Τρίτη, Ιουνίου 07, 2005

Ιδιοκτησιακά δικαιώματα, αγορά και ελευθερία.

Ανοίγω ένα νέο ποστ για να συνεχιστεί η συζήτηση που είχαμε στο ποστ για το Τί είναι Φιλελευθερισμός;, μια και αυτό έχει χαθεί στην δέυτερη σελίδα. Σε γενικές γραμμές, μια φιλελεύθερη κοινωνία αναγνωρίζει ως πρώτο και κύριο το δικαίωμα του ατόμου πάνω στον εαυτό του, την ζωή του και την περιουσία του. Η επίκληση του υπάρχοντος νομικού πλαισίου δεν είναι απόδειξη των αρχών μιας φιλελεύθερης κοινωνίας. Ένα νομικό πλαίσιο που ακολουθώντας αξιολογήσεις, διαχωρισμούς και ιεραρχήσεις, πχ απαγορεύει με βαριές ποινές την χρήση ναρκωτικών. Προστατεύει υποτίθεται την ανθρώπινη ζωή κτλ από τους κινδύνους των ναρκωτικών αλλά ταυτόχρονα καταπατά την ελευθερία του ατόμου. Και τελικά οι συνέπειες είναι γνωστές και τραγικές. Η υπεράσπιση των υφιστάμενων (κατά βάση συντηρητικών) αρχών, νομικών πλαισίων κτλ είναι μια σεβαστή θέση. Όχι όμως να προπαθούμε να τα ντύσουμε τον μανδύα του φιλελευθερισμού!

Η ιδιοκτησιακή κλίνη του Προκρούστη προκύπτει όχι όταν προστατεύεται η ατομική ιδιοκτησία, αλλά όταν δίνονται δικαιώματα πάνω της στο Προκρούστη, στην κοινωνία ή σε οποιοδήποτε άλλο έχει οποιεσδήποτε απαιτήσεις πάνω της. Δεν έχει διαφορά αν ο Προκρούστης κόβει μια τρίχα, ένα δάκτυλο ή μισό πόδι ή η κοινωνία απαιτεί μια γάζα, ένα ποσοστό ή όλη την ιδιοκτησία. Η εξουσία επί του σώματος του ξαπλωμένου είναι το πρόβλημα και ακριβώς ανάλογα προκύπτει η ιδιοκτησιακή δικτατορία. Όταν κάποιος άλλος μπορεί να επικαλείται δικούς του λόγους για να ασκεί εξουσία επί της ιδιοκτησίας του ατόμου. Το ότι αυτό γίνεται κατα κόρον στην κοινωνία μας δεν μας τιμάει καθόλου, δεν είναι παράδειγμα φιλελεύθερης ανοιχτής κοινωνίας αλλά μιας βαθύτατα καταπιεστικής, όπου όσοι έχουν την εξουσία να διαμορφώνουν νόμους, αποκτούν εξουσία επί του ατόμου και της περιουσίας του. Γι’αυτό υπάρχει το Σύνταγμα, για να προστατεύει θεωρητικά το άτομο από την ληστρική και καταπιεστική διάθεση της θεσμικής εξουσίας εναντίον του.

Σε μια φιλελεύθερη κοινωνία η ελευθερία δεν έχει κανένα θετικό προσδιορισμό. Η ελευθερία του ατόμου επί της ζωής του, σημαίνει ότι κανείς δεν έχει δικαίωμα να την πειράξει, όχι ότι όλοι έχουν την υποχρέωση να του την συντηρήσουν. Γι’αυτό σε μια φιλελεύθερη κοινωνία δεν θα αξιολογούνταν διαφορετικά η ίδια πράξη (πχ κλοπή) ανάλογα με το κίνητρο, αλλά μόνο με βάση την ίδια την πράξη. Άλλωστε είναι απαράδεκτο να λέμε ότι κάποιος δεν μπορεί να επιβιώσει παρά μόνο με την κλοπή, πόσο μάλλον να το δεχόμαστε νομικά. Αυτό προσβάλει τα εκατομμύρια των ανθρώπων που προσπαθούν και επιβιώνουν κάτω από δυσκολότατες συνθήκες χωρίς να καταφεύγουν στην εύκολη λύση να κλέψουν από τους κόπους του συνάνθρωπού τους.

Αυτό όμως το παράδειγμα είναι μια καλή αφορμή για να δούμε την ηθική κατάπτωση και αποσύνθεση που οδηγείται μια κοινωνία όταν συγχέει τις αξίες της και επιτρέπει εκπτώσεις από την απόλυτη διαφύλαξη της ατομικής ελευθερίας. Μια κοινωνία που δέχεται νομικά την κλοπή είναι μια κοινωνία που πορεύεται προς την εξαχρείωση και την σήψη. Οι κοινωνίες μας πλούτισαν, ευημέρησαν και μας επιτρέπουν να κοιτάμε αφ’υψηλού την έννοια της ατομικής ελευθερίας επειδή ακριβώς αυτή ήταν που μας οδήγησε μακριά από την πείνα και την εξαθλίωση. Αν επιτρέπουμε σε κάθε φτωχό μιας φτωχής κοινωνίας να κλέψει αντί να δουλέψει, τότε δεν πρόκειται ποτέ να βγει η κοινωνία αυτή από τον κύκλο της ανέχειας, αντίθετα θα βυθίζεται περισσότερο αφού θα διώξει όλους όσους τους πόρους των οποίων αρνείται να προστατέψει (επειδή τους αξιολογεί χαμηλότερα).

Έτσι η κοινωνία δυστυχώς γίνεται ζούγκλα, όταν οι θεσμοί της δεν είναι προσανατολισμένοι στην υπεράσπιση της ατομικής ελευθερίας και των δύο πυλώνων της, της περιουσίας και της ελεύθερης αγοράς. Όταν θεσμοθετούνται και επιβάλλονται με νόμο σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων που δεν προκύπτουν μέσα από αμοιβαία συναίνεση η κοινωνία οδηγείται στην ζούγκλα της αυθαιρεσίας. Μιας αυθαιρεσίας που καμία αρχή αναλογικότητας και κανένα δικαστικό όργανο δεν μπορεί να απαλείψει. Καμία ηθική αρχή δεν μπορεί να επιβληθεί από πάνω σε κάθε μέλος της κοινωνίας, πολύ περισσότερο μέσω ενός νομικού καταγκασμού. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε για να προστατέψουμε την κοινωνία μας είναι να επιβάλλουμε ότι τα όρια της προσωπικής ηθικής δεν ξεπερνούν τα όρια των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων. Νοθεύοντας τον μόνο πραγματικά αποτελεσματικό θεσμό που μπορεί να προστατέψει την ατομική ελευθερία, την ελεύθερη αγορά, οδηγούμαστε σε μια άθλια κοινωνία ηθικής σήψης και οικονομικής παρακμής

Η συζήτηση για την ελεύθερη αγορά, δηλαδή τις ελεύθερες συναλλαγές αμοιβαίας συναίνεσης που στο σύνολό τους συγκροτούν αυτό που εννοούμε ελεύθερη αγορά, δεν είναι καθόλου άσχετη με το ζήτημα. Διότι αυτή στηρίζεται στην απόλυτη προστασία της ατομικής ιδικοτησίας και της αυτοδιάθεσης του ανθρώπου. Νοθεύοντας την ατομική ελευθερία, περιορίζοντας τα δικαιώματα του ανθρώπου επί της περιουσίας τους και επιβάλλοντας ηθικές αρχές ξένες καταστρέφουμε αυτό τον μοναδικό θεσμό που μπορεί να αξιοποιήσει την ανθρώπινη φαντασία, ενεργητικότητα, εφευρετικότητα και καινοτομία για να γεννήσει πλούτο και ευημερία, και όχι μόνο. Η ελεύθερη αγορά προσφέρει το σημαντικότερο εργαλείο ρύθμισης των σχέσεων μεταξύ των μελών της κοινωνίας δίχως να καταπατά καμία από τις ελευθερίες τους (που οριοθετούνται και προσττεύονται από τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα).

Ο μηχανισμός που προκρίνει η ανοιχτή κοινωνία για την διευθέτηση των κοινωνικών σχέσεων και των διάφορων «συγκρούσεων ελευθεριών» είναι η επέκταση των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων, ο περιορισμός όχι μόνο του μεγέθους αλλά και της ισχύος του κράτους και η ανοιχτή αγορά. Η κρατική παρέμβαση περιορίζεται στην διασφάλιση ενός ελεύθερου πεδίου δημιουργίας και προόδου για το άτομο, όχι την επιβολή νομοθετικών ρυθμίσεων για την εξισορρόπηση (με ποιού τα αυθαίρετα κριτήρια καθορίζεται η οποιαδήποτε ισορροπία;) των αντίθετων συμφερόντων.

Ο ρόλος του κράτος σε μια φιλελεύθερη κοινωνία είναι να προστατεύει τα ατομικά δικαιώματα των μελών της και συμφωνώ ότι η εξουσία αυτή κρύβει λιγότερους κινδύνους όταν ασκείται από μια δημοκρατική κρατική εξουσία. Αυτό που οφείλει να προστατεύει ένα κράτος σε μια φιλελεύθερη κοινωνία είναι οι πυλώνες της ατομικής ελευθερίας, την ιδιοκτησιακά δικαιώματα και την ανοιχτή αγορά. Προστατεύοντας αυτούς τους θεσμούς από κάθε επιβουλή, μπορεί να προστατέψει αποτελεματικά την ελευθερία του ατόμου (επί της ζωής του, της τιμής του, των καρπών του μόχθου του, των ηθικών του επιλογών κτλ). Ο μόνος τρόπος να αποφύγουμε ένα επεκτατικό, συγκεντρωτικό, καταπιεστικό, γραφειοκρατικό κράτος, που τελικά στο όνομα όλων όσως σχεδιάστηκε να προστατέψει, καταλήγει στα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα, είναι να μην έχει εξουσίες να κάνει «αξιολογήσεις», «συσχετισμούς», να εφαρμόζει «αναλογικότητες» κτλ. Το φιλελεύθερο κράτος είναι, στην μέγιστη αποδεκτή εξάπλωσή του, το κράτος νυχτοφύλακας.

Το πώς λειτουργεί σήμερα το κράτος είναι απαράδεκτος σε μεγάλο βαθμό. Όχι μόνο γιατί έχει ένα μεγάλο άχρηστο γραφειοκρατικό μηχανισμό, αλλά γιατί γίνεται όργανο ώστε κάποιες ομάδες πίεσης να καταπατούν τα δικαιώματα και τις ελευθερίες των συμπολιτών τους. Ο στόχος του φιλελεύθερου κράτος δεν είναι η προστασία καμίας ομάδας ατόμων, μεγάλης ή μικρής. Είναι η ισότιμη προστασία των στοιχειωδών ατομικών δικαιωμάτων του κάθε ατόμου χωριστά. Και αυτός ο στόχος είναι εφικτός μόνο με την απόλυτη προστασία των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων. Κάθε νόθευσή τους οδηγεί αναπόφευκτα στην επιβολή κάποιων ατόμων επί των συμπολιτών τους.

Η δικαιολόγηση της παρεμβατικότητας του κράτους στα ατομικά δικαιώματα έρχεται με την επίκληση υποτιθέμενων αξιών, αρχών, κοινωνικών λειτουργικοτήτων κτλ της κοινωνίας. Όμως, για ένα φιλελεύθερο τουλάχιστον, η κοινωνία δεν είναι παρά το σύνολο ξεχωριστών ανεξάρτητων ατόμων που δεν μπορούν να ομαδοποιούνται γενικά και αυθαίρετα. Η επιβολή της ηθικής κάποιων μελών (όσο αναλλοίωτη να μείνει από την διάθλασή της μέχρι την κεντρική εξουσία), όσο πολλών και να είναι, οδηγεί στην καταπίεση κάποιων άλλων μερών. Όσο το κράτος γίνεται όχημα για επιβολή κάποιων μελών της κοινωνίας σε βάρος κάποιων άλλων, η ηθική του κράτους θα αλλάζει ώστε να αντανακλά κάθε φορά τους συσχετισμούς δύναμης των διαφόρων μηχανισμών πίεσης. Όμως πάντα θα είναι σε βάρος των ατομικών ελευθεριών. Η φιλελεύθερη κοινωνία του σεβασμού των ατομικών δικαιωμάτων πετυχαίνει την ελάχιστη δυνατή καταπίεση διότι επιτρέπει το άτομο να λειτουργεί αυτόνομα, με βάση την προσωπική του ιδεολογική και ηθική συγκρότηση, με μόνο φραγμό τα όρια της ιδιοκτησίας του.

Έτσι σύγκρουση ελευθεριών έχουμε μόνο στις περιπτώσεις σύγκρουσης περιουσιακών δικαιωμάτων. Και αντικειμενική και ορθολογική επίλυση αυτών των διααφορών είναι ασύγκριτά πιο ρεαλιστική και εφαρμόσιμη παρά η αξιολόγηση οποιωνδήποτε άλλων «δικαιωμάτων» με τη χρήση οποιουδήποτε άλλου κριτηρίου. Και θα επαναλάβω ότι σε μια φιλελεύθερη κοινωνία η ελευθερία δεν έχει κανένα θετικό προσδιορισμό.

Το πώς οι οποιεσδήποτε ανθρωπιστικές αξίες, όταν μπαίνουν πάνω από την ατομική ελευθερία, οδηγούν στην δικτατορία έχει περιγραφεί όχι μόνο θεωρητικά αλλά και ιστορικά. Τα θύματα του Ροβεσπιέρου, του Χίτλερ, του Στάλιν, του Μάο αν μπορούσαν να μιλήσουν (πια) θα εξηγούσαν αναλυτικά πώς στο όνομα ανθρωπιστικών αρχών άνοιξαν οι ασκοί του Αιόλου όταν καταργήθηκε η ασφαλιστική δικλείδα της ατομικής ελευθερίας. Η ιδιοκτησία και η ελεύθερη αγορά σήμερα δεν είναι η μόνες ασπίδες της κοινωνίας απέναντι στον ολοκληρωτισμό, είναι όμως αναντικατάστατες.

Επίσης, την ατομική ελευθερία σε μια φιλελεύθερη κοινωνία την έχουμε ορίσει αυστηρά στα πλαίσια στης ατομικής ιδιοκτησίας. Η ατομική ελευθερία δεν περιορίζεται από το κόκκινο φανάρι από τη στιγμή που ο δρόμος δεν είναι ιδιωτικός! Η ιδιοκτησία ενός αυτοκινήτου επιτρέπει την κατοχή του και τη χρήση του, όμως από την στιγμή που βγει από το γκαράζ (το όριο της ατομικής ιδιοκτησίας) υπόκειται σε κανόνες που έχει ορίσει ο ιδιοκτήτης του δρόμου (δήμος, ΥΠΕΧΩΔΕ, οποιοσδήποτε άλλος). Αν δεν δέχεται τον ΚΟΚ και την δικαιοδοσία του τροχονόμου τότε μπορεί να το κρατήσει στο γκαράζ του. Ο κάθε χρήστης αυτοκινήτου ελεύθερα αποφασίζει αν το κόστος του συμβιβασμού με τους κώδικες κυκλοφορίας είναι μικρότερο από το όφελος που προκύπτει από την χρήση του δρόμου. Πρόκειται για μια συναλλαγή αμοιβαίας συναίνεσης.

Η φιλελεύθερη θεώρηση βλέπει την κοινωνία ακριβώς ως ένα άθροισμα ατόμων, με μόνη αρχή ότι οι αρχές, οι αξίες ή τα συμφέροντα κανενός δεν έχουν προτεραιότητα επί κανενός άλλου. Αυτό είναι πραγματικό νόημα της «ποιοτικής ισοπέδωσης» που κρύβει η υπεράσπιση της ατομικής ιδιοκτησίας και της προσωπικής ελευθερίας. Η ισότιμη αντιμετώπιση κάθε ανθρώπου, πράγμα που καταργείται όταν οποιοδήποτε άλλο, αναγκαστικά υποκειμενικό, κριτήριο αποκτά ισχύ επί της ιδιοκτησίας. Πχ, η αναλογική στάθμιση συγκρουόμενων «ελευθεριών» εκ των προτέρων καταργεί την ισότιμη αντιμετώπιση των ατόμων που «συγκρούονται» αφού αναγνωρίζει ότι το ένα από τα δύο έχει δικαιώματα επί της περιουσίας του δεύτερου (αλλιώς θα είχαμε συμφωνία αμοιβαίας συναίνεσης και συνεπώς καμίας ανάγκη για στάθμιση), έχει ενδιαφέρον ως συλλογιστική, δεν είναι όμως φιλελεύθερη.

Τα προβλήματα ξεκινούν όχι μόνο όταν κάποιοι καταπατούν την ιδιωτική ιδιοκτησία αλλά και όταν καταπατούν την δημόσιο. Και η υπεράσπιση της κοινής ιδιοκτησίας από την ιδιοποίηση της χρήσης της (the tragedy of the commons) είναι αδύνατη όσο ο μηχανισμός που υποτίθεται ότι την προστατεύει, το κράτος, είναι και ο κύριος μηχανισμός παραβιάσεών της. Όσο δημοκρατικά και αν λειτουργεί μια πολιτεία, δεν παύει σε κάθε της απόφαση να θίγει ανθρώπους που έχουν αντίθετα συμφέροντα, απόψεις, αρχές. Εξασφαλίζεται πολύ μεγαλύτερη δημοκρατικότητα, όσο περιορίζεται το πεδίο και το εύρος το οποίο διαχειρίζεται συλλογικά. Όσο περισσότερο το άτομο είναι κύριο της ζωής του και όσο λιγότερο αναγκάζεται να αποδέχεται αποφάσεις και αξίες άλλων ατόμων.

8 σχόλια:

Harry Peitsinis είπε...

Θα ήθελα να κάνω κάποιες παρατηρήσεις πάνω στο εισαγωγικό κείμενο του Ρόαρκ καθώς η συζήτηση πιστεύω μπαίνει σε μια αρκετά κρίσιμη όσο και ενδιαφέρουσα καμπή.
Κατ'αρχάς το ζήτημα του παρόντος νομικού πλαισίου συνολικά δεν μπορεί να αποτελέσει βάση διαλόγου καθώς συνιστά ενα συσσωμάτωμα ποικίλων συχνά αντιφατικών και αντιθετικών αρχών, υπερσυντηρητικών και φιλελεύθερων ιδεών που συνυπάρχουν οφείλοντας την όποια παράδοξη συμβίωση και συνεκτικότητα τους στο μονοπώλιο της φυσικής βίας που διαθέτει το κράτος όπως θα λεγε και ο Μαξ Βέμπερ. Η νομοθεσία για τα ναρκωτικά πιστεύω, δε χρήζει καν ενός αξιοπρεπούς σχολιασμού καθώς μέσα στη συντηρητικότητα της οδηγείται συχνά σε κρεσέντα δικτατορικού αυταρχισμού. Δεν της αξίζει καν η τιμή μιας κατεδάφισης, θα έπρεπε να γκρεμιστεί από τις "σάλπιγγες της θεικής οργής", όπως η Ιεριχώ!:-)
Ηδη σχολίασα ότι κατά τη γνώμη μου η ελευθερία είναι πάνω από τη ζωή μονάχα όταν συμπυκνώνεται στο ίδιο πρόσωπο.
Απο κει και πέρα η άποψη ότι δεν μετρά το φρόνημα για την πράξη είναι κατά την ταπεινή μου γνώμη αφάνταστα πιο αυστηρή και αυταρχική από κάθε ποινική νομοθεσία που υφίσταται στις σημερινές κοινωνίες. Η καθιέρωση της αντικειμενικής ευθύνης επιφέρει μια ισοπεδωτική ισότητα σε όλους τους παραβάτες. Εγκλήματα από αμέλεια, φόνοι πάθους, σίριαλ κίλλερς και φουκαράδες που βρέθηκαν στο λάθος μέρος τη λάθος στιγμή στοιβάζονται μαζί στην ίδια μάντρα κοινωνικών αποβρασμάτων και στερούνται έτσι κάθε δικαίωμα δικαστικής ακρόασης και κατά περίπτωση κρίσης. Ακόμα περισσότερο , έτσι οδηγούμαστε στην ισοπέδωση όλων των ποινών σε μία συγκεντροποιημενη υπερποινή που θα έχει ολέθρια αποτελέσματα για την ανοιχτή κοινωνία καθώς ο αντισταθμιστικός φόβος της ποινής που θα παράξει θα οδηγήσει σε μία ηθική διάβρωση άνευ προηγουμένου. Όπως ακριβώς σύμφωνα με εγκληματολογικές στατιστικές μελέτες οι εγκληματίες σε χώρες που έχουν καθιερώσει τη θανατική ποινή είναι πολύ πιο ηθικά πορωμένοι και ορμητικά βίαιοι από τους αντίστοιχους στις υπόλοιπες χώρες, έτσι ακριβώς και οι μελλοντικοί κάτοικοι αυτής της "ανοιχτής" κοινωνίας θα παρουσιάσουν πιστεύω τα ίδια και πολύ πολύ χειρότερα κοινωνιοψυχολογικά συμπτώματα.
Τώρα όσον αφορά το σύνταγμα που το επικαλείσαι συχνά (και πολύ καλώς) αυτό πρώτο καθιερώνει στο άρθρο 25 παρ. 4. "Το Κράτος δικαιούται να αξιώνει από όλους τους πολίτες την εκπλήρωση του χρέους της κοινωνικής και εθνικής αλληλεγγύης". Αλλά εγώ δε φτάνω μέχρι εκεί καθώς θεωρώ την παρούσα διάταξη ιδιαιτέρως αυστηρή και απόλυτη. Το κριτήριο της αναλογικότητας και μάλιστα μιας αναλογικότητας πολύ ευνοικής ως προς τον παραβιαζόμενο είναι που θα προκρίνει πού και πότε υφίστανται ελαφρυντικά στην παραβίαση του δικαιώματος ιδιοκτησίας του
Η άποψη ότι "αν επιτρέπουμε σε έναν φτωχό να κλεψει αντί να δουλέψειψει" κλπ κλπ είναι πολύ ελιτίστικη, πολύ αριστοκρατική για να αναλύσει σαφώς τους παράγοντες της παραβατικότητας και όπου επικράτησε σαν κρατούσα λογική οδήγησε στην παραγωγή μιας οργισμένης πληβειακή τάξης μη προνομιούχων και σύντομα δε στην καταστροφή της κοινωνικής συνοχής. Το ζήτημα είναι πολύ βαθύ, πολύ σοβαρό, και αφάνταστα πολυσύνθετο για να περιορίζεται σε ψυχολογίστικες ερμηνείες όπως είναι η "τεμπελιά" του φτωχού. Ενδεικτικά αναφέρω μόνο το πρόβλημα της ανεργίας που συνδυασμένο με μια ήδη χαμηλή οικονομική στάθμη μπορεί δυνητικά να οδηγήσει έναν άνθρωπο στα άκρα. Ας μην είμαστε τόσο απόλυτοι
Το δικαίωμα του ανθρώπου στην περιουσία του μέσα στα πλάίσια της ελεύθερης οικονομίας συμπλέκεται συχνά με το δικαίωμα του άλλου στη δική του περιουσία, ή ακόμα και στη ζωή όπως ανέλυσα επισταμένα στις προηγούμενες απαντήσεις μου. Η απόλυτη ελευθερία του ατόμου στον οικονομικό τομέα μπορεί να καταντήσει απλά τυπική για τα αδύναμα μέρη της συναλλαγής. Γιατί οι όροι που θα τεθούν από μία επιχείρηση στους εργαζομένους τους μπορεί λ.χ. να είναι εξοντωτικοί (18 ώρες εργασία όπως στα εργοστάσια της Βικτωριανής Αγγλίας) και τα έτερα μέρη φοβούμενα την απόλυση και την ενδεχόμενη ανεργία τελικά μπορεί να τους δεχτούνε. Αλλά πόσο διαφέρει αυτή η "συναίνεση" από τον έμεσο καταναγκασμό? Ελλείψει χρόνου επιφυλάσσομαι για να απαντήσω και στο υπόλοιπο κείμενο του Ρόαρκ αναλόγως των υπολοίπων απαντήσεων βέβαια. Καλό βράδυ παιδιά!!

Kokkoras είπε...

Ανεβάσαμε τη νέα ενότητα κοκορομαχίες και θα υπάρχουν και συνδέσεις στην κεντρική σελίδα στα τρέχοντα debates.

kouk είπε...

Ο καθένας σας βλέπει δύο διαφορετικές πτυχές του ίδιου πράγματος:

Ο Προμηθέας παρατηρεί το γεγονός ότι οι άνθρωποι θεωρούν δίκαιη την αναλογικότητα και κάνουν συνεχώς αξιολογήσεις περί της σχετικής αξίας ελευθερίας, ιδιοκτησίας και ζωής.

Ο Roark παρατηρεί πόσα κακά βγαίνουν από αυτές τις αξιολογήσεις και προτείνει ότι τα σημερινά καλά και τα μελλοντικά βασίζονται στην απουσία αυτών των αξιολογήσεων.

Όμως και στις δύο περιπτώσεις το φαινόμενο είναι το ίδιο: είναι απλά η συνηθισμένη ανθρώπινη κοινωνική συμπεριφορά, που δεν γεννήθηκε ούτε σε απολυταρχίες ούτε σε ουτοπικές φιλελεύθερες κοινωνίες αλλά στην σαβάννα της αφρικης. Εκεί λοιπόν υπήρχε ένα ώφελος και ένα κόστος στο πόσο σεβαστή γίνεται η ατομική ελευθερία, γιατί να είναι διαφορετικό τώρα;

Η ιδιοκτησία προφανώς έχει αρκετά μεγάλο ώφελος λόγω του ότι οπουδήποτε βρεθούν δύο η παραπάνω άνθρωποι μπορεί να διευθετήσει με μεγάλη απλότητα και αρκετή πληρότητα τις διαφωνίες περί χρήσης πόρων. Όμως άλλες κερδοφόρες πρακτικές του είδους (πλιάτσικο) τις έχουμε απορρίψει, τουλάχιστον στα λόγια.

Κάτι που μου κάνει εντύπωση είναι ότι ο Roark που φαίνεται κρατάει την πιο "αγνή" στάση (η ελευθερία είναι απόλυτη) έχει δικαιολογήσει την ατομική ιδιοκτησία μονάχα με ωφελιμηστικό τρόπο (ευημερούμε λόγω ελευθερίας -- τραγικές συνέπειες του αυταρχισμού στα ναρκωτικά).

Ενώ ο Προμηθέας που αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο αξιολόγησης μεταξύ των "ελευθεριών" φαίνεται να βασίζεται περισσότερο σε μια πίστη περί της ιεραρχούμενης αξίας της ζωής και της ελευθερίας για να κρίνει πότε η ατομική ιδιοκτησία είναι δικαιολογημένη.

Roark είπε...

Η αντικειμενοποίηση της ευθύνης δεν οδηγεί σε μια συγκεντρωτική υπερποινή. Οδηγεί στον αντικειμενικό καταλογισμό κάθε πράξης μόνο ανάλογα με την βαρύτητά της. Προκύπτει από την φιλελεύθερη θεώρηση του ατόμου ως υπεύθυνου και συνειδητού μέλους της κοινωνίας και υπόλογου των πραξεών του. Δεν ξέρω γιατί κάποιος που πεθαίνει από έγκλημα πάθους ή από ένα ξεκαθάρισμα λογαριασμών χάνει κάτι διαφορετικό σε κάθε περίπτωση. Η αξία της ανθρώπινης ζωής είναι ίδια και δεν μπορεί να μεταβάλλεται και να καθορίζεται από τα κίνητρα εκείνου που την αφαίρεσε. Προκειμένου όλοι οι άνθρωποι να είναι ίσοι απέναντι στον νόμο, πρέπει ο νόμος να είναι ίδιος για όλους, όχι να εξατομικεύται σε κάθε άτομο διαφορετικά (αλλιώς όλοι είναι ίσοι, αλλά κάποιοι είναι πιο ίσοι από τους άλλους).

Η αντικειμενικοποίηση των ποινών έρχεται να προστατεύσει το άτομο από τις υποκειμενικές κρίσεις του κάθε δικαστικού λειτουργού για τις αξίες και τις πεποιθήσεις του. Η εκχώρηση του δικαιώματος σε έναν άνθρωπο (που μάλιστα δεν ελέγχεται από κάνεναν για τις αποφάσεις του πέρα από την συνείδησή του!) να φέρει γνώμη όχι για το αντικειμενικό γεγονός της πράξης, όσο για τις αξίες και τις αρχές του ατόμου που τις διαπράττει είναι και επικίνδυνη για κακοδικίες και οδηγεί στην ηθική χαλάρωση. Οδηγεί μάλιστα σε ένα νομικό φαύλο κύκλο όπου χρειάζονται διαρκώς περισσότερες ρυθμίσεις για την «στάθμιση» την κάθε περίπτωσεις, και μεγαλώνει μέσα στο γραφειοκρατικό χάος των συχνά αντικρουόμενων νομολογιών τα περιθώρια της προσωπικής αυθαιρεσίας και την καταπάτησης της ελευθερίας του πολίτη. It is not the business of the law to make anyone good or reverent or moral or clean or upright. – Murray N. Rothbard

Η πόρωση και βιαιότητα δεν προέρχεται από τον αντισταθμιστικό φόβο της ποινής. Άλλωστε αυτή υπάρχει σε κάθε νομικό σύστημα, είτε διαχωρίζει είτε όχι την ποινή από την πράξη. Οφείλεται στην εκτός αντικειμενικού πλαισίου υπερβολική ποινή που επιβάλλεται. Δηλαδή της απουσίας συσχέτισης της βαρύτητας της ποινής με την βαρύτητα της πράξης. Σε χώρες που ισχύει η θανατική ποινή, αυτή εφαρμόζεται κατά περίπτωση και ανάλογα με το κίνητρο της πράξης (συνήθως ανθρωποκτονία). Άρα η εξαχρείωση προκύπτει σε νομικά συστήματα «στάθμισης» των κινήτρων από υποκειμενικούς λειτουργούς και όχι σε ένα σύστημα αντικειμενικοποίησης της ποινής. Σε μια ανοιχτή κοινωνία, όπου η ποινή είναι αντικειμενικοποιημένη, δεν μπορούν να επιβάλλονται ούτε τόσο υπερβολικές ποινές (που οδηγούν πράγματι σε ηθική πόρωση και αδιαφορία των εγκληματιών), ούτε υπερβολικά ελαφριές (που οδηγούν στην παρανομία υπολογίζοντας ότι το όφελος από την παρανομία τους υπερκαλύπτει το κόστος που θα πληρώσουν). Εκεί που η ποινή συνδέεται μόνο με την πράξη και τις συνέπειές της και, η βαρύτητά της είναι σταθμισμένη πολύ πιο ορθολογικά. Αντίθετα, εκεί που εισέρχεται η ηθική αξιολόγησή της έχουμε πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο υπερβολικών ποινών ή αστεία ελαφρών ποινών. Η ηθική προστατεύεται πολύ περισσότερο όταν η ποινή αναλογεί στην πράξη κι όχι στο κίνητρο.

Τελικά, ο μόνος τρόπος να προστατέψουμε την ηθική μιας κοινωνίας είναι να αφήνουμε ελεύθερο τον καθένα να είναι υπεύθυνος για την δική του ηθική, όσο και αν την αποδοκιμάζουμε, όπως και ο μόνος τρόπος για να ευημερήσει μια κοινωνία είναι να αφήνουμε τον κάθε άνθρωπο ελεύθερο να χειρίζεται την δική του περιουσία, όσο και αν δεν εγκρίνουμε το πώς την χειρίζεται. Whenever we depart from voluntary cooperation and try to do good by using force, the bad moral value of force triumphs over good intentions. – Milton Friedman

Αναφέρθηκα στον ρόλο του συντάγματος, όχι στο υφιστάμενη ελληνικό σύνταγμα. Η ύπαρξη συντάγματος είναι σημαντική, το περιεχόμενο του συντάγματος είναι ακόμα σημαντικότερο. Το σύνταγμα οφείλει να λειτουργεί ως ασπίδα του πολίτη απέναντι στο κράτος, όχι άλλο ένα όπλο καταπίεσής του. Ας αφήσουμε την τραγική ελληνική πραγματικότητα (και το σύνταγμά της, το οποίου ο ρόλος καταστρατηγείται από εκτρώμματα τύπου Βενιζέλου και Παυλόπουλου) εκτός της συζήτησης γιατί δεν έχει τίποτα να προσφέρει στην προσέγγιση της φιλελεύθερης κοινωνίας. Ένα σύνταγμα που πλησιάζει πώς πρέπει να είναι το σύνταγμα μιας φιλελεύθερης κοινωνίας είναι το Αμερικανικό Σύνταγμα (με την Πρώτη Τροποποίηση του). Ένα σύνταγμα που δεν είχε καμία απολύτως σχέση με το πώς θα έπρεπε να είναι ένα σύνταγμα είναι το Ευρωσύνταγμα (θεός ‘χωρέσ’το).

Η άποψη ότι ο φτωχός πρέπει να δουλέψει αντί να κλέψει δεν είναι καθόλου ελιτίστικη, αλλά την ασπάζεται το συντρηπτικό ποσοστό των ίδιων των φτωχών. Οι κλέφτες είναι η εξαίρεση διότι για την πλειοψηφία του κόσμου είναι ηθικά καταδικαστέα η κλοπή. Το ζήτημα της ανέχειας και την φτώχειας δεν είναι ζήτημα ψυχολογίστικων ερμηνειών. Αν την κλοπή νομιμοποιήσουμε ηθικά μέσω του νόμου, τότε είναι που οδηγούμαστε στην διάλυση της κοινωνικής συνοχής. Αντίθετα, η υπεράσπιση των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων, της ανοιχτής αγοράς και την ελεύθερης οικονομίας δεν οδηγεί στην διάλυση της κοινωνίας ούτε στην άυξηση της φτώχειας. Απόδειξη για τις επιπτώσεις αυτών των πολιτικών εδώ και απόδειξη γιατί η έλλειψη και η καταστρατήγηση των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων προκαλεί φτώχεια και ανέχεια εδώ. Property is the fruit of labor. Property is desirable, is a positive good in the world. That some should be rich shows that others may become rich and hence is just encouragement to industry and enterprise. Let not him who is houseless pull down the house of another, but let him work diligently to build one for himself, thus by example assuring that his own shall be safe from violence. – Abraham Lincoln

Τα δικαιώματα του ενός πάνω στην ιδιοκτησία του, σε μια φιλελεύθερη κοινωνία, δεν συμπλέκονται με τα δικαιώματα κάποιου άλλου στην δική του περιουσία εφόσον τα όρια και τα δικαιώματα της ιδιοκτησίας έχουν οριστεί με απόλυτη ακρίβεια. Επειδή πολλές φορές αυτό δεν εφαρμόζεται, το πρόβλημα των συνεπειών της χρήσης μιας ιδιοκτησίας πάνω σε κάποια άλλη έχει αναλυθεί διεξοδικά εδώ και δεκαετίες από την οικονομική επιστήμη (βλ εξωτερικότητες). Η αρχική απάντηση ήταν η νομοθετική παρέμβαση (πάνω κάτω η λογική του Προμηθέα). Μετά ο Pigou μίλησε για την φορολογική παρέμβαση που να μεταβάλλει τα κόστη των χρήσεων και να δημιουργεί ισορροπίες. Όλα όμως αυτά καταρρίφθηκαν πανυγηρικά από τον Coase (βλ The Problem of Social Cost). Το πρόβλημα όπως σωστά απέδειξε, ήταν όχι οι εξωτερικότητες αλλά τα transaction costs, τα οποία μεγαλώνουν όσο λιγότερο σαφώς είναι καθωρισμένα τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα. Το θεώρημα του Coase μας δείχνει ότι ακόμα και αν γίνει κακή κατανομή των δικαιωμάτων χρήσης, αν η αγορά αφεθεί ελεύθερη τελικά αυτά θα καταλήξουν σε αυτόν που μπορεί να κάνει την καλύτερη χρήση τους και να αποκομίσει το μέγιστο όφελος. Η λύση λοιπόν όταν προκύπτουν προβλήματα σύγκρουσης ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων είναι να διευκόλυνουμε την αγορά να τα καθορίσει, και να έτσι αντιμετωπιστούν πολύ πιο εύκολα, ορθολογικά και αντικειμενικά από την εφαρμογή οποιουδήποτε άλλου κριτηρίου για την ρύθμιση των ανθρώπινων σχέσεων

Επίσης πρέπει να γίνει κάποια στιγμή κατανοητό ότι οι συνθήκες εργασίας του 19ου αιώνα (όπως πχ στην Αγγλία) ήταν ένα απαραίτητο στάδιο για να περάσουμε στην βιομηχανική εποχή της σύγχρονης ευημερείας. Ήταν εκείνη η αγορά, με εκείνες τις επιλογές, με εκείνους τους «καταναγκασμούς» που εξαφάνισαν την φτώχεια, βελτίωσαν τις συνθήκες εργασίας, αύξησαν το βιωτικό επίπεδο, παρέτειναν το προσδόκιμο επιβίωσης κτλ Αν εμποδίζαμε νομοθετικά τις συνθήκες αυτές, πριν η οικονομία και η κοινωνία τις καταστήσει παρωχημένες, σήμερα θα ζούσαμε στην ίδια φτώχεια με τότε (και φυσικά δεν συζητούσαμε για αυτήν στο διαδίκτυο). Whoever prefers life to death, happiness to suffering, well-being to misery must defend without compromise private ownership in the means of production. – Ludwig von Mises

Επίσης πρέπει να γίνει κατανοητό ότι όλοι όσοι δούλευαν στα εργοστάσια της εποχής εκείνης (συχνά ως και 14 ώρες) το επέλεγαν απολύτως ελεύθερα. Οι άνθρωποι έτρεχαν κατά εκατομμύρια από την ύπαιθρο προς τις πόλεις και προς τις άθλιες συνθήκες τους γιατί οι άθλιες αυτές συνθήκες ήταν καλύτερες από τη ζωή και την εργασία στην ύπαιθρο. Σε οποιαδήποτε χώρα καταργήθηκε η δουλοπαροικεία, η υποχρεωτική σύνδεση του καλλιεργητή με ένα τιμάριο, είχαμε έκρηξη της μετανάστευσης προς τις πόλεις και τις βιομηχανίες (για να μην πάμε στην Δύση, ας δούμε πχ την Οθωμανική Αυτοκρατορία μετά το 1839 ή την Ρωσική μετά το 1864). Έτσι προέκυπταν συμβάσεις αμοιβαίας συναίνεσης που έγιναν η βάση για την σημερινή μας ανάπτυξη. If an exchange between two parties is voluntary, it will not take place unless both believe they will benefit from it. Most economic fallacies derive from the neglect of this simple insight, from the tendency to assume that there is a fixed pie, that one party can gain only at the expense of another. – Milton Friedman

Πόσο απέχει η ελεύθερη αυτή συναίνεση από τον καταναγκασμό; Όσο απέχει πχ ο επαγγελματικός εθελοντικός στρατός από την υποχρεωτική και βίαιη στρατολόγηση. Η επιλογή δεν είναι απλά δουλειάστο εργοστάσιο ή πείνα. Τέτοια διλήμματα προκύπτουν μόνο σε ελεγχόμενες οικονομίες. Ο Άγγλος του 19ου αιώνα είχε ελεύθερη επιλογή που θα ζήσει, σε ποιό κλάδο θα επιλέξει να αναζητήσει εργασία, αν θα μεταναστεύει στο Νέο Κόσμο ή όχι. Αντίθετα πριν ήταν δέσμιος της γη και του γαιοκτήμονα ως δουλοπάροικος, τα επαγγέλματα ήταν κλειστά και ελέγχονταν από επαγγελματικές συντεχνίες, οι ευκαιρίες για να ορίσει την δική του ζωή ανύπαρκτες. Αυτή η ανυπαρξία ελευθερίας ήταν που για χιλιετίες είχε καταδικάσει τον άνθρωπο σε μια σταθερή ανέχεια ανύπαρκτου εισοδήματος, πράγμα πολύ πιο εμφανές στις χαμηλώτερες σκάλες της κοινωνικής κλίμακας. The system of private property is the most important guaranty of freedom, not only for those who own property, but scarcely less for those who do not. – Friedrich A. Hayek

Η προσύλωσή μας στην ατομική ελευθερία έχει στην πυρήνα της ωφελιμιστικό υπόβαθρο. Αυτό την νομιμοποιεί ως θεμελιώδη αξία είναι η προφανής, για έναν φιλελεύθερο βέβαια, αποτελεσματικότητά της περισσότερο από κάθε άλλη αξία στην υπηρέτηση της θεμελιώδους λειτουργίας του ανθρώπου, της διατήρησης και της διαιώνισης της ύπαρξής του. Δεν προκύπτει αυθύπαρκτα, αυτονοήτα ή άνωθεν. Είναι ζήτημα ορθολογισμού όχι πίστης. Liberty is not a means to a political end. It is itself the highest political end. - Lord Acton

S G είπε...

Νομιζω εχουμε πιασει πολλα θεματα, αλλα ας ριξω και γω 2-3 σχολια.

Ροαρκ αν η προσηλωση στον φιλελευθερισμο εχει ωφελιμιστικο υποβαθρο, πρεπει να ειναι προφανες οτι οταν η "φιλελευθερη" πολιτικη αποτυγχανει, πρεπει να διαλεξουμε μια αλλη, ετσι?

Εγω σε γενικες γραμμες πιστευω σε μια δεσμη στοχων με διαφορετικα βαρη. Η ελευθερια εχει ενα καλο βαρος, η αναπτυξη πρεπει ναχει ενα καλο βαρος, τα υπολοιπα ατομικα δικαωματα πρεπει να εχουν ενα καλο βαρος.

Γιατι αν το ψαξουμε βαθια, βλεπουμε οτι η ελευθερια μας παραβιαζεται πολυ βαναυσα αν δεχομαστε τον κοσμο οπως ειναι χωρις καμμια στηριξη πχ στους αδυνατους. Τι ειδους ελευθερια εχει ενα ατομο που ποτε δεν διδαχτηκε τιποτα? Χειροτερα, τι ειδους ελευθερια εχει ενα παιδι που μεγαλωσε με μαχαιροβγαλτη πατερα? Εχει την ιδια ευθυνη αν γινει μαχαιροβγαλτης με τον γιο του Καραμανλη πχ?

Ειμαι σιγουρα οπαδος της αποδωσης προσωπικης ευθυνης για τις πραξεις μας. ΔΕν μπορουμε να τα ριχνουμε ολα σε αλλους. Αλλα δεν μπορει και για ΟΛΑ να φταιμε εμεις.

Νομιζω δουλεια μιας ευνομουμενης κοινωνιας ειναι να κραταει τον στιβο το κατα δυνατον επιπεδο, ωστε να μπορουν να τρεχουν ολα τα μελη της χωρις εμποδια. Σιγουρα αυτος ο στοχος δεν ειναι απολυτος. Αν για να γινει ο στιβος επιπεδος πρεπει να φορολογουμε την κληρονομια 100%, αυτο ειναι βεβαια απαραδεκτο.
Αλλα δεν χρειαζεται να ειμαστε ολοι ζαπλουτοι για να εχουμε τις ιδιες ευκαιριες. Καποια βασικα αγαθα φτανουν, πως υποτροφιες για τους ικανους, προωθηση της αξιας στα σχολια και οχι της μετριοτητας κτλ Το αν το κρατος μπορει να παρεχει αυτα τα αγαθα εξαρταται κατα βασιν, απο το εισοδημα της χωρας. Δεν περιμενω στην Νιγηρια να εχουν πληρη υποτροφια ολοι για το Χαρβαρντ (οπως δινει η Νορβηγια σε ολους τους πολιτες της για οποιο ΑΕΙ του κοσμου θελουν!!).

Τωρα ειδικοτερα αν μιλαμε για ελευθερια των ατομων απο ρυθμιση των σχεσεων τους με αλλους (π.χ. αγορα εργασιας), νομιζω παλι η σωστη απαντηση ειναι κατα περιπτωση. Αν σε καποια χωρα η αγορα εργασιας ειναι τρομερα χαλαρη (μεγαλη ανεργια), τοτε μια ρυθμιση για την προστασια των πιο αδυναμων εχει ισως νοημα. Δεν μιλαω για ελαχιστους μισθους που αποδεδειγμενα βλαπτουν τους ασθενεστερους, μιλω για εκπαιδευτικα προγραμματα για ανεργους κτλ

Κλεινοντας, εχω την εντυπωση διαβαζοντας Αυν Ρανντ πχ οτι μερικοι ανθρωποι θεωρουν οτι επειδη οι ιδιοι τα καταφεραν χωρις καμμια βοηθεια, πρεπει ολοι να κανουν το ιδιο. Νομιζω αυτο παραγνωριζει τις γενετικες και επικτητες (στην παιδικη ηλικια) διαφορες των ανθρωπων για τις οποιες οι ιδιοι δεν φερουν καμμια ευθυνη. Ναι κ.Ρανντ για καποιον λογο τα καταφερες μονη σου. Αλλα δεν νομιζεις οτι ειχε και η τυχη να κανει κατι με αυτο?

Αν δεν ειχαμε γεννηθει ακομα (το γνωστο πεπλο της αγνοιας του Ρωλς), θα θελαμε οντως μια αναρχικα ελευθερη κοινωνια οπου αν γεννηθεις τεμπελης και βλακας πεθαινεις της πεινας? Οπως εχω ξαναπει δεν εχω τοση αποστροφη στο ρισκο, ωστε να θελω ολοι να εχουμε εκ των προτερων το ιδιο μελλον οπως ζηταει ο Ρωλς περιπου. Αλλα θα ηθελα σιγουρα μια μικροτερη διακυμανση, θα ηθελα μια στηριξη σε οσους υποφερουν λογω αδυναμιων για τις οποιες δεν φταινε. Δειτε το απλα σαν μια συμφωνια ασφαλισης απεναντι στους μελλοντικους κινδυνους, που υπογραφουμε πριν γεννηθουμε. Γεννιεσαι ομορφος, πανεξυπνος, υγιης? Θα δωσεις ενα 3% του εισοδηματος σου σε οποιον γεννηθηκε κακομοιρης, κακομουτσουνος και κρετινος...

Harry Peitsinis είπε...

Θα μου επιτρέψετε παρόλη την ροή της κουβέντας να απαντήσω και στο εισαγωγικό σημείωμα του Ρόαρκ.

Κατ'αρχάς θα ήθελα να επεκτείνω λίγο την σκέψη μου πάνω στο νομοκατασταλτικό σκέλος μιας ανοιχτής κοινωνίας που υποθέτω ότι όλοι δεχόμαστε πως πρέπει να διατηρηθεί για τους παραβάτες των ατομικών δικαιωμάτων. Η άποψη λοιπόν που ισοπεδώνει βάναυσα τις ελευθερίες ενέχει πολύ σοβαρές όσο και σκοτεινές προοπτικές στον τομέα της ποινικής τιμώρησης . Γιατί μια κοινωνία που δε διαφοροποιεί ποιοτικά τις ελευθερίες θεωρώντας τις "απόλυτα ίσες" καταργεί τα ποιοτικά όρια στα είδη των καταδικαστικών ποινών. Δηλαδή εφόσον η ιδιοκτησία νοείται ως "μία και αδιαίρετη" και η ποινή συνεπάγεται λογικά τη στέρηση μέρους της ιδιοκτησίας του παραβάτη ως τιμωρία για την παράνομη πράξη (πρόστιμο, αποζημίωση, φυλάκιση κλπ) καταλήγουμε στο εξής συμπέρασμα. Απ'τη στιγμή που η περιουσιακή ιδιοκτησία εξομοιώνεται με τη σωματική ιδιοκτησία τότε δεν μένει κανένα φράγμα για την επαναφορά π.χ. της θανατικής ποινής αφού και η ζωή θεωρείται απλώς στοιχείο της Ιδιοκτησίας και συνεπώς η στέρηση της μπορεί πολύ "φυσιολογικά" να αποτελέσει μορφή τιμωρίας ως στέρηση ιδιοκτησίας...Αν αρνηθούμε αυτή τη συνέπεια τότε είτε θα αναγκαστούμε να αρνηθούμε κάθε ποινή-στέρηση στο όνομα της ιερότητας της "Ιδιοκτησίας" καταργώντας το ποινικό δίκαιο και τη δικαιοσύνη στο σύνολο της είτε να εισάγουμε απευθείας μια διαφοροποίηση στις υποδιαιρέσεις της ιδιοκτησίας.Αλλιώς αφού το δικαίωμα στη ζωή δεν είναι τάχα ελευθερία ανώτερη από μερικά ευρώ (ή μια γαζα), και αφού δεχόμαστε ως πιθανή δικαστική ποινή τη στέρηση αυτών των ευρώ υπό μορφή προστίμου, τότε γιατί να μη δεχτούμε και τη στέρηση της ζωής? Από την καταδίκη του όντως υφιστάμενου συντηρητισμού των σημερινών νομικών πλαισίων οδηγούμαστε έτσι στον αντιδραστικό υπερσυντηρητισμό, την άρνηση της άρνησης για να μιλήσω διαλεκτικά.

Ο Προκρούστης δεν είναι καθεαυτός ούτε το κράτος ούτε η "κοινωνία" αλλά οι θεωρίες βάσει των οποίων λειτουργούν και αναπτύσσονται. Και στην περίπτωση μας ο Προκρούστης είναι μια θεωρία που πετσοκόβει τις ποσοτικά και ποιοτικά διαφορετικές επιμέρους ελευθερίες των κοινωνών για να τις χωρέσει στο κρεβάτι της ισοπεδωμένης "Ιδιοκτησίας"

Τώρα το αν η άποψη μου είναι πιο κοντινή στη φιλελεύθερη κοινωνία ή όχι αυτό είναι καθαρά υποκειμενικό ζήτημα καθώς αντίθετα με το μαρξισμό ή το φασισμό ο φιλελευθερισμός δεν είναι ένα κλειστό σύστημα , ένα δόγμα τύπου "ο μη μεθ'εμού καθ'εμού". Δεν έχουμε (ευτυχώς) ένα κόκκινο βιβλιαράκι, μια μαγική βίβλο που να καθορίζει ποιος είναι αγνός και μη αγνός φιλελεύθερος οπότε το τι είναι φιλελευθερισμός αποδεικνύεται με επιχειρήματα και όχι με αποφάνσεις ή χαρακτηρισμούς. Ο κάθε φιλόσοφος, είτε είναι ο Νόζικ, είτε ο Χάγιεκ, είτε ο Ρόουλς κάνει θεωρητικές προσεγγίσεις και διατυπώνει προτάσεις αλλά δεν διεκδικεί το χρίσμα του αλάθητου .Ελπίζω εδώ να συμφωνούμε.

Ένα άλλο ζήτημα που ήθελα να θίξω είναι το πώς πρέπει να βλέπεί ο «σωστός» -κατά Ρόαρκ πάντα- φιλελεύθερος την κοινωνία. Προφανώς για να πιστεύω ότι η κοινωνία διαιρείται από μία οπτική σε ομάδες, «στρώματα,» με καθορισμένα συμφέροντα και κοινές απαιτήσεις δεν είμαι "σωστός" φιλελεύθερος. Σε περίπτωση που όντως αυτή η άποψη ίσχυε θα έχανα την ιδιότητα του φιλελεύθερου αλλά τουλάχιστον θα χαιρόμουν που παραμένω ρεαλιστής.Όμως η αλήθεια είναι διαφορετική.Η οπτική της κοινωνίας ως ένα αριθμητικό άθροισμα ατόμων κατά τη δήλωση της Θάτσερ δεν είναι μονοπωλιακή για τους φιλελεύθερους. Να πάρουμε αυτό το δρόμο σημαίνει να στερήσουμε τον εαυτό μας από ένα σημαντικότατο εργαλείο κατανόησης της κοινωνικής οργάνωσης. Αντίθετα δε με ό,τι υποστηρίζεται οι φιλελεύθεροι στην πραγματικότητα δέχονται την ύπαρξη κοινωνικών στρωμάτων ή «τάξεων» αλλά αρνούνται τον άκαμπτο χαρακτήρα αυτής της ιεραρχίας, και το μαρξιστικό θεώρημα του πολέμου των τάξεων. Για τους φιλελεύθερους το άτομο υπέρκειται της τάξης του και δε δεσμεύεται από τα υποτιθέμενα στεγανά της. Ο Ντέηβιντ Μπελ έγραφε ότι "δεν αρνούμαστε την ύπαρξη τάξεων ή την φύση ενός ταξικού συστήματος"."ένα ταξικό σύστημα προσδιορίζει τον τρόπο απόκτησης πλούτου ή προνομίων εντός μιας κοινωνίας".
'Αλλά η "χονδροκομμένη" ταξική ανάλυση δεν μπορεί να παρακολουθήσει το γρήγορο παιχνίδι εναλασσόμενων συφερόντων" και συνεπώς δεν είναι αρκετή για μια λεπτομερή πολιτική ανάλυση.Έχει όμως μια αναμφισβήτητη αξία στο στίβο της περιγραφικής ανάλυσης. Αν κλείσουμε τα μάτια μας μπροστά σ'αυτήν την αλήθεια περνάμε στο βασίλειο του ανορθολογισμού..

Όσο δε αφορά το θέμα του Κ.Ο.Κ, και των ιδιοκτητων δρόμων ας ξεκαθαρίσουμε πρώτα το αυτονόητο ότι ο δρόμος τυπικά ανήκει στην κοινωνία που δημοκρατικά εκλέγει τους διαχειριστές του υπουργους Π.Ε.Χ.Ω.Δ.Ε. , δημάρχους κλπ.οι δε Κ.Ο.Κ. δεν είναι αυθαίρετα νομοθετήματα που υποτίθεται πως πραγματώνουν την εξουσία του «ιδιοκτήτη» δήμου επί του δρόμου, αλλά νόμοι που υπόκεινται σε έλεγχο για λάθη ή παραλείψεις από τους πολίτες-οδηγούς οι οποίοι με τη σειρά τους μπορούν να τους αμφισβητήσουν στα αρμόδια δικαστήρια.
Αλλά ας δεχτούμε για μια στιγμή το σόφισμα του «ιδιόκτητου» δρόμου. Σ’αυτήν την περίπτωση η ισοπεδωμένη «ιδιοκτησία» αποδεικνύεται για μια ακόμα φορά ανεπαρκής να διευκρινήσει τα όρια της ιδιοκτησιακής ελευθερίας που έχει το κράτος, ή ο δήμος. Δηλαδή ο σημερινός Κ.Ο.Κ. ,ως υποτιθέμενο προιόν της εξουσίας του ιδιοκτήτη και της απόλυτης ελευθερίας του θα μπορούσε θεωρητικά να αντικατασταθεί από ένα εντελώς παράλογο νομοθέτημα? Ή ακόμα το κράτος ή ο δήμος θα μπορούσαν να αποκλείσουν το σύνολο της κυκλοφορίας κλείνοντας όλους τους δρόμους αορίστως χωρίς προφανή ή νόμιμο λόγο? Θα μπορούσαν ακόμα να νεκρώσουν την κυκλοφορία επί π.χ. της Αθήνας για...πάντα? Φυσικά όχι, νομίζω ότι αυτό είναι αυτονόητο. Γι αυτό το σκοπό παράγεται μια σειρά κριτηρίων και οριοθετήσεων της ελευθερίας επί της ιδιοκτησίας και εδώ όπως και παντού. Τέτοια κριτήρια στην περίπτωση μας είναι η αρχή της χρηστής και εξυπηρετικής διοίκησης του Διοιηκητικού Δικαίου, η νόμιμη δικαιολόγηση της διοικητικής πράξης, η αναλογία μέσων και επιδιωκόμενων σκοπών. Αν όλα αυτά δεν υπάρχουν τότε μια ανοιχτή κοινωνία μετατρέπεται σε ανοιχτή απροκάλυπτη δικτατορία
Καθώς από μία στιγμή και μετά οι συμπλεκόμενες με την αρχική ιδιοκτησία ιδιοκτησίες των υπολοίπων καταπιέζονται υπέρμετρα οδηγούμενες στο αδιέξοδο της πλήρους αχρησίας.

Για μια ακόμα φορά επίσης παρατηρώ την προσπάθεια να χρεωθούν στις ανθρωπιστικές αξίες τα μεγαλύτερα εγκλήματα, οι πιο φρικτές ιδεολογίες και τα.πιο διάσημα αίσχη στην ιστορία του ανθρώπινου γένους Κανείς όμως δεν αποδεικνύει την οργανική σχέση ανάμεσα σ’αυτές τις αξίες και τις «καταστροφές « που προκάλεσαν. Και κανείς δεν τολμά να το κάνει καθώς όλοι σπεύδουν να διευκρινήσουν ότι τα εγκλήματα τελέστηκαν "στο όνομα" αυτών των αξιών, ότι δηλαδή οι τελευταίες χρησίμευσαν ως πρόφαση, ως όχημα, ως ψευδομορφή που έκρυβε σαφέστατα διαφορετικούς στόχους και φιλοδοξίες. Ξεχνάμε μάλλον ότι μια από τις μεγαλύτερες ανθρωπιστικές αξίες είναι η ατομική ελευθερία καθώς επιτρέπει στον άνθρωπο να αναπτύξει την επινοητικότητα, τη δράση, την προσωπικότητα του σε τέτοιο βαθμό που να καθιστά τους στόχους του ουμανισμού σχεδόν πραγματωμένους. Και συνεπώς οι παραπάνω ιδεολογίες αρνούμενες την ατομική ελευθερία αρνήθηκαν τις ανθρωπιστικές αξίες στο σύνολο τους. Όποιος χαρακτηρίζει ανθρωπιστή το Μαρξ ή το Μαο απατάται οικτρά έχοντας παραπλανηθεί από την προπαγάνδα των οπαδών τους. Γιατί ο Μαρξ δε υπεράσπιζε γενικές ανθρωπιστικές αρχές που μαζί με τον ερηνισμό τα θεωρούσε παράγοντες ευνουχισμού της εργατικής τάξης, αλλά μιλούσε για βίαιη επανάσταση., για ταξικό μίσος, για αιματοχυσίες και εμφυλίους πολέμους που θα έφερναν τελικά στην εξουσία μια καταπιεσμένη μειοψηφία η οποία υποτίθεται ότι πολύ μετά θα καθοδηγούσε την κοινωνία στην κομμουνιστική ουτοπία. Ας ακούσουμε λίγο τι έχει να μας πεί ένας αρκετά μετριοπαθής και όχι τόσο φανατικός μαρξιστής όπως ο Φουκώ: «Αν το προλεταριάτο πάρει την εξουσία, είναι πολύ πιθανό να ασκήσει στις τάξεις στις οποίες θα έχει επικρατήσει μια βίαιη, δικτατορική, ακόμη και αιματηρή εξουσία. Δεν βλέπω τι είδους αντίρρηση μπορεί κανείς να φέρει σ’ αυτό".
Ένας Γάλλος ιστορικός έγραφε για το Ροβεσπιέρο και τους Γιακοβίνους συγκρίνοντας τους με τους Γιρονδίνους..."Και οι δυο θέλανε τη δημοκρατία. Αλλά οι Γιρονδίνοι θέλανε μια δημοκρατία νόμιμη , ελεύθερη, γεναιόδωρη ενώ οι Γιακωβίνοι μια δημοκρατία αυταρχισμού και τρομοκρατίας. Οι μεν θέλανε δημοκρατία για όλους οι δε μονάχα για τον εργαζόμενο λαό".
Η βάση της σκέψης όλων αυτών των ολοκληρωτικών κινημάτων ήταν διαβρωμένη από μισανθρωπο μηδενισμό (μίσος για άλλες τάξεις, λαούς, συστήματα) και όχι ανθρωπιστικό οπτιμισμό. Από εδώ προκύπτει ότι οι στόχοι Ροβεσπίερου, Μαρξ κλπ παρόλες τις όποιες αγαθές τους προθέσεις δεν ήταν διόλου ανθρωπιστικοί.

Ευτυχώς ή δυστυχώς παρόλα τα οράματα των κάθε λογής ουτοπιστών μέσα στα πλαίσια μιας κοινωνίας όπου αναπτύσσονται μυριάδες ασύμβατα εγωιστικά συμφέροντα δε γλιτώνουμε έτσι απλά με τις αξιολογήσεις ή τις σταθμίσεις, ή ακόμα και με το κράτος.Αλλά στο θέμα της αξιολόγησης πρέπει να επικεντρωθούμε στο πρόσωπο ή το θεσμό που αξιολογεί. Η παραβίαση των αρχών κάθε κοινωνίας παράγει την ανάγκη για την ίδρυση δικαιικών θεσμών. Αυτοί είναι που θα σταθμίσουν, θα ζυγίσουν, θα αξιολογήσουν τις παραβιάσεις και τελικά θα λάβουν τις τελικές αποφάσεις, όχι το κράτος. Γιατί σε μια ανοιχτή κοινωνία το κράτος είναι ανεξάρτητο από τη δικαιοσύνη τυπικά και ουσιαστικά Εάν δεν προτείνεται από την άποψη του Ρόαρκ η ολική κατάργηση των δικαστηρίων-και μάλλον δεν προτείνεται- τότε το ζήτημα που τίθεται δεν είναι να καταργηθούν οι αξιολογήσεις έτσι γενικά και αόριστα (επί παραβίασης δικαιωμάτων) αλλά να καταργηθούν οι αξιολογήσεις που η συγκεκριμένη άποψη θεωρεί άχρηστες. Το ζήτημα δεν είναι να καταργηθεί η επιβεβλημένη ηθική γενικά ή η ηθική που θα αναγνωρίζει ελαφρυντικά στην παραβίαση της ιδιοκτησίας αλλά να επιβληθεί η δικιά Της ηθική που δε θα αναγνωρίζει κανένα ελαφρυντικό. Το ζήτημα δεν είναι να καταργήσουμε τους περιορισμούς της ελευθερίας που πηγάζουν από την πορεία της κοινωνικής συνύπαρξης αλλά να υποκαταστήσουμε όλους αυτούς τους περιορισμούς με τον υπέρτατο Περιορισμό της υπέρτατης Ιδιοκτησίας. Κατά συνέπεια όπως ανέλυσα και σε προηγούμενες απαντήσεις αντίθετα μ'αυτό που διατρανώνει , η συζητούμενη άποψη δεν επιδιώκει την ''απόλυτη ελευθερία" και την άρση της "επιβαλλόμενης ηθικής" αλλά την επιβολή διαφορετικού τύπου δεσμεύσεων που στηρίζονται σε διαφορετικές προτεραιότητες και θα παράγουν αναπότρεπτα μια διαφορετική επιβαλλόμενη ηθική.

Η δε «νόθευση « της ιδιοκτησίας κατ'εμέ δεν οδηγεί καθόλου ίσια στον ολοκληρωτισμό ούτε στην "επιβολή" έτσι απλά και γενικά. Δικαιολογεί την ελάχιστη παρεμβολή στην σφαίρα της ιδιοκτησίας όταν διακυβεύονται θεμελιώδη ζητήματα. Όπως η αξία μιας ζωής είναι ανώτερη από την αξία μιας καρφίτσας έτσι και η ελευθερία επί της ζωής πρέπει να θεωρείται ανώτερη από την ελευθερία επί της διατήρησης της καρφίτσας. Και θέματα όπως η ζωή η’ η σωματική ακεραιότητα είναι τόσο ζωτικά για μια ανθρωποκεντρική φιλελεύθερη κοινωνία που δε μπορούν να αφήνονται αποκλειστικά στην «καλή θέληση» των κοινωνών.Η πρωτοβουλία για την υπεράσπιση τους στηρίζεται βέβαια στην ελευθερία τους αλλά μια τέτοια ελευθερία αν την δούμε αντίρροπα μπορεί να ραγίσει τα στεγανά και να ξεφύγει από τα πλαίσια του απόλυτου σεβασμού της Ιδιοκτησίας. Η αναλογικότητα του παραβιαζόμενου αγαθού σε σχέση με το διακυβευόμενο δε θα χρησιμοποιούνταν ως δικαιικό εργαλείο αν ο υποκείμενος την παραβίαση είχε τη στοιχειώδη κοινωνική συνείδηση να σταθμίσει τα αγαθά μόνος του και να προκρίνει το βασικότερο. Αν αυτή δεν υπάρχει και η παραβίαση απομενει η μόνη λύση, τότε η έννομη τάξη θα αντιμετωπίσει με μεγαλοψυχία τον παραβάτη καταδικάζοντας όμως την πράξη ως μία αρνητική εξαίρεση του κανόνα γενικού σεβασμού της ιδιοκτησίας. Αλλιώς ο παραβιαζόμενος θα αποκτούσε μια άτυπη ελευθερία ζωής και θανάτου επί του συμπολίτη του σαν άμεση προέκταση του «ιερού» της ιδιοκτησίας. Η στέρηση της ελευθερίας του είναι σ’αυτήν την περίπτωση μια φράση βαρύγδουπη αλλά άχρηστη, σαν γιγάντια σκιά ενός νάνου. Εδώ δε σταθμίζονται "ίσες" ελευθερίες παρά μόνο αν τις εξετάσουμε στο πεδίο της αφαίρεσης. Στην πράξη η ελευθερία διαφοροποιείται. . Αν το αρνηθούμε αυτό υποχωρούμε μπροστά σε μια αφαιρετική έννοια και για να τη διασώσουμε θυσιάζουμε την σημαντικότερη πρακτική εκδήλωση της .

kouk είπε...

(σημείωση για μελλοντικό project: υποστήριξη του browser προσωπικών υπογραμμίσεων και σημειώσεων σε ιστοσελίδες)

Από αυτά που είπε ο Roark, κρατώ μια επιφύλαξη σε αυτό που λέει στο τέλος, ότι η θεμελιώδης λειτουργεία του ανθρώπου είναι η διατήρηση και διαιώνηση της ύπαρξης του.

Αν το δούμε εξελικτικά τότε η διατήρηση και η διαιώνηση δεν είναι ορθολογικός σκοπός του κάθε ατόμου, αλλά το κριτήριο με το οποίο έχουν επιλεγεί συμπεριφορές που ευνοούν την διαιώνηση κάποιων γωνιδίων. Πιθανώς και η ιδέα του καθένα μας ότι έχουμε ελεύθερη βούληση εξυπηρετεί την διαιώνηση κάποιων γονιδίων, αλλά ας αφήσουμε αυτή την δουλειά στα γονίδια.
Εμείς σαν οργανισμοί έχουμε δική μας ατζέντα η οποία μπορεί κάλλιστα να αντιπαραβάλλει στην διαιώνηση και άλλες αξίες (όπως δικαιοσύνη, πολιτισμός). Γι'αυτό και δεν μου κάθεται καλά αυτή η "θεμελιώδης λειτουργεία του ανθρώπου".

Η ατομική ελευθερία είναι επιθυμητή για τον καθένα όχι για ωφελιμιστικούς λόγους αλλά γιατί είμαστε φτιαγμένοι ώστε να μας αρέσει.

Όπως μας αρέσει η ελευθερία, με τον ίδιο τρόπο δεν μας αρέσει και να τιμωρείται κάποιος για κάτι που δεν επέλεξε ο ίδιος: ο SG εκφράζει ακριβώς αυτό όταν μιλάει για το αμόρφωτο παιδί του μαχαιροβγάλτη.

Όπως επίσης με τον ίδιο τρόπο αρεσκόμαστε στο να αποδίδεται προσωπική ευθύνη για τις πράξεις.

Όλα αυτά είναι πράγματα που μας χαρακτηρίζουν σαν είδος, δεν μπορούμε να ορίσουμε πιο από αυτά είναι πιο "θεμελιώδες".

Όμως συμφωνώ ότι σαν κοινωνία πρέπει να το δούμε το πράγμα ορθολογικά και να επιλέξουμε το καλύτερο. Δηλαδή να το δούμε ωφελιμιστικά. Όμως δεν καταφέραμε τίποτα αν δεν αποφασίσουμε τι είναι "καλύτερο".

Προσωπική γνώμη: Αν κάτι διακρίνει εμάς τους άνθρωπους είναι η δημιουργική δύναμη, που παράγει τον πολιτισμό. Άρα η φιλελεύθερη κοινωνία κρίνεται καλή επειδή επιτρέπει σε όσα άτομα μπορούν να διακρίνονται. Δεν κρίνεται καλή επειδή εξυπηρετεί κάποια θεμελιώδη ανάγκη όλων μας για "επιβίωση".

Roark είπε...

Θα συνεχίσω τη συμμετοχή μου στο διάλογο προσεχώς, Αυτήν τη στιγμή δεν είμαι σε θέση.

Enter your email address:

Delivered by FeedBurner
















Join the Blue Ribbon Online Free Speech Campaign








Referrers

Based on original Visionary template by Justin Tadlock
Visionary Reloaded theme by Blogger Templates | Distributed By Magazine Template

Visionary WordPress Theme by Justin Tadlock