Τζων Κεννεθ Γκωλμπρεηθ

Ειδα στο το Ριαλιτυ Τεηπ οτι πεθανε ο Τζ.Κ.Γκωλμπρεηθ. Ο Τζ.Κ.Γκ. ειναι απο τους πρωτους οικονομολογους που διαβασα και ειναι μαλλον απο τους λογους που ασχοληθηκα με τα οικονομικα. Ο τροπος γραφης του ειναι εξαιρετικος, τα επιχειρηματα του προσεγμενα και εχει και καλο χιουμορ. Δεν συμφωνω βεβαια με αρκετες απο τις αποψεις του, αλλα σιγουρα ηταν ενας εντιμος και βαθυς στοχαστης.

Η γνωμη του το 1958 στο Affluent Society, οτι η ανοδος του ΑΕΠ δεν ειναι πια σημαντικος στοχος ηταν λανθασμενη νομιζω, οπως μας δειχνει και η μετεπειτα εξελιξη του κοσμου. Η ιδεα ηταν βασικα οτι ο δυτικος κοσμος ειχε φτασει (τοτε) σε τετοιο επιπεδο αναπτυξης που η περαιτερω ανοδος θα ηταν πολυ δυσκολη. Μαλιστα ισχυριζοταν οτι η περαιτερω ανοδος ερχεται μονο σχεδον με την βια, καθως οι επιχειρησεις πειθουν με την διαφημιση τον κοσμο να αγοραζει πραγματα που δεν χρειαζεται*.

If the individual's wants are to be urgent, they must be original with himself. They cannot be urgent if they must be contrived for him. And above all, they must not be contrived by the process of production by which they are satisfied.... One cannot defend production as satisfying wants if that production creates the wants

μνημειωδης ατακα, η παρομοιωση της συγχρονης παραγωγης αναγκων με:

μοιαζει με εκεινον τον γιατρο που φτιαχνει ενα νοσοκομειο σε μια πολη και αφου θεραπευσει ολους τους αρρωστους της περιοχης βγαινει με το αμαξι του και τραυματιζει πεζους για να συνεχισει να παραγει το νοσοκομειο καποιο εργο!
(ελευθερη αποδοση)

Κατεληγε λοιπον οτι οι ΗΠΑ ειχαν πια αρκετη ευημερια, οποτε δεν θα επρεπε πια να ασχολουνται με την υλικη παραγωγη αλλα με αλλα, αϋλα προϊοντα, οπως μουσικη, κουλτουρα κτλ Νομιζω η πραγματικοτητα τον διεψευσε, ελαχιστοι δυτικοι πολιτες σημερα θα γυριζαν με την θεληση τους στο επιπεδο εισοδηματος του 60.

Βεβαια το βιβλιο ειχε καποιες καλες ιδεες. Ας πουμε η ιδεα οτι η αναπτυξη χρειαζεται να μετριεται και με πιο ευρεις δεικτες απο το ΑΕΠ, εχει περασει στον Δεικτη Ανθρωπινης Αναπτυξης που καταρτιζει ο ΟΗΕ. Εχει προσφερει και θαυμασιες φρασεις στην αγγλικη γλωσσα, οπως conventional wisdom (χρησιμοποιειται πια κατα κορον απο τα αγγλοφωνα ΜΜΕ).

Αλλο καλο, θεωρητικο βιβλιο ειναι το The New Industrial State (1966), οπου εξηγει την αλλαγη που εχουν φερει οι πολυμετοχικες συγχρονες τεραστιες εταιρειες σε σχεση με την παλια ταση υπαρξης λιγων Κροισων που με διαφορα, συχνα βρωμικα μεσα διαφεντευαν ολοκληρους κλαδους (παραδειγμα οι Robber Barons). Η δημοκρατικοποιηση που φερνει η συγχρονη επιχειρηση εχει ξεφυγει δυστυχως απο αρκετους αριστερους, που επιμενουν να βλεπουν τις επιχειρησεις σαν εγγενως κακα ιδρυματα που εξυπηρετουν μονο τους πλουσιους.

Αλλα τα κειμενα του που μου αρεσαν περισσοτερο ειναι τα ειρωνικα του. Ας πουμε το The Great Crash 1929, με σπαρταριστες ιστοριες με τις απατες που γινοντουσαν την εποχη της φουσκας, αλλα και τα λαθη των πρωταγωνιστων (κυριως της Κεντρικης Τραπεζας).

Ή στο Affluent Society οι αναφορες του στο εργο του Τορσταϊν Βέμπλεν, ενος οικονομολογου που αφησε εποχη με τις τρομερα ειρωνικες περιγραφες του των νεοπλουτων της εποχης. (Σε αυτον οφειλουμε την εκφραση conspicuous consumption.)

Ο κ. Γκωλμπρεηθ ηταν ενας οικονομολογος που ηξερε να γραφει, κατι σπανιο στην εποχη μας. Ηταν και ενας ευφυης ανθρωπος, με ιδανικα και στυλ. Θα λειψει στα οικονομικα...


Δειτε και περισσοτερα βιογραφικα στοιχεια για τον Τζ.Κ.Γκ. στην Κατερινα...
Προσθηκη: ενδιαφερουσα και η γνωμη της Wall Street Journal (στα ελληνικα, απο την Ναυτεμπορικη)

*Ενδιαφερουσα ειναι η απαντηση του Χαγιεκ, οτι καμμια αναγκη μας δεν ειναι εμφυτη, εκτος απο τις απολυτως βασικες, φαϊ, νερο, σεξ. Ολες οι αλλες προκυπτουν απο αυτα που βλεπουμε γυρω μας, ακομα και η απολαυση της μουσικης ή της λογοτεχνιας ειναι επικτητες!
to say that a desire is not important because it is not innate is to say that the whole cultural achievement of man is not important.