευρώπη, όπου πολλοί είναι αυτοί που διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους για το fair trade, το ποσοστό είναι, πάλι, γύρω στο 2%. [Επί τη ευκαιρία, όσοι ενδιαφέρονται για μια περισσότερο πολιτικοοικονομική θεώρηση του fair trade μπορούν να διαβάσουν το Δίκαιο κι αλληλέγγυο εμπόριο (fair trade);]

Σύμφωνα με μία έρευνα, στην οποία οι συμμετέχοντες χωρίσθηκαν σε δύο ομάδες με την πρώτη ομάδα να έχει ενημερωθεί αναφορικά με τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές συνέπειες των προϊόντων ενώ η δεύτερη όχι, το γεγονός ότι παρασχέθηκε πληροφόρηση (στην πρώτη ομάδα) δεν είχε καμία σημαντική διαφορά στις επιλογές των προϊόντων. Το ίδιο έδειξε και μια άλλη έρευνα που έγινε σε οκτώ χώρες -οι καταναλωτές άλλα λένε κι άλλα κάνουν όσον αφορά στην “ηθική κατανάλωση”.

Όλα αυτά δεν σημαίνουν ότι δεν υπάρχουν κοινωνικά υπεύθυνοι καταναλωτές αν και είναι δύσκολο να περιγραφούν με τις γνωστές δημογραφικές μεταβλητές τμηματοποίησης όπως είναι το φύλο, το εισόδημα, η ηλικία, η μόρφωση κ.λπ. Επιπλέον, κάποιοι καταναλωτές μπορεί να καταναλώνουν ηθικά αλλά ακόμη και τότε το κάνουν μόνον εάν πιστεύουν ότι το προϊόν θα καλύψει τις ανάγκες τους.

Γιατί, όμως, οι καταναλωτές μένουν μόνο στα λόγια; Ανάλογα με την εθνικότητά τους οι αιτιολογήσεις τους εμπίπτουν σε τρεις κατηγορίες: την “κοινωνική εξάρτηση” (social dependency), τον “οικονομικό ορθολογισμό” (economic rationalism)και τον “αναπτυξιακό ρεαλισμό”(developmental realism).

Οι καταναλωτές που εμπίπτουν στην πρώτη κατηγορία θεωρούν ότι είναι ευθύνη του κράτους, όχι δική τους, να λάβει τα αντίστοιχα μέτρα κατά των ανήθικων επιχειρηματικών πρακτικών και προϊόντων. Όσοι ανήκουν στη δεύτερη κατηγορία θεωρούν ότι θα ήταν παράλογο να μην αγοράσουν την καλύτερη ευκαιρία που θα μπορούσαν να βρουν και, τέλος, όσοι ανήκουν στην τρίτη κατηγορία (καταναλωτές κυρίως των αναπτυσσόμενων χωρών όπως είναι η Κίνα, η Ινδία και η Τουρκία) θεωρούν πως, προκειμένου να ανέβει το βιοτικό τους επίπεδο, είναι αναγκαίες οι πρακτικές που έρχονται σε αντίθεση με τον ηθικό τους κώδικα -πολλοί από αυτούς, άλλωστε, είναι πολύ φτωχοί για να ασχολούνται με αυτά τα πράγματα.

Το κεντρικό συμπέρασμα; Η ηθική κατανάλωση (κι όχι μόνο η κατανάλωση…) σταματάει στο πορτοφόλι. Άλλως, put your money where your mouth is.

Update 6/2/07: Δείτε και το Ποδόσφαιρο και κοινωνική ευθύνη


Αναδημοσίευση από το προσωπικό μου blog

12 σχόλια:

S G είπε...

biz εισαι σιγουρος οτι δεν ανεβηκαν οι πωλησεις?

ξερω καποια πειραματα που εκανε ενας φιλος στην Βαρκελωνη που εδειχναν πολυ σημαντικες αλλαγες στις ελαχιστες τιμες που ειναι διατεθειμενος καποιος να πληρωσει για εναν καφε πχ, αν ειναι "δικαιου εμποριου"

ας πουμε μπορει τα "δικαια" προϊοντα να μην εχουν μεγαλο μεριδιο αγορας, αλλα οσοι τα αγοραζουν πληρωνουν σημαντικα υψηλοτερες τιμες, ή οχι?

Ανώνυμος είπε...

"biz εισαι σιγουρος οτι δεν ανεβηκαν οι πωλησεις?"

Ότι ανέβηκαν, υπό την έννοια ότι ξεκίνησαν από το μηδέν, ανέβηκαν. Ωστόσο, το να φτάσεις από το 0.2% στο 1.8% στο διάστημα 2000-2004 (λινκ νο. 7, exhibit 3) έχοντας μάλιστα προηγηθεί το γεγονός από το 2001 να πουλάει fair trade καφέ η μεγαλύτερη αλυσίδα καφέ, η Starbucks, μου μοιάζει περισσότερο για στασιμότητα.

"που ειναι διατεθειμενος"

Η λέξη-κλειδί είναι η "διατεθειμένος". Υποθέτω ότι η λέξη αναφέρεται στο τι είπαν οι συμμετέχοντες στα πειράματα όχι στο τι έκαναν. Άλλωστε, αυτό είναι και το βασικό σημείο του post: ότι οι καταναλωτές άλλα λένε κι άλλα κάνουν.

"ας πουμε μπορει τα "δικαια" προϊοντα να μην εχουν μεγαλο μεριδιο αγορας, αλλα οσοι τα αγοραζουν πληρωνουν σημαντικα υψηλοτερες τιμες, ή οχι?"

Πράγματι, πληρώνουν υψηλότερες τιμές. Δεν καταλαβαίνω όμως πού το πας. Αυτό που ήθελα να πω με το post είναι ότι οι καταναλωτές άλλα λένε κι άλλα κάνουν όσον αφορά στην "ηθική κατανάλωση". Με άλλα λόγια, ok, πληρώνουν παραπάνω αλλά πόσοι από αυτούς που είπαν ότι θα πληρώσουν παραπάνω το κάνουν και στην πράξη; Ελάχιστοι, κρίνοντας από τα μερίδια αγοράς.

Γεώργιος Ιακ. Γεωργάνας είπε...

Στον κόσμο τον σημερινό,
αυτό το ξέρουν όλοι,
η δύναμη στον άνθρωπο
είναι το πορτοφόλι.

Όντως !
Και να ήταν μόνο ο καφές.
Ολόκληρη φασαρία έγινε με την αναθεώρηση του άρθρου 24 και το προβλεπόμενο ξεπούλημα ακτών και δασών. Κι ας έχουν κάνει, οι ίδιοι που διαμαρτύρονται δια την ευσυνειδήτων εκπροσώπων τους στην Βουλή, δάση και ακτές απέραντες χωματερές.
Αν ιδρυόταν ένα ταμείο, όπως το Βρεττανικό National Trust, για να αγοράσει και να σώσει από την επιχειρηματική απληστία (δηλαδή την καταναλωτική απληστία των ιδίων υποκριτών) τα δάση και τις ακτές, το πρώτο που θα άκουγαν οι ιδρυτές από τους λίγους που θα έδιναν χρήματα θα ήταν ότι τα έφαγαν !

S G είπε...

"Υποθέτω ότι η λέξη αναφέρεται στο τι είπαν οι συμμετέχοντες στα πειράματα όχι στο τι έκαναν."

οχι το εκαναν οντως.

"Πράγματι, πληρώνουν υψηλότερες τιμές. Δεν καταλαβαίνω όμως πού το πας. Αυτό που ήθελα να πω με το post είναι ότι οι καταναλωτές άλλα λένε κι άλλα κάνουν όσον αφορά στην "ηθική κατανάλωση"."

μα συμφωνω οτι υπαρχει πολυ υποκρισια. Αλλα αν καποιοι πληρωνουν ανωτερες τιμες, σημαινει οτι πραγματικα με το πορτοφολι τους στηριζουν τις ιδεες τους περι δικαιου εμποριου. φυσικα το 2% σημαινει οτι οι πραγματικα συνεπεις ειναι πολλοι λιγοτεροι απο τους μπουρδολογους παμφλεταριους που λενε λεν, αλλα οταν φτασουν στην καφετερια κανουν άλλα...

Ανώνυμος είπε...

@S G:

Άρα... συμφωνούμε! :-)

S G είπε...

μα ναι, απλα μια λεπτομερεια ρωτησα γιατι ηθελα να μαθω αν υπαρχουν δεδομενα αντιθετα στο πειραμα που ανεφερα (οχι τιποταλλο αλλα τα παιδια οπου ναναι καταθετουν για δημοσιευση γιαυτο!)

ultrasonic15 είπε...

Το να περιμένεις γενικά από τον κάθε έναν όταν αγοράζει – καταναλώνει να έχει στο μυαλό του το “πάντρεμα” της κατανάλωσης με την κοινωνική ευθύνη είναι σα να περιμένεις από το κάθε ένα που κάνει σεξ να “παντρεύει” πάντα την ηδονή με τα ψυχικά χαρίσματα της παρτενέρ του (του/της, αντίστοιχα). Κάποιες φορές μπορεί αυτό να γίνεται, αλλά είναι εντελώς άκυρο να προωθούνται προσπάθειες υπέρ ή κατά αυτού του “παντρέματος”. Είναι απλά τα πράγματα νομίζω.
Αλλά σημαία και σύνθημα μπορούν να τα κάνουν αυτά μόνο μερικοί καραγκιόζηδες στυλ μπόνο, σκληροπυρηνικοί κολλημένοι οικολόγοι κλπ.

Ιωάν/ν\νης είπε...

Καταλαβαίνω ότι πιθανότατα χρειάζεται χρόνος προσαρμογής, αλλά γιατί οι τιμές των προϊόντων "δικαίου εμπορίου" είναι υψηλότερες από αυτές του κανονικού?

Αν παραμείνουν υψηλότερες ή σε παρόμοια επίπεδα, δικαιολογούν το όνομα τους?

Η ονομασία αυτή τους δώθηκε γιατί προσπαθούν να μοιράσουν "καλύτερα" τα κέρδη από τις πωλήσεις των προϊόντων προς τους παραγωγούς καθώς και να περιορίσουν την "αισχροκέρδια" των πολυεθνικών που τους εκμεταλλεύονται.

Θα θυμάστε τα περίφημα διαγράμματα με τις τιμές του καφέ που φτάνει στο τραπέζι του καταναλωτή κάποιες εκατοντάδες φορές ακριβότερος από την τιμή που τον πουλάει ο παραγωγός.

Τι έγινε λοιπόν? Τα υπερκέρδη δεν έφτασαν ή δεν ήταν υπερκέρδη και δεν υπήρχε εκμετάλλευση εξ-αρχής?

Ανώνυμος είπε...

Γιάννη, τα "υπερκέρδη" υπάρχουν αλλά όχι για τις εταιρίες (οι οποίες υπόκεινται στον διεθνή ανταγωνισμό και συνήθως έχουν μια σχετικά λογική απόδοση σε ιδία κεφάλαια). Τα "υπερκέρδη" (λάθος όρος αλλά αυτό είναι άλλη συζήτηση) τα έχουν οι καταναλωτές των "πλουσίων" χωρών. Γι αυτό και τα fair trade προιόντα είναι και ακριβότερα.

S G είπε...

οχι ακριβως. τα προϊοντα ειναι ακριβοτερα γιατι υπαρχει κοσμος που ειναι διατεθειμενος να τα πληρωσει ακριβοτερα! η διαφορα στο κοστος ειναι ελαχιστη, η διαφορα στην τιμη ειναι σχεδον εξολοκληρου price discrimination κε μερους της επιχειρησης.

Ανώνυμος είπε...

Σ_Γ, η τιμή κάθε προιόντος καθορίζεται πάντα από την προσφορά και την ζήτηση. Προφανώς το ότι η τιμή fair trade προιόντων είναι μεγαλύτερη έχει να κάνει και με το ότι ορισμένοι άνθρωποι είναι διατεθιμένοι να πληρώσουν περισσότερο. Αλλά αυτό δεν σημαίνει αναγκαστικά ότι ο μόνος λόγος για την υψηλή τιμή είναι η ζήτηση και όχι (και η) προσφορά.

Δεν αποκλείεται να έχεις δίκιο βεβαια και οι αυξημένες τιμες των παραγωγών στα προιόντα αυτά είναι τόσο μικρό κομμάτι της συνολικής τιμής που είναι όντος αμεληταίο. Έχεις δει στοιχεία που διατείνονται κάτι τέτοιο?

S G είπε...

ναι. μην με βαλεις να ψαχνω τωρα (εκτος αν ειναι σημαντικο για σενα), ηταν νομιζω στην παρουσιαση της ερευνας των φιλων μου σε καποιο συνεδριο...

Enter your email address:

Delivered by FeedBurner
















Join the Blue Ribbon Online Free Speech Campaign








Referrers

Based on original Visionary template by Justin Tadlock
Visionary Reloaded theme by Blogger Templates | Distributed By Magazine Template

Visionary WordPress Theme by Justin Tadlock