Το DNA αθωώνει μετά θάνατο;

Μια σχετικά πρωτότυπη ιστορία έλαβε χώρα τις τελευταίες εβδομάδες στις ΗΠΑ και συγκερκιμένα στην πολιτεία της Virginia, όπου ο τοπικός κυβερνήτης Mark Warner διέταξε τον έλεγχο δείγματος DNA για να εξακριβωθεί η ενοχή ή αθωότητα του Roger Coleman ο οποίος εκτελέστηκε το 1992 για το βιασμό και το θάνατο της κουνιάδας του. Μόνο άλλη μια φορά έχει διενεργηθεί έλεγχος μετά από την εκτέλεση καταδικού, το 2000 και τα στοιχεία της ανάλυσης DNA ήταν σχετικά επισφαλή.
Η συγκεκριμένη ιστορία του Warner είχε μονοπωλήσει το ενδιαφέρον και πριν την εκτέλεσή του λόγω της επιμονής του για τη διενέργεια ελέγχου DNA (το αίτημα δεν έγινε ποτέ αποδεκτό μιας και την εποχή εκείνη η ανάλυση DNA δεν ήταν ιδιαίτερα αξιόπιστη) και λόγω της υποστήριξης που είχε από τους αντιπάλους της θανατικής καταδίκης. Τελικά πριν από περίπου 10 μέρες, στις 13 Ιανουαρίου, το αποτέλεσμα της ανάλυσης έδειξε ότι ο Roger Coleman ήταν ένοχος. Η συγκεκριμένη ανακοίνωση αποτελεί βαρύ πλήγμα σε όσους εναντιώνονται το θεσμό της θανατικής καταδίκης, καθώς είχαν επενδύσει πολλά από άποψη δημοσίων σχέσεων στη συγκεκριμένη ανάλυση. Φυσικά το περιστατικό αυτό αν είχε διαφορετική κατάληξη θα οδηγούσε μάλλον σε αναθεώρηση της θανατικής ποινής στη Virginia μιας και η απόδειξη ότι ένας αθώος άνθρωπος θανατώθηκε στην ηλεκτρική καρέκλα θα κλόνιζε ορισμένες βαθιά εντυπωμένες πεποιθήσεις. Βέβαια η ανάλυση DNA μπορεί να αποτελέσει και δίκοπο μαχαίρι.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το εγκληματολογικό εργαστήριο της αστυνομίας του Houston, όπου μετά από έρευνα ενός τοπικού τηλεοπτικού σταθμού το 2002, διενεργήθη έρευνα για την αξιοπιστία των αποτελεσμάτων του. Σύμφωνα με την τελευταία ανακοίνωση του εισαγγελέα ο οποίος διερευνά την υπόθεση και με βάση τα 1100 περιστατικά που έχει εξετάσει, κατηγορεί το εργαστήριο για μόλυνση των δειγμάτων, λανθασμένη χρήση στατιστικών δεδομένων στην αίθουσα του δικαστηρίου και μη χρησιμοποίηση μαρτύρων (controls) σε πολλές περιπτώσεις. Τα δείγματα του συγκεκριμένου εργαστηρίου επανελέγχονται και ήδη ένας άνθρωπος έχει αφεθεί ελεύθερος. Φυσικά το συγκεκριμένο περιστατικό αποτελεί μια θλιβερή εξαίρεση, αλλά αναδεικνύει εύστοχα ότι οι εξετάσεις αυτού του είδους είναι τόσο αξιόπιστες, όσο είναι και το εργαστήριο που τις πραγματοποιεί. Στις ΗΠΑ υπάρχει ειδική επιτροπή που αξιολογεί την αξιοπιστία των εγκληματολογικών εργαστηρίων αλλά από ότι φαίνεται μάλλον όψιμα αναγνωρίστηκε το λάθος.
Το θέμα βέβαια είναι ότι η συγκεκριμένη ιστορία από λογική σκοπιά δεν έχει ιδιαίτερη αξία. Το επιχείρημα στη συγκεκριμένη περίπτωση όσων εναντιώνονται τη θανατική καταδίκη είναι ότι λάθη συμβαίνουν στην απονομή δικαιοσύνης και η θανατική καταδική αποτελεί μια μη αναστρέψιμη διαδικασία. Δε νομίζω όμως ότι χρειάζεται μια εξέταση DNA να μας το επιβεβαιώσει αυτό μιας και εκτός αν πιστεύουμε στην 100% εγκυρότητα των δικαστικών αποφάσεων, λογικό είναι να έχουν καταδικαστεί και εκτελεστεί λανθασμένα άνθρωποι. Η αξία που έχει προφανώς η ιστορία είναι μια απτή απόδειξη των λαθών που μπορούν να συμβούν σε ένα δικαστήριο και που μπορούν να στοιχίσουν τη ζώη ενός ανθρώπου.