The Fountainhead (1949)

Man has a single choice; to think or not, and that is the gauge of his virtue

Μετά την τεράστια εκδοτική επιτυχία του βιβλίου της Ayn Rand "The Fountainhead" (που εκδόθηκε και στη χώρα μας πριν λίγα χρόνια ως "Κοντά στον Ουρανό" από την Ωκεανίδα), το 1943, η βασική του ιστορία έγινε και ταινία το 1949 σε σενάριο της Rand με πρωταγωνιστές τον Gary Cooper και την Patricia Neal.

H υπόθεση της ταινίας περιστρέφεται γύρω από την ασυμβίβαστη, ακέραιη και αλύγιστη φιλοσοφική στάση ζωής του πρωταγωνιστή (πηγαίνει ακόμα κι εργάτης σε λατομείο γρανίτη για να μην την προδώσει), του ιδιοφυή αρχιτέκτονα Howard Roark, την σκληρή μάχη του ενάντια στο κολλεκτιβιστικό κατεστημένο της εποχής του και την εκρηκτική ερωτική ιστορία του. Ενός αρχιτέκτονα που δεν διστάζει να ανατινάξει ένα συγκρότημα κατοικιών υπό κατασκευή για να υπερασπιστεί την ακεραιότητα της δημιουργίας του.

Η κυρίαρχη ιδέα που διατρέχει την ταινία είναι το κατά πόσο το δημιουργικό έργο του ανεξάρτητου ελεύθερου επαγγελματία αρχιτέκτονα μπορεί να αντιπαρατεθεί στη σύλληψη και τα αποτελέσματα που οφείλονται στη συλλογική προσπάθεια και στη συνεργασία περισσοτέρων ανθρώπων. Στην αντιπαράθεση του ενός, του ξεχωριστού, του πρωτουργού απέναντι στους πολλούς, τους μέσους και τη συλλογικότητα του μέσου όρου

Με την ερμηνεία του Gary Cooper έχουμε μια σχεδόν ανθρωπομορφική παράσταση της λιτότητας της μοντέρνας γραμμής που υπεστήριζε ο ήρωας της ταινίας αρχιτέκτονας Howard Roark. Με τον σταθερό, πράο, σίγουρο τόνο της φωνής του ενσαρκώνει με τον καλύτερο τρόπο τον ήρωα του βιβλίου. Η ταινία βασίζεται σε αυτό που λείπει από το σύγχρονο κινηματογράφο, τους διαλόγους και τους χαρακτήρες. Αν και υστερούν σαφώς σε σχέση με το βιβλίο (μερικοί είναι και εντελώς αλλαγμένοι) πετυχαίνει να δώσει μέσα από τις συγκρούσεις των χαρακτήρων την μάχη του δημιουργού με τον κλέφτη.

Η αλήθεια είναι ότι η ταινία είναι πολύ συμπυκνωμένη και παρ'όλ'αυτά λείπουν πολλά στοιχεία της πλοκής και χαρακτήρων του βιβλίου. Πολλοί οπαδοί του βιβλίου θα βρουν πολλά να λείπουν. Δεν είναι όμως μια απλή οπτικοποιημένη έκδοση του. Στέκει από μόνη της, ως αυτοτελές καλλιτεχνικό δημιούργημα, μεταφέροντας την ουσία της σκέψης της Ayn Rand, παρουσιάζοντας τον άνθρωπο όπως θα μπορούσε να είναι. (εδώ η απολογία στο δικαστήριο από το βιβλίο).

Ένας ύμνος στον άνθρωπο, την δημιουργικότητα, την ελευθερία, την ανεξαρτησία, την ακεραιότητα και την καταπληκτική τέχνη της αρχιτεκτονικής...