Το μέρισμα ειρήνης της ελεύθερης οικονομίας

Mια ενδιαφέρουσα είδηση/στατιστική πέρασε στα αζήτητα, θαμμένη κάτω από την τρομολαγνική επικαιρότητα, που δείχνει ότι στην πραγματικότητα ο κόσμος μας γίνεται ειρηνικότερος και ασφαλέστερος! Σύμφωνα με το σουηδικό Stockholm International Peace Research Institute, που καταγράφει τις ένοπλες συρράξεις εδώ και μισό αιώνα, αυτές βρίσκονται σε διαρκή πτώση. Ειδικά τα τελευταία 15 χρόνια είχαμε μια κάθετη μείωση από 33 σε 18. Το 2005 κλείνει μάλιστα χωρίς να υπάρχει ούτε ένας πόλεμος μεταξύ ανεξάρτητων κρατών!

Το SIPRI καταγράφει ως ένοπλη σύγκρουση οποιαδήποτε σύγκρουση έχει πάνω από 1000 νεκρούς σε μάχες ανά έτος. Υπάρχει και άλλη έρευνα, της καναδικής οργάνωσης Project Ploughshares, που δείχνει επίσης μείωση των συγκρούσεων, από 44 το 1995 σε 36 το 2003. Η καναδική οργάνωση καταγράφει ως σύγκρουση οποιαδήποτε σύγκρουση έχει ως αποτέλεσμα 1000 θανάτους ανά έτος, άσχετα αν είναι σε μάχη ή απώλειες αμάχων.

Επιπλέον, στην ετήσια έκθεση Human Security Report (του Human Security Center που ανήκει στο University of British Columbia, σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο της Uppsala ) οι νεκροί σε μάχες έχουν μειωθεί από 700.000 περίπου το 1951 (στην Κορέα), σε υπολογιζόμενοι 40.000-100.000 στις αρχές της δεκαετίας του '90, σε περίπου 20.000 το 2003 και στο εκπληκτικά χαμηλό νούμερο των 15.000 φέτος. Και όλα αυτά παρά την τεράστια διάσπαση που επέφερε η διάλυση του ανατολικού μπλοκ και τις περίπου 91 εμφύλιες και αποσχιστικές συρράξεις που ακολούθησαν! Δεν είναι μόνο ο αριθμός των συγκρούσεων που μειώνεται, αλλά μειώνεται και η έντασή τους.

Τι έφερε αυτήν την εκπληκτική μείωση τα τελευταία 15 χρόνια; Όσο προκατειλημένος και να είναι κανείς (και στη χώρα μας είναι πολύ) δεν μπορεί παρά να αναγνωρίσει τις ευεργετικές συνέπειες του ανοίγματος των αγορών και των οικονομιών, του ελεύθερου εμπορίου και της παγκοσμιοποιήσης. Η παγκοσμιοποίηση ενίσχυσε δραματικά τις τάσεις εκδημοκρατισμού προσφέροντας νέες οδούς πρόσβασης στην πληροφόρηση και την επικοινωνία (κινητά, ίντερνετ, δορυφορική TV κτλ). Σήμερα έχουμε το μεγαλύτερο ποσοστό δημοκρατικών χωρών που είχε ποτέ ο πλανήτης, σχεδόν τα 2/3 των κρατών και είναι πολύ πιο δύσκολο δύο δημοκρατικά καθεστώτα να βρεθούν σε πόλεμο μεταξύ τους.

Ακόμα, τα σύγχρονα κράτη δεν πλουτίζουν πια τόσο με την κατοχή εδαφών και πόρων όσο με την παραγωγή τους και το εμπόριο. Οι νέες μορφές πλούτου της ελεύθερης οικονομίας, η πνευματική ιδιοκτησία, τα άυλα χρηματικά αποθέματα και το ανθρώπινο κεφάλαιο δεν μπορούν να κατακτηθούν με συμβατικούς στρατούς. Η ανταλλαγή και το ελεύθερο εμπόριο είναι πολύ πιο οικονομικό και αποτελεσματικό στν απόκτηση των αναγκαίων πόρων για μια οικονομία. Η ενσωμάτωση των οικονομιών σε μια αγορά έχει αυξήσει δραματικά το κόστος ενός ενδεχόμενου πολέμου. Ακόμα και για τον νικητή το κόστος γίνεται σχεδόν απαγορευτικό.

H επίδραση της παγκοσμιοποίησης και του ελεύθερου εμπορίου γίνεται πιο παραστατική αν δούμε ότι οι ένοπλες συρράξεις ξεσπούν κυρίως πια στην Υποσαχάρια Αφρική και την Μέση Ανατολή, οι λιγότερο ενσωματωμένες στην παγκόσμια αγορά περιοχές. Αντίθετα στην Ανατολική Ασία οι αυξανόμενοι οικονομικοί δεσμοί μεταξύ Κίνας, Νότιας Κορέας, Ιαπωνία και Ταϊβάν βοηθούν την εύθραυστη ειρήνη να γίνει σταθερότερη, ενώ η Βόρεια Κορέα, που δέν έχει οικονομικούς δεσμούς με κανένα είναι ο κίνδυνος όλης της περιοχής. Στην Κεντρική Αμερική το ίδιο. Δύο δεκαετίες δημοκρατίας και εμπορίου έχουν μειώσει κατακόρυφα τις εμφύλιες διαμάχες και τα ένοπλα κινήματα. Όπως γράφει χαρακτηριστικά το 2005 Yearbook του SIPRI, "Since the 1980s, the introduction of a more open economic model in most states of the Latin American and Caribbean region has been accompanied by the growth of new regional structures, the dying out of interstate conflicts and a reduction in intra-state conflicts."

Η παγκοσμιοποίηση, το ελεύθερο εμπόριο και οι ανοιχτές αγορές δεν είναι από μόνες τους εγγύηση ειρήνης. Πάντα μπορεί ο εθνιστικός, ο ιδεολογικός ή θρηκευτικός φανατισμός να ανατρέψουν τους οικονομικούς υπολογισμούς. Καθιστούν όμως διαρκώς την βία και τον πόλεμο μια όλο και λιγότερο ελκυστική επιλογή.